Сюймекликни къоруулагъанла уа болгъандыла

«Анам Герюкланы Хазизнер кёп хапар айтханды манга. Ала барысы да бизни халкъыбыз бла байламлыдыла. Мен анамы хар сёзюн да жазаргъа кюрешгенме. Таматаларыбыз билгенни биз билмейбиз, аланы айтханлары алтындан да багъалыды. Аллай бир хапарны бюгюн «Заман» газетни окъуучуларына айтыргъа сюеме», - дегенди Улбашланы Саният, редакциягъа келип. Биз Саниятны хапарын басмагъа хазырлагъанбыз.

Совет  властьны тынгылы орнала тургъан    заман эди. Хар жерде къызыл байракъла жел эте, аланы да бирле  къолгъа  алып жырлап, башларына да  къызыл жаулукъла къысып, майданла  жыйып, халкъгъа  сёлешген заманла, бир ниет жамауатны бирлешдирген кезиу. Не десек да, ол заманда жамауат кючлю эди, бир бирлери бла адамла байланнганларын сезе эдиле, болушхан тёре да къаты эди.

Къара  халкъ да: «Бизге келген къууанч, аламат, зауукълукъ жашау  къайсы къыралгъа  келгенди? Бизден насыплы ким барды?»- деп кёлленип.

  Алай ол заманда кёзге урунмагъан, алай бир-бир юйлени тюп этген жумушла да бара эдиле. Туугъан жерлеринден Сибирьге къыстала, ата-анала сабийлеринден айырыла, эр кишиле тутмакъладан къайтмай, юйюрле чачыла – ол да бар эди.  Къызылланы  бла акъланы къажау сермешлери тохтамагъан эди. Эки жанындан да къан тёгюле, бир тукъумла юйюрлери-тукъумлары бла окъуна тас, гунч окъуна болгъан ачыу кезиу…алайды дуния, кимге къууанч, кимге ачыу.  

Бу ишле башланнгынчы окъуна Уяналадан  бир жигит жаш бла Шакъманланы  къызлары, бир бирин сюйюп, юйюр къурайыкъ деп, жашырын оноулашып тура эдиле.

Аны уа жангы властьны правленине ким  эсе да тил этип билдирген эди. Таулу халкъда тиширыула кеслери ичинде сёз этселе да, властьха уа тил этгенни бедишге санагъандыла. Бир бирни сатхан бедиш болмай не затды?

Элни халкъына да ол иш бек ачыу тийген эди. Дуния не къатыш  болгъан заманлада да  малкъарлыла бла къарачайлыла  сюймекликге сакъ болгъандыла. Къарачай-Малкъар халкъны фольклорунда ол кёрюнюп турады.

Эрлай жашны правленнге чакъыртып: «Сен бизни  революциягъа ант этген адам, къызыл аскерде къуллукъну да тап бардыргъан жаш,  бизге къажау тургъан жауланы къызларын  алыргъамы айланаса?! Юйюр къураргъамы умутунг барды ? Тутуп  экинги да Сибирьге  жиберикбиз!» – деп, къыжырланадыла.

 Жаш  тынчлыкъ бермезликлерин ангылап, сора  хата келе тургъанын да билип, жанындан сюйген къызны ат белине салып, къачырып кетеди. Къаяла ичинде жашырын дорбунда, бир ауукъ заманны бугъуп турадыла. Алай ызларындан болуп, излеп тебирейдиле. Жашны киеую Герюкланы Асленкерни жашы, къартланы  жашырын оноулары бла,  къаппа-къарангы кече, къызны,  жашны да, атла бла жашыртын Къарачайгъа,  тау  артына    алып  кетип, кеси уа элге жашыртын танг аласында, эл къопхунчу жетген эди. Къартла уа бир бирине аны сатмазгъа  ант этген эдиле.

Къыз да, жаш да Къарачайда бир юйюр болуп  бир къауум заманны, Хаджи-Мырзаны жууукъларында бугъуп жашап тургъандыла.