Тёлюден тёлюге кёче келген къыйматларыбыз

Бусагъатда жюз бла къыркъ беш къыралда белгиленеди бу байрам. Анга уллу, гитче  да къатышады. Сёз ючюн, «Музейлени кечеси» деген фестивальгъа сау юйюрле келедиле. Шёндю дагъыда бир сейирлик жангы шарт барды: Россейни эм тыш къыралланы шахарларында, эллеринде адамла кеслери башламчылыкълары бла музейле къурайдыла, миллетлерини энчиликлерин сакъларгъа итинедиле. Былтыр Москвада «Никея» ара аланы юсюнден «Россейни энчи иели музейлери» деген китапны басмалагъанды. Анга специалистле бек бийик багъа бергендиле.

Битеу да бирге китапха токъсан музей киргенди, аладан тёртюсю Къабарты-Малкъардандыла: Тегенекли элде Владимир Высоцкий атлы альпинист музей, «Къайсыннга жюз атлам»  мемориал комплекс, Локияланы Рашидни кийизлерини жыйымдыгъы эм Хаджиланы Даниялны суратлары. Текстлени автору Байсыланы Марзиятды. Жарсыугъа, Даниялны  бла Рашидни жыйгъан байлыкълары алыкъа музейлени къабыргъаларына тагъылып, кеслерини жерлерин тапмагъандыла. Не букъдурур кереклиси барды, Локия улугъа  дери таулу кийизле республикалы эм битеуроссей байрамлада болмагъандыла. Рашид бизни халкъыбызны кийиз байлыгъын дуниягъа баям этгенди. 

Хаджиланы Даниял жыйгъан  эки мингден артыкъ суратны  да Элбрус район  газетни редакциясыны фойесинде болмаса, алыкъа башха энчи жерлери жокъду. Газетни баш редактору Газаланы Зухура миллет маданиятны сюйген, багъалагъан адамды, ол Даниялгъа не жаны бла да болушлукъ этип тургъанды. Аллах айтса, келлик заманда Хаджи улуну жууукъ ахлулары, сабийлери аталарыны жарыкъ умутун толтурургъа, музей ишлерге кёлленипдиле.

Миллетде къаллай бир тамамланмагъан иш барды! Тетууланы Хадис «Къайсыннга жюз атлам» деген проектин башлагъанда, битеу дуниягъа аты айтылгъан назмучу Къулийланы Къайсын туугъан юйню арбазын мурса басып, болгъан чачыла – оюла тура эди. Хадис оюмлу, акъыллы адамланы жыйып оноулашханды, ала  юйню, арбазны да тазаларгъа, дагъыда юйге элтген жюз назму бла таш хуна салыргъа келишим этген эдиле. Бу иш къысха заманны ичинде халкъ проект болгъанды, адамла келип хакъсыз ишлей эдиле, хар жаны бла да халкъда бирлик болгъанды. Жарыкъ умутла толгъандыла, хуна ишленнгенди! Алай алыкъа да Къайсынны туугъан юйюн сакълар ючюн кёп зат этерге керекди. 

Тетууланы Хадисни бек уллу къурау фахмусу барды. Ол не проектни алса да, аны не жаны бла да оюмлап, бек тап бардырады. Проектлерине битеу халкъланы келечилери да къатышадыла, «Къайсыннга жюз атлам» да алай болгъан эди. Къулий Къайсын атлы театрда жандауурлукъ концертле къурагъанында, битеу Къабарты–Малкъарда жашагъан миллетлени адамлары келе эдиле ары. Хадис поэтге аталгъан проекти бла жамауатны бирлешдиргенди, кючлендиргенди. «Къайсыннга жюз атлам» мемориал комплекс закий поэтге ёмюрлюк эсгертме болуп, республиканы маданиятыны магъаналы кесегиди. Аны жашаугъа кийирирге болушхан хар адам а энчи сый-намысха тийишлиди.

Альпинист музейни юсюнден айтханда уа, аны бизни республикада альпинизмни айнытхан Залийханланы Чокканы жашы Хусейин ачхан эди. Чокка Минги таугъа жюз бла он жылында да чыкъгъанды. Хусейин а биринчи кере аны тёппесинде онбиржыллыгъында, ахыр кере уа сексен беш жылында болгъанды. Ол  урушха къатышхан батыр адам эди, халкъын кёчюргенде тынгылап къалмагъанды, оюмун ачыкъ айтханды, аны ючюн  НКВД-да ишинден кетерилип, Колымада олтургъанды. Артда Хусейинни реабилитация этип, артха ишине да чакъыргъандыла, алай ол а барыргъа унамагъанды, жашауун таула бла байлагъанды. Залийхан улу Владимир Высоцкий бла шуёхлукъ жюрютгенди. Поэт дуниядан кетгенден  сора, аны аты айтылып турурча, музейине Владимир Высоцкийни атын атагъанды.

Китапха кирген музейле таулу халкъны ниет байлыгъын, адамларыбыз да, жерибизге ушап, ариу, сейирлик болгъанларын кёргюзтедиле. Аллах айтса, энтта да тау элледе  энчи иели музейле ачылырла. Халкъыбызны ёмюрлюк хазнасына сакъ болгъанла бардыла.