«Депутатларыбыз эллилери, жерлери ючюн къайгъырадыла»

Уяналаны Рамазанны жашы Азрет Къашхатауну жер-жерли самоуправление советине башчылыкъ этеди. Ары дери уа ол  шахарны администрациясыны таматасы болгъанды. РФ-ни Жер-жерли самоуправление органларыны кюнюню аллында  аны бла ушакъ бардыргъанбыз. 

– Азрет, сен Къашхатауну администрациясына башчылыкъ этгенсе, энди уа жер-жерли самоуправленияны депутат советини таматасыса, бу эки къуллукъну арасында башхалыкъны ангылатсанг эди. 

– Бу соруугъа жууап «Жер-жерли самоуправленияны юсюнден» 131-чи номерли федерал законда барды. Анда айтылгъаннга кёре, муниципал къуралыуну депутатын ол жерде жашагъан халкъ сайлайды эмда айырылгъан инсан жамауатны сейирлерин къоруулайды. 

Законда «эл жерле», «шахар округла» эмда «шахар маталлы элле» деген ангыламла бардыла. Элледе администрациягъа депутат корпусха да таматалыкъны бир адам этеди. Алай шахарлада, Къашхатау, Залукокоаже дегенча шахар маталлы элледе   бу эки  орган  башха-башхадыла. 

 Биринчиден,  администрация – толтуруучу власть органды, анга менеджер дерге да боллукъду. Жер-жерли самоуправление уа законла чыгъарыучу – келечиле органды.  Башхача айтханда, жеринде жамауатны сейирлерин къоруулайды, аны атындан оноула чыгъарады. Энтта бир энчилик - депутатланы халкъ айырады.    Администрацияны башчысын а, конкурс бардырылып, депутатла сайлайдыла.  

Алай эки органны да баш борчу адамлагъа ырахат  болум къураргъады. Арт кезиуде Къашхатауда кёп жумушла этилгенлерин айтыргъа сюеме: сабий сад ишленнгенди, эскисини мекямы тынгылы жангыртылгъанды, спорт комплекс ачылгъанды, спорт майданла бардыла, Маданият юйню тапландыргъанбыз, жолла тийишли халгъа келтирилгендиле. Дагъыда  адамлагъа юйле ишлетирге жерле юлешиннгендиле, аланы аллына суу тартылгъанды.

 Жамауат да ыразыды тамамланнган жумушлагъа. Аз-аздан адамларыбызны жарсытхан кемчиликле кетериле  барадыла.  

– Муниципал органлада депутатланы къаллай борчлары,  жууаплылыкълары бардыла?

– Бизни халкъ сайлагъанды да, адамларыбызны сейирлерин сакълайбыз.  Сёзге, жаш юйюр жашау болумларын тюрлендирирге сюйюп, «Молодая семья» программагъа кирирге излегенин билдиреди. Неда кёп сабийли юйюрле жер сурап келедиле. Ма аллай излемлени жалчытыргъа борчлубуз. Энчи комиссияла къуралып, тилекле законлагъа  келишгенлерин  бла къалгъанларын сюзедиле,  тийишли оноула чыгъарадыла. 

Энтта бир магъаналы жумушубуз - бюджетни къурау эм сюзюу. Къашхатаугъа жылгъа бёлюннген ахчаны жолланы тапландырыугъа, культурагъа, спортха, башха жумушлагъа администрация юлешеди, алай аны депутатланы къаууму къабыл кёреди.  Анга тюзетиуле, тюрлениуле кийирирге эркинлигибиз барды. 

– Къашхатауну депутатларыны къауумуну юсюнден айтсанг эди.  

– Анга тири, онглары болгъан, къолларындан келген жашла киргендиле. Оноула  чыгъаргъан бла бирге аланы  тамамларгъа да керекди. Бюджет хар неге  да жетишип къалмайды, аны ючюн кеси  амалларыбызны да хайырланыргъа тюшеди.   
Былайда Темиржанланы Кязимни белгилерге боллукъду. Ол бизнес бла кюрешеди. Орамладан биринде мен Къашхатаугъа башчылыкъ этген замандан бери канализация тарталмай тура эдик. Быйыл а Кязимни хайырындан бу ишни ахырына жетдиргенбиз. Ол, адамла бла сёлешип,   быргъыла бахчасы бла ётериклерин унамагъанлагъа ангылатып, бу ишни алай тамамлагъанбыз. Алай бла сау микрорайоннга канализация тартылгъанды. Халкъ анга бек ыразыды. 

Чатталаны Марат да депутатды. Ол  Черек районда ДРСУ-гъа башчылыкъ этеди. Машина, трактор, грейдер берип, зыгъыр келтиртип, ненча орамны тап халгъа келтиралгъанбыз. Бир жумушха да угъай демейди. 

Этезланы Мухаммат да Къашхатауну депутатыды. Аны бла бирге Черек районну жер-жерли самоуправление органына башчылыкъ этеди. Ол да къарыусузлагъа, жашау болумларын игилендирирге керек болгъанлагъа онг тапдырады. 

Алгъаракълада марафон къурап, энчи аскер операциягъа къатышхан жашлагъа болушлукъ эталгъанбыз. Жандауурлукъну къураргъа депутатла да тири къатышхандыла. Районну администрациясыны таматасы Къулбайланы Алан бла Запорожьеге баргъанбыз, жашлагъа тюбегенбиз. Энтта не керек болгъанын айтхан эдиле да, артха къайтханлай, аланы да мажарып,  ашыргъанбыз. 

Депутатланы хар бирини  юсюнден да айтыргъа боллукъду ыспас сёзлени. Ала  къагъытланы ары-бери салып,  къол кётюрюп турургъа келмегендиле,  жамауатха, жашагъан жерлерине хайыр келтирир мурат бла ишлейдиле. 

– Депутатха жангы адамламы сайланыргъа керекдиле, неда къайтарып бирлени айырып тургъанмы игиди?

– Къашхатауну депутат къауумуна 15 адам киреди. Хар айырыуда да бек аздан онусу алышынады. Жаш адамларыбыз да бардыла. Ала алыкъа юйрене турадыла. Мен акъыл этгенден,  депутатны  сынауу болургъа керекди, болсада жангы оюмла, башламчылыкъла да магъаналыдыла. Алай депутатдан сора къырал къуллукъгъа кирликме деп келирге уа керекмейди. Мында къыстау ишлерге тюшерикди. 

– Сессияла къалай ётгенлерин айтсанг эди.  

– Болумгъа тийишлиликде, юч айгъа бир кере жыйыладыла депутатла. Анда уа соруула тюрлю-тюрлюдюле,  асламында  жер бла байламлыдыла Сёз ючюн,  жерни коммерция  жумушлагъа хайырланыргъа дегенде, аны категориясын алышыргъа керекди. Ол жаны бла оноуну   депутатла  Генпланны жорукъларына кёре чыгъарадыла сессиялада.  

Шёндю ич туризмни айнытыугъа уллу магъана бериледи. Черек районда айбат жерлеге адамла кёп келедиле: Огъары Малкъаргъа, Чирик кёллеге, Бызынгыгъа. Чирик кёлледе шёндюгю туристлени излемлерине келишген солуу жерни къураргъа  белгиленеди. Аны проекти да хазырды. Алай туризм кластер амал бла айнытылады да, жолда ётгенлеге кафе, тюкен дегенча солуу жерле къурап, биз  да бу ишге  къатышаллыкъбыз.  

Предприятие къурар мурат  да барды.  РФ-ни Къоруулау министерствосуну кереклерине тигиу цех ачылыр деп сакълайды. Анга жер да сайланнганды. 

– Бирле депутатлагъа кёп ахча тёленнген, бир уллу онгла да берилген  сунадыла. Ол алаймыды?  

– Угъай,  депутатла,  жер-жерли самоуправление органны башчысы да хакъ алмайдыла, ол жамауат ишди. Сора нек итинедиле айырылыргъа, деп сорургъа боллукъса. Депутатха тири, элинде болумну игилендирирге сюйген, жашагъан жери ючюн къайгъыргъан, жууаплылыкъны сезген адамла  келедиле.  

– Тилекле бла келген адамлагъа болушур онгугъуз бармыды? 

– Хау, асламында ала  къыйын жашау болумгъа тюшгенледиле: аурууларына багъыуда болушлукъ излегенле, сабийлерин саулукъ сакълау учреждениягъа элтирге керек болгъанла,  башхала да. Алагъа деп  районну бюджетинде къыстырыкъ фонд барды, бирде депутатла кеслери  да жыядыла ахча. Неда школгъа хазырланнган кезиуде къарыусуз юйюрлеге китапла, канцеляр керекле алыргъа болушлукъ излегенле да бардыла. Жарсыула кёпдюле, онгубуз болгъанына кёре себеплик этерге кюрешебиз.

– Сени биягъы Къашхатауну администрациясына башчылыкъ этерге чакъырсала барлыкъмыса?

– Шёндю администрациягъа Къазийланы Мурат башчылыкъ этеди. Ол   ишин билген тири жашды. Мен а эки болжалны ишлегенме, жетерик болур. Шёндю  сюйген ишим бла кюрешеме – спорт школгъа башчылыкъ этеме. Анда уа мингден аслам сабий жарау этеди, 36 тренерибиз барды. Футбол, волейбол, карате,   тутушуу, бокс, ауур атлетика бла кюрешедиле. Бассейнибиз барды да, жюзерге  юйренедиле.

– Биз Жер-жерли самоуправление органлада ишлегенлени кюнюню аллында тюбейбиз. Коллегаларынга, газет окъуучулагъа къаллай алгъыш этерик эдинг?

– Тау жерледе эллени башчылары, депутатла бир  бирибиз бла байламлыкъла тутабыз. Халкъны жарсыулары не къадар аз болур ючюн, къолубуздан келгенни аямайбыз.  

Элни таматасы, депутатла адамлагъа жууукъдула, ишлери къыйынды. Алагъа тёзюмлюк тежейме. Онгларыбыз кёп болсунла, туугъан журтубузну айныталырча, жамауатха жарарча. 

 

Ушакъны Тикаланы Фатима бардыргъанды.
Поделиться: