Тарых

Минги тауну тийресинде туризм бла байламлы объектлени къурулушлары озгъан ёмюрню алтмышынчы жылланы башында башланнгандыла. Жыйырма жылдан сора уа айырмалы проектле эмда алагъа кёре ишленнген объектле ючюн къырал саугъала берилгендиле. Алагъа тийишли болгъанланы арасында бизни республикадан Элбрусда турист-спорт комплексни ишлеуге къатышхан Борис Левич, Курданланы Жабраил, Альберт Тхакахов, Матвей Залеев, Вячеслав Нагоев, Нух Безиров да бар эдиле.

Бир кезиуде мен ала бла тюбешгенме. Ма бу материалны да аланы айтханларына, эсгериулерине кёре хазырлагъанма.

Алгъаракълада Къабарты-Малкъаргъа «Космопоиск» атлы илму-краеведение экспедиция келген эди. Ала жер тюбюнде алыкъа белгисиз объектлени тинтиу бла кюрешедиле.

Биринчи Пётрну къызы императрица Елизавета 1741 жылда Россейде патчахлыкъгъа орналады. Жети жыл озгъандан сора белгили орус алим Михаил Ломоносов анга атап махтау ода чыгъарады. Анда ол Елизаветаны кётюреди, сый-намыс береди, ол къыралгъа башчылыкъ этген кезиу Пётрну заманларындан аз тауушлу болмазлыгъына толу ийнаннганын айтады.

Белгили орус жолоучу Александр Соборнов 1898 жылда Санк-Петербургда чыкъгъан «Родина» журналда, аны «Всемирный путешественник» деген  приложениясында Малкъаргъа келгенини, мында кёрген затларындан очерк басмалагъанды. Кёнделенни юсюнден ол анда былай айтады.

Курск сермеш 1943 жылда 5 июльда  башланып, 23 августда Харьковну алыу бла бошалгъанды. Къызыл аскерни бу къазауатда хорламы уллу стратегия магъананы тутханды: ол Уллу Ата журт урушда, саулай Экинчи дуния урушда да, халны тамыры бла тюрлендиргенди. Совет аскерле, кючлю гитлерчи дивизияланы алгъа ёшюн уруп келгенлерин тохтатып, артха туракълап башларча этгендиле.

КУРСК ДУГАДА НЕМИС-ФАШИСТ АСКЕРЛЕ УУАТЫЛГЪАНЛЫ – 78 ЖЫЛ

Курск сермеш Экинчи дуния урушну кезиуюнде адам, техника саны бла, къоранчла жаны бла да бек уллуладан бири болгъанды. Аскер-политика жаны бла уа - бек магъаналысы. Танкла бла андача къаты къазауат тарыхда  экинчи болмагъанды. Анга эки миллион чакълы бир адам, алты минг танк, тёрт минг самолёт къатышхандыла.

Къабарты-Малкъар Республика къуралгъанлы 100-жыллыгъына

Революциягъа дери Къабартыда бла Малкъарда жашагъанланы араларында, ол санда оруслуланы ичлеринде да, къара тарта билгенле бек аз болгъанлары белгилиди. 1922-1923 жыллада къарангылыкъны кетериу жаны бла кюреш хар жерде да башланнганды. Ингир сайын, къышда уа кюндюз мектепледе неда элледе ачылгъан энчи юйледе билимли комсомолчула адамланы окъургъа бла жазаргъа юйретгендиле. 1932 жылда областьда жыл санлары эллиге жетген адамланы асламысы окъуй да, жаза да билгендиле.   

Къабарты-Малкъар Республика къуралгъанлы 100-жыллыгъына

Залийханланы Чокканы Элбрусха кезиулю кере ёрлегенини юсюнден материалны  журналист В.Тёмин жазгъан эди. Бюгюн аны бла сизни да шагъырей этерге сюебиз.

Хочуланы Чаука хажини жашы Шабазны аты кёп архив къагъытлада сагъынылады. Ким болгъанды Шабаз? Бюгюн да эллилени, аны юсюнден эшитгенлени айтханларына кёре, ол кеси заманыны бек даражалы адамларындан бири эди, мал бла кюрешген таулу коннозаводчик.

Уллу Ата журт урушну кезиуюнде Курск сермеш бошалгъан кюннге

Экинчи дуния урушну бек уллу сермешлеринден бири – Курск дугада сермеш -  1943 жылда 5 июльда башланып, 23 августда бошалгъанды.