Аш-суу саулукъгъа себеп болурча

Саулукълу ашау диеталаны кёбюсюнден игиди,  аны баш магъанасы адамны артыкъ ауурлукъдан эм  семизликден  сакълагъаныды эм санланы бла ич органланы да кючлейди.   Аны бла бирге айырмай  ашау санланы, акъылны, иммунитетни  да осал этеди.  Аллай  адам терк арыйды, эртте къартаяды эм эртте ёлюрге окъуна   боллукъду. Ол себепден саулукъларына бла ариулукъларына   эс бурургъа сюйген адамла аш орун бла чегиле иги ишлерге керек болгъанларын ахшы биледиле.

Саулукъгъа себеплик этерча:

Эм биринчи,  фаст-фуд  бла татлы ашарыкъланы хайырланмазгъа кюрешигиз.    Кезиуюнде жемишле бла тахта кёгетле ашаргъа керекди. Нек дегенде тыш къаралдан келитирилген нашала, алмала, кертмеле, памидорла семиртгичле эм химия препаратла бла ёсдюредиле. Ол себепден витаминлени орунуна  нитратла эм башха заранлы элементле бла ууланыргъа болурчады.

Шекерни, тазаланнган  чеплеу жауну,  акъ унну, тыш къабукълары кетерилген  крупаланы не къадар аз ашаса игиди. Аланы  адамны саулугъуна керек клетчаткала  бла  хайырлы микрофлоралары жокъду. Аны ючюн саулай тартылгъан  мирзеуню унун, къара шекерни, балны эм тазаланмагъан чеплеу жауну хайырланса игиди.  

  Кофеден бла чайдан, сокладан   тышында  кёбюрек таза суу ичерге керекди.  Аны суткагъа мардасы хар кимге башхады.  Сёз ючюн, 1 килогрммгъа  30-35 миллиграмм  керекди.  Аны бла бирге танг кесек шекер къошулгъан  лимонадны  эм  газлары болгъан  татлы сууланы амал болуп ичмезге керекди.

Белогу кёп азыкъ  шаугютлени айнытады, клеткаланы жангыртады.  Аллай ашарыкълагъа эт, чабакъ, сют продукция, грибле, къозла, жумуртха эм тенгизде ёсген кёгетле саналадыла.

Ашны къалай биширирге тийишлиди:

Азыкълагъа кислотлары кёп сууукълай сыгъылгъан жауланы къошаргъа керекди. Азыкълагъа  чеплеуден сора да, оливкадан,  кунжутдан, лёндан, къоздан, кедрден жаула къошулсала игиди.  Тазаланмагъан жауда абери  къууурургъа жарамайды. Аллай жау адамны  организминде жыйылады. 

Аз биширилген аш  хайырлы элементлерин  сакълайды.  Анга кёре  крупала бла макаронланы да отда азыракъ тутаргъа керекди.  Сёз ючюн, италиячыла  белгили пасталарын иги биширмей ашайдыла. Болсада этни бла чабакъны  биширмей ашаргъа жарамайды, алада паразитле жашайдыла. Эм игиси - эт парда биширилседи, жауда бла отда къууурулгъан жалан хата келтиреди.

Керти продуктланы таба, полуфабрикатладан бла  тюкенде сатылгъан хазыр ашладан чекленсе иги боллукъду.   Аллай азыкълагъа тюрлю-тюрлю химия къошулады: татыуну кючлеген добавкала, бояула,  консервантла эм башхала. Ол себепден аладан  бауургъа уллу аурлукъ жетеди.  Андан сора да, ала организмде  жыйыладыла эм ууландырадыла. Къыйма бла сосиска ашагъандан эсе,  юйде духовкада  тауукъ биширилсе кёп да хайырлыды.   

Не заманда ашаса игиди?

Бир заманда эм кюннге эки, юч кере  ашаргъа юйренигиз. Аны бла бирге кёп заманны ашамагъан эм  тюрлю-тюрлю  затла бла жубаныргъа юйренсе да аманды. Болсада бюйреклери ауругъанлагъа кёп заманны ашамазгъа жарамайды, аладан къалгъанла беш сагъатдан алгъа ашамасала да зат боллукъ тюйюлдю.    Телевизорну аллында олтуруп ашагъан да  аман къылыкъладан бириди, ол игиликге келтирлик тюйюлдю.

Витаминлери бла клетчаткалары кёп болгъан  жемишлени,   тахта  кёгетлени чексиз ашаргъа жарайды.   Диетологла айтханнга кёре, кюннге аладан эм азында  300 грамм  ашаргъа керекди. Нашадан, алмадан, быхыдан салат этип биргегизге ишге неда жолгъа алсагъыз да бек иги этериксиз.  

Кёп ашамагъыз

Аш адамны  организмине  къарыу къошарча болургъа керекди.  Аны бла бирге хар адамгъа, жыл санына, ауурлугъуна, ишине  кёре  энчи бир калория керекди. Зат ишлемеген адам окъуна    солур ючюн  калорияланы къоратыргъа тюшеди.  

Тюрлю-тюрлю ашарыкъла

Белокла, жаула, углеводла да жетерча,  азыкъланы  билип къатышдыра турургъа керекди.  Бирле татлы азыкъла   саулукъгъа аман сунадыла, ол терс оюмду. Ашны аманы болмайды, жаланда продуктланы хар тюрлюсюн да марда бла хайырланыргъа борчлуду.  Бек татлы, тузлу ашарыкъла эм спирт къошулгъан ичги уа жаланда заран саладыла. 

Кюн сайын бир зат ашап тургъан  тюз тюйюлдю.

Крупала, жемишле, тахта кёгетле да кеслерине кёре, энчидиле, биринде болгъан витамин эм минерал башхасында болмайды.  Ол себепден къатыш этип ашай турса организм  керек элементле бла жалчытылынырыкъды.

Саулукъгъа хайырлы ашау – модалы диета тюйюлдю.  Ол адамны жашаууну магъанасы болургъа керекди. Аны бла бирге арыкълыкъны сагъышын этмей, саулукълу болургъа итинирге керекди.