Къайсы татыулуду эмда хайырлыды

Шоколадны сюймеген ким барды? Бирибиз къара тюрсюнюн, башхабыз а акъсылдым болгъанын неда сют къошулуп этилгенин сюебиз. Алай игиси къайсы болгъанын а билебизми?

Специалистле айтханларына кёре, шоколадны энчи стандарты барды, ол 31721-2012 номерли ГОСТ бла белгиленеди. Какао жау къошулмагъан эсе - ол шоколадха саналмайды. Тартылгъан какао бла да алай. Какао унну уа акъ тюрлюсюнден башха бирине да жарамайды къошаргъа.

Учуз шоколад чыгъаргъанда, аллай унну эмда башха тюрлю жауланы хайырланадыла: пальма, хлопок, рапс, соя, кокос, чёплеу. Андан да учуз этерча башха жаула, битим белок, ун да къошуучудула. Къурамында жазылмагъанлыкъгъа, татыулары бла ала кеслерин бек терк билдиредиле. Ун бла хар неда белгилиди: шоколад эригенликге, ун эримейди.

Сиз бир кере окъуна пластилин чайнап кёргенмисиз? Баям, угъай. Шоколад къапханда аллай сезим чыгъа эсе: ол тишлеге жабышып, эримей, хазна чайналмай тура эсе – билигиз, анга битим белок къошхандыла.

Жаула уа? Какао-жау татыулуду. Учуз, битим жаула уа олсагъат окъуна билдиредиле кеслерин.

Иги шоколадда консервант, антиокислитель, стабилизатор дегенча аллай затла жокъдула. Бирде эмульгатор къошаргъа боллукъдула, кёбюсюнде ол органика лецитин деген затды.

Шимал Кавказны ведомствола аралы ветеринария лабораториясыны Къабарты-Малкъарда бёлюмюню келечилери республикагъа тышындан келтирилген эмда мында жеринде сатылгъан шоколадны аз кере тинтмегендиле. Айтханларына кёре, бузулгъан шоколад тюрсюнюн тюрлендирмей къоймайды.  Ол аз акъсылдым бет алады, бирде уа юсюне абери жагъылгъанча болады. Дагъыда къургъакъ, ачы татыулу, къурт ашагъан аллай белгиле эсленедиле.

Иги шоколад излей эсегиз, биринчиден аны багъасына къарагъыз. Осал шоколад багъа турургъа боллукъду, алай игисини уа учуз турур амалы жокъду.

Ызы бла къабугъу: аны жарашдырыу учуз тюйюлдю. Сиз аны жарата эсегиз, шоколадны къурамы, хайырланыргъа жараулу болжалы да иги кёрюне эселе, аланы ахшы белгилеге санаргъа боллукъду.

Атлары айтылгъан компанияла продукцияларыны къурамын букъдурмайдыла, кёбюсюнде тюзюн жазадыла. Ачыкъ айтханда, алагъа алыучугъа шоколадны «орталыкъ качествосуну» юсюнден аллындан окъуна билдирген женгилди, артда ачыкъ боллукъ ётюрюклери ючюн тазир тёлеуге къалгъандан эсе.

Какао-жау 31-35 градус жылыуда эрийди. Аны себепли, ол къошулуп этилген шоколад, бегирек да агъы эмда сют къошулгъаны, ауузда угъай, къолда окъуна эрип тебирейди. Къара шоколадны уа тартылгъан какаосу кёпдю, аны ючюн ол аз къыйыныракъ эрийди.

Шоколадны хайыры болгъанын буруннгулу индиялы миллетле окъуна эслегендиле. Шёндюгю алимле уа аланы оюмларыны тюзлюгюн тохташдыргъандыла. Алай бла, бир пияла къайнар шоколад жараланы теркирек кетереди, адамгъа кюч-къарыу береди. Шоколадны сюйгенле атеросклероз деген аурууну юсюнден унутуп къояргъа боллукъдула; аны къурамында болгъан эфир жаула къан тамырлада холестерин къалмазча этедиле. Нейрохирургла бла кардиологла да жаратадыла аны. Какаодан этилген конфетле неда шоколад плитка ашап тургъанлада тромб болмайды. Бу ашарыкъда флавонидле уа инфарктладан бла инсультладан сакълайдыла. Бир кюннге андан 50 грамм ашагъан инсан кёп тюрлю аурууладан къутулады.

Японлу алимле какао бюртюкледе болгъан, кеслери да бактерияланы къыргъан затла тишлеге да иги болгъанларын тохташдыргъандыла. Анга кёре тишлени тазалаучу шоколад пастала, аууз чайкъаучу энчи суула да чыгъарадыла.

Энтта да бир тинтиуню уа Американы Тиш Академиясында бардыргъандыла. Аны эсеплерине кёре, отуз грамм шоколадда болгъан теобромин деген зат тишлени фтордан эсе иги сакълайды. Шоколад дагъыда витаминледен, тузладан, минералладан байды – ала да тишлени кючлюрек этедиле.

Шоколадны осал жаны уа неди десегиз – анга къошулгъан бал туз. Къара шоколадда ол азыракъды, аны себепли ол бирси тюрлюлеринден эсе хайырлыды дерге боллукъду.

Дагъыда бу татлы ашарыкъ аллергиялары болгъанлагъа, диабетден къыйналгъанлагъа жарашмайды. Башхалагъа уа бек хайырлыды ол.