Къадарлары адамлыкъны, жарыкъ муратха ийнаныуну юлгюсю

Ахыры. Аллы 22 майда чыкъгъанды.

Люаза окъургъа итиннгенди. Жетижыллыкъ школну ахшы бошагъанды, аны биргесине халкъыбызны белгили адамлары Зумакъулланы Борис, Ахматланы Мусса окъугъандыла. Алай Люазагъа андан ары билим алыргъа эркин этмегендиле. Эгечлери бла къарындашы бахчада уруннгандыла, алай бла аналарына болушхандыла. Люаза да, алыкъа гитче болгъанлыкъгъа, фермада ийнеклени саууп башлагъанды.

1959 жылда юйюр туугъан жерине къайтханды. Халкъны артха Кавказгъа элтедиле деген хапар чыкъгъанда, юйюр Мариягъа жюн жаулукъ эшип да саугъалагъанды. Артда 80-жыллада Люаза бла Халимат, Марияны жокълай, Покровкагъа баргъан эдиле. Элде алагъа жарыкъ тюбегендиле, хант столла къурагъандыла. Алай, жарсыугъа, огъурлу тиширыу ол кюннге дери жашамагъанды. Эгечле аны къабырына къайтхандыла, къызларына тюбегендиле. Люаза мында тери-галантерея, ызы бла уа трикотаж фабрикалада ишлегенди, эшгенди, кийимлени жангы тюрлюлерин бичгенди. Нёгерлерини аллында намысы жюрюгенди, иш кёллюлюгю ючюн а кёп сыйлы къагъыт бла да саугъаланнганды, аланы араларында «1978 жылды социализм эришиуде хорлагъаны ючюн», «Ударник пятилетки» белгиле бардыла, «Ударник коммунистического труда» ат да берилгенди.

1962 жылда ол Ахматланы Масхутну жашы Мусосха эрге чыкъгъанды, аны бла абадан эгечи Халиматны тоюнда танышхандыла, ол киеуню къарындашы эди. 

Мусос 1934 жылны 20 февралында Масхутну бла Фаризатны юйюрлеринде туугъанды, тёрт къарындашдан ол ортанчы эди. 1937 жыллада, коллективизацияны кезиуюнде, битеу тукъумгъа, аны бла бирге уа Масхутну юйюрюне да къыйынлыкъ келеди. Туугъан эллери Къочхарташ/Ахматовскийден аланы, халал къыйынлары бла жыйгъан мюлклерин сыйырып, Быллымгъа кёчюредиле. Бираздан а Мусосну атасы бла аппасы ёледиле, алай бла аналары къолунда тёрт ёксюз сабий бла къалады. Тамата къарындашлары ишге чыгъадыла, Мусос а школгъа жюрюйдю. Жаш иги окъугъанды, бютюнда тынч а анга математика берилгенди. Алай тёрт классдан ары окъургъа анга онг чыкъмагъанды. Мектепде нёгер сабийле анга «кулак» деп айтханлары, азап чекгенин ол кёз жашлары келе айтыучу эди.

Быллымда юйюр 1944 жылгъа дери тургъанды, 8 мартда битеу эл бла ала кёчюрюлгендиле, Къыргъызны Кан районуну Пятилетка элине тюшгендиле. Юйден чыгъаргъа алгъа, анасы Фаризат бираз аш-азыкъ бла тигиучю машинканы алыргъа жетишген эди. Кёчгюнчю жыллада къыргъызлылагъа миллет кийимле тигип, аланы гыржыннга, бишлакъгъа бла сютге алышып, сабийлерин тутханды. Ала бирге жер юйчюк къазып, аны башын агъачла бла жабып, ичинде от жагъа ишлеп, жашап тебирегендиле. 

Ол кюйсюз жылла Мусосну жюрегине терен жара салгъандыла, бютюнда ачыу а анга, къарындашларына да бандитле дегенлери этдиргенди. Алай сынаула аны бла бошалмагъандыла – Къыргъызгъа тели ауруу (брюшной тиф) жетгенди, ол тийип, саулай юйюрле ёлгендиле. Алай, къадардан насып болуп, аналарыны кесин аямай кюрешгенини хайырындан, сабийлени барысы да сау къалгъандыла. Онеки жылында Мусос къойла кютгенди, алай бла юйюрге файда келтиргенди, 1957 жылда уа ала миллет бла туугъан тауларына къайтхандыла.

Мусос бла Люаза юйюр къурагъанларындан сора, Вольный ауулда жашап башлагъандыла, алагъа эки сабий да туугъанды – Расул бла Светлана. Мусос мында алгъа халыуа заводда уруннганды, сора сурат алыугъа юйренип, 40 жылдан асламны Нальчикни санаторийлеринде солугъанланы суратлагъа алдырып тургъанды.

Кёчгюнчюлюкден халкъ бир уллу дерс чыгъаргъанды – сабийлеге билим берирге кереклисин. Люазаны мураты билим алыргъа эди, алай къадар анга ол насыпны бермегенди. Мусос а китапланы бек сюйгенди, аланы алыр ючюн ахчасын бир заманда да аямагъанды, уллу китапхана да жыйгъанды. Газет алмай къалмагъанды, аланы барысын да ахыр тизгинлерине дери окъуп чыкъгъанды. Билимге итиниулюклерин таулу ата бла ана сабийлеринде толтургъандыла, ала окъуулу адамла болурларына къайгъыргъандыла. Алай бла Расул инженер-механик усталыкъны алгъанды, Светлана уа врач-терапевт болуп, кёп жылланы саусузланы багъады. Огъурлу къартланы жети туудукълары барды, абаданла барысы да бийик билим аладыла, мектепге жюрюгенлери да окъууда айырмалыдыла. 2022 жылны ахырында Люаза дуниясын алышханды, жууукъ-ахлуларыны эслеринде ол огъурлулукъну, ниет тазалыкъны, жарыкълыкъны юлгюсюча къалгъанды.