Эм къыйын болумлада да ачыгъанлагъа болушургъа хазырлылыкъда

«Къабарты-Малкъарны сыйлы къутхарыучусу» деген атха алгъаракълада Шауаланы Мухтар тийишли болгъанды. Ол Элбрус бийик тау излеу-къутхарыу отрядда кёп жылланы ишлейди, адамланы эм жерлени къыйын болумланы хатасындан къоруулауда, бийик таулада ачыгъанланы къутхарыуда жангы тёлюлеге ахшы юлгю кёргюзте, кесини да усталыгъын ёсдюре урунады.

 «Россейни МЧС-ни къутхарыу къуралыуларында ишлеген жыларында кесин билимли специалистча кёргюзтгенди, методика эм кюч-къарыу жаны бла айырмалыды. Ёрлеуледе эм юйрениуледе къоркъуусузлукъну жалчытыугъа энчи эс бурады, излеу-къутхарыу операцияланы бардырыуда эм къурауда уллу сынам жыйгъанды. Табийгъат эм техноген къыйын болумлада къутхарыу ишлени толтурууну техникасын эм тактикасын биледи. Тау лыжаладан, сноуборддан, тау туризмден бла альпинизмден инструкторну усталыгъын алгъанды. Энчи болумлада ишлеуде устады, «Жанларына къоркъуу болгъанланы къутхаргъаны ючюн» майдал бла саугъаланнганды», - Элбрус бийик тау излеу-къутхарыу отрядда биринчи класслы къутхарыучу Шауаланы Мухтарны юсюнден алай айтхандыла.

Ишлеген 28 жылыны ичинде Шауа улу 450-ден аслам излеу-къутхарыу операциягъа къатышханды, аланы асламысы бийик таулада, курт юзюлюрге къоркъуулу кезиуледе ётгендиле. Къутхарыу ишин ол къыралны башха-башха регионларында толтургъанды: Кармадон ауузда тас болгъанланы, Къыргъызда Хан-Тенгиде 4200-4800 метр бийикликде курт тюбюне тюшген альпинистлени излегенди. Аны эм сынамлы къутхарыучуланы къауумунда ХХII Олимпиада бла ХI Паралимпиада оюнлада къоркъуусузлукъну жалчытыугъа жибергендиле. Къутхарыуда эм спортда усталыгъы уа къыйын тау лыжа жоллада ачыгъанланы къоркъуусуз жерге элтиуде ачыкъланнгандыла, бу жумушну ол тынгылы толтургъаны белгиленнгенди.

Мухтар Минги тауда Нидерландыден альпинист тиширыуну –жел къаты ургъанда ол  жыгъылып энишге кетип, саулугъуна чып тюшюрген эди - къутхарыугъа къатышханды. Элбрусда 5200 метрде ажашхан украинли туристлени излеу операциягъа башчылыкъ этгенди. Ала кюн халы бек осал болумлада эки ыйыкъны кюрешгендиле. Аланы ишлерине кертичиликлерини, быллай болумлада ишлеуде сынамлылыкъларыны хайырындан ачыгъанладан бири жаны сау табылгъан эди. Бир кере уа Азауда сноубордчу, учхалап, не ёрге миналмай, не энишге тюшалмай, къаяны ортасында тирелип къалгъанды. Анга болушлукъгъа Шауаланы Мухтарны башчылыгъында къауум атланнганды, ала сноубордчуну ёрге чыгъаргъандыла, алай бла жанын сакълагъандыла.

2017 жылны сентябринде Элбрус элни тийресинде ташлары бла ырхы келген эди. Бахсан суу, жагъаладан чыгъып, эллени, жолланы да басхан эди. Жашаууна къоркъуу бола тургъанлай, Мухтар  чынтты жигитлик бла кишилик кёргюзтюп, адамланы къутхарыугъа, аланы къоркъуулу жерден чыгъарыугъа, къыйын болум салгъан хатаны кетериуге уллу къошумчулукъ этгенди. Ол заманда  суу басхан жерден 1200-ден аслам адамны чыгъаргъандыла, аладан 159-су тыш къыралланы келечилери эдиле.

Озгъан жылны майында уа дежурныйни пультуна Минги тауда 5621 метр бийикликде ичинде юч туристи бла вертолёт тапсыз къоннганыны юсюнден билдириу келгенди. Алагъа терк болушлукъ этерча, къутхарыучула мычымай жолгъа атланнгандыла, аланы санында уа Шауа улу да. Кече болгъаны, кюнню халыны да осаллыгъы операцияны бардырыргъа чырмау этгендиле. Алагъа боран, желни къаты ургъаны – 1 сагъатха 65 километр, сууукълукъ а 30 градусха жетгени, зат кёрюнмегени да къошулгъандыла. Быллай болумлада ачыгъанланы къутхарыу бютюн къыйын болады. Алай Мухтарны эм аны нёгерлерини усталыкъларыны, жигитликлерини, бир бирлери бла байламлыкъда ишлей билгенлерини хайырындан операция, адам ёлмегенлей, жетишимли бошалгъанды. 

Мухтар спортну кёп экстремал тюрлюлери бла кюрешеди. Бай сынамын, усталыгъын ол къутхарыучуланы жаш тёлюлерине ётдюреди, кеси да дайым юйреннгенлей, жарау этиу-методика жыйылыулагъа къатышханлай турады.

Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.
Поделиться: