«Усталыкъ эришиулени сынамынгы байлыкъландырыу жаны бла къыйматлары кенгди»

Кёп болмай Нальчикде «Открытие» деген ат бла жаш устазланы Битеуроссей эришиулерини шахар урумунда хорлагъанланы бла  призёрланы атлары белгили болгъандыла. Аланы санында уа Энейланы Алина да барды. Ол бюгюнлюкде  тёртюнчю  номерли гимназияда (Нальчик шахар) орус тилден бла литературадан  окъутады. Усталыгъында алыкъа биринчи  атламларын этген таулу къызчыкъ бу конкурсда экинчи жерге чыкъгъанды. Бюгюннгю ушагъыбыз аны блады. 

– Алина Зейтуновна, юлгюлю иш сынамлары болгъанла окъуна бирде усталыкъ эришиулеге къатышыргъа  базынмай къаладыла. Сен къалай бла  кёлленнгенсе «Открытие» конкурсха барыргъа?

 Аны юсюнден гимназияны кесинде аны школ кезиую  бардырылгъанында билгенме. Анда устаз болуп юч жылдан кёп  ишлегенле сынайдыла хунерлерин, эришиуню излемлерине тийишлиликде. Алай бла гимназияны ичинде анга жетеулен къатышхан эдик да, анда биринчи жерни алгъанма. 

Конкурсну шахар  урумунда уа оналты адам болгъанбыз. Эришиу кеси да юч бёлюмден къуралгъанды. Абызырамагъан эдим деп айталлыкъ тюйюлме, нек  дегенде дерсни берлик  сабийлеринги анда сен ахырысы бла да  танымайса. Болсада  ала бла  тюбешген кезиуде, окъуучуланы манга ышаннганларын сезип, ол  къоркъгъаным, къалай эсе да, кетип  къалгъан эди. Сора жюри, эришиуню  бардыргъанла да бизге  ахшы болумланы  къурагъанларын чертирге сюеме. 

Эришиуге къатыша туруп, анда алчы жерледен бирин алырма деп акъылымда да жокъ эди. Экинчи оруннга тийишли болгъанымы билгенимде уа, хычыуун кёрюннгенди.  Усталыкъ хунерими даражасына аллай багъа бергенлерине къууаннганма эмда кёлленнгенме. 

– Быйыл Устазны бла насийхатчыны жылыды. Жаш адамны къадарында аллай белгилени да  кеслерича бир энчиликлери боладыла. Аны бла  байламлы  къаллай башламчылыкъла, огъесе тюрлениуле  сакълагъанынгы айталлыкъмыса?

– Школда алыкъа биринчи жылны ишлейме. Аны себепли, къыралны президенти аллай оноу этгенди дегенлерине къууанып, аны иги шартха тёрелегенме, ахшы затха санагъанма. Кесиме тюз жолну сайлагъанма деп да  ийнаннганма. Жаш адамлагъа болушлукъгъа насийхатчыла болгъанлары – ол бек иги жумушду деп айталлыкъма. Нек дегенде аланы дерсни къурау, документлени жарашдырыу дегенча, дагъыда башха затланы юслеринден  сынамлары  уллуду,  ангылаулары, кёз  къарамлары кенгди.  Аны себепли уа бизге, жаш адамлагъа, аланы оюмлары керекди эмда хайырлыды. Эм алгъа уа, белгилегенимча, ол болушлукъду. 
Устазланы жууаплылыкълары уллуду. Ала жаланда тюз жазаргъа бла окъургъа юйретип  къоймайдыла. Ала жаш  тёлюге адамлыкъ ышанланы  тюшюндюрюрге, ала таза ниетли, тюз акъыллы инсанла болуп  ёсерлерине къайгъырыргъа керекдиле. Манга уа устаз болуу – ол  жаланда усталыкъ тюйюлдю. Аны бла бирге жюрегими  излемиди, итиниулюгюдю. 

Ыннам Энейланы Рая школда логопед болгъанды кёп жылланы ичинде, аны жаш тёлю бла къалай ишлегенин да кёргенме. Университетни тёртюнчю курсунда болгъанымда, практикагъа уа бу гимназиягъа келирге тюшеди. Ол кезиуледе устазны иши къалай боллугъун да ангылагъанма.

Алай эсе да, школда ишлерге барыргъа билимим неда сабийле бла келишалмазма деп угъай, коллектив къаллай боллукъ болур, бу жаш адам неге юйретирикди деп айтырламы, деген сагъышларым ючюн къоркъуучу эдим. Сентябрьде гимназияда ишге тохташханымдан сора уа, мында коллегаларымы ачыкъ ниетлиликлери, не жаны бла да болушургъа хазырлыкълары кёллендиргенди. Орус тилден методика биригиу да бу гимназияда ишин тынгылы бардырады.

Сабийлеге да терк илешгенме. Сен а аланы сюйгенинги, алагъа ышаннганынгы окъуучуларынг да сезген этедиле. Ортада ышаныулукъ болмаса, хурмет да жаратылмайды. Алайсыз а сабий сени кесинги, окъутхан дерсинги да сюерге, билирге да итинирик тюйюлдю.

Аланы хар бирини кесини энчи къылыгъы болады. Бири асыры тириди, башхасы тынгылауукъду, бирсиси уа сиркиудю. Болсада сен аланы кесинге тенглеча кёрсенг, ала да дерсде «ачыладыла», оюмларын, кёз къарамларын айтыргъа да буюкъмайдыла. Арада ышаныулукъ жаратылса уа, дерсле да сейир боладыла, сабийле да эрикмейдиле.

– Биз билгенликден, сен дагъыда «Стартап» окъуу арада школчуланы ОГЭ-леге бла ЕГЭ-леге хазырлайса. Арт кезиуде Бир къырал экзаменни, сынауланы бу халда бардырыуну юсюнден башха-башха оюмла да бардыла. Сени кёз къарамынг а къалайды, ЕГЭ-лени керекмиди кетерирге?

– Билемисиз, мен алай сунама, сабийлени ахырысы бла да къоркъутургъа керек тюйюлдю. Жаланда экзаменни биреу да аланы жашауларыны бир кезиую болгъанын, андан тап ёте билирге тийишлисин юйрете билирге керекди.

Окъуучуланы къылыкъларыны юслеринден огъарыда да айтдыкъ. Баям, иш сынаула кеслери къаллай формада къуралгъанларында угъай, ала тестлемидиле, огъесе выпускникле экзаменни алгъан адам бла бетден-бетгеми тюбейди дегенча, сабийни къылыкъ энчиликлериндеди.

Сёз ючюн, ол абызырауукъ эсе, сёзсюз, къайсы тюрлю сынауну аллында да къоркъурукъду. Таукелге да экзамен къалай къуралгъаны башха болмаз деригим келеди.

Дагъыда биз сынауланы ЕГЭ халда берип башлагъанлы жаш тёлюбюз къыралыбызны эм иги вузларына кирип, алада билим алыргъа онг табады. Ма бу жаны бла экилиме. Бир къырал экзаменни тыйсала, бу онгубуз да болмаймы къалыр деп сагъыш этиучюме.

Андан сора да, сынауну бир кере берип къойгъан тынч тюйюлмюдю. Мен билгенден, алгъа школну бошагъанларында мектепни кесинде, университетде да бир предметден экзаменле берилгендиле.

– Бош заманынгы уа къалай оздуруучуса?

– Кертисин айтсам, ол менде алай кёп къалмайды. Гимназияда эки сменнге ишлейме. Сора магистратурада окъуйма, «Стартапда» юйретеме. Студент заманымда КъМКъУ-ну «Занавес» атлы театрына жюрюп тургъанма. Аны художестволу башчысы Мадина Анатольевна Докшукина эди. Бу тиширыуну хайыры бла жамауатны аллына буюкъмай чыгъаргъа, сёлеширге да юйреннгенме.

Басма китапланы сюеме окъургъа. Бюгюнлюкде школчулагъа аланы неда электрон тюрлюлени сайлагъыз деп, къаты айталмай эсек да, къагъытда окъусала уа сюерик эдим. Нек дегенде ала сени кесинги бир эрттеден таныгъан шуёхларынгча болуп къаладыла. Сора, билемисиз, бир параллельледе «окъугъан класс», «окъумагъан класс» деп да болады. Бир тема бла байламлы дерсле окъуна аланы экисинде да ахырысы бла башха даражада болуп къаладыла.

Телеграмда кесими энчи каналымда уа назмула окъуйма. Жаланда белгили классиклени чыгъармалары бла чекленип къалмай, жаш авторланы жазгъанларын да хайырланама.

Усталыкъ эришиулеге къайтсагъ а, алада дагъыда къатышыргъа угъай дерик тюйюлме. Нек дегенде не тюрлю конкурс да кесинги аллынгда бир тюрлю сынау салгъанчадыла. Аны кезиуюнде ёз хунеринги даражасын кёресе, бирсиледен а башха затха тюшюнесе. Аны себепли сынамынгы байыкъландырыу жаны бла быллай эришиулени къыйматлары кенгди.