«Къараучугъа къуллукъ эте эсем, аны оюму неден да магъаналыды»

Къулийланы Къайсын атлы къырал Малкъар драма театрны директоруну орунбасары, режиссёру, Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтуну устазы Мызыланы Ханапийни жашы Аубекир республикада, андан тышында да белгили жаш адамды. Ол сахна искусствогъа салгъан къыйыны ючюн кёп махтаугъа тийишли болгъанды. Фахмусу, адамлыкъ хунери ючюн сахна нёгерлери аны театрда Художестволу советни членине айыргъандыла, Къабарты-Малкъарны театрда къуллукъчуларыны союзуна да алгъандыла. Бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.

– Аубекир, не заманда сюйгенсе актёр болургъа? Къалай келгенсе театргъа?

– Бек эрттегили эди ол умут. Тогъуз жылымда бир сабий спектакльге элтедиле. Ол бошалгъанда, сахнагъа анда ишлеген Майя Бесчокова чыгъады да: «Жаратдыгъызмы, сабийле, оюнну?» – деп сорады. «Хау!» – деп къычырабыз залдан. Сора ол: «Сизден а бизде ойнаргъа сюйген бармыды?» – дегенде, къолуму кётюреме. Ма алай бла тюшгенме «ПсынэцIыкIу» («Шауданчыкъ») атлы шахар сабий театргъа. Анда устазларым КъМР-ни халкъ артисти Майя Бесчокова бла КъМР-ни сыйлы артисти Адам Маршенкулов болгъандыла. Аладыла бюгюн мен билген затлагъа биринчи юйретип башлагъанла.

– Дагъыда жашауунгда магъаналы адамла кимледиле?

– Тогъузунчу классда окъугъанымда, Сабийлени эстетика жаны бла айнытхан Жабаги Казаноко атлы арада КъМР-ни сыйлы артисткасы Будайланы Ольганы студиясы болгъанын билип, анга барама. Сынауланы ётюп, аны студиясында актёр усталыкъгъа, анда Таукенланы Галинаны къолунда уа жырларгъа да юйреннгенме. 2002 жылда школну бошагъанымлай, Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтуна кирип, анда окъугъанма. Эки жылны вокал факультетни хазырлаучу бёлюмюнде окъуп, ызы бла актёр факультетге киргенме.

Анда мени юйретген РФ-ни сыйлы артисти Басир Шибзухов болгъанды. Ол сахнада керек кёп тасханы ачханды бизге, кёп белгили артистлени, режиссёрланы чакъырып, ала бла ушакъ этдиргенди, аланы оюнларына къатышдыргъанды. Артда, окъуп бошагъанымда, эки жылны аны мастерскоюнда ишлегенме, болушлукъчусу болуп. Дагъыда бардыла жашауумда магъаналы адамла: орус театрда Марк Расторгуев, малкъар театрда Жангоразланы Мажит, Будайланы Ольга, Мамайланы Фатима, Бапыналаны Зариф.  Жангы тёлюден да юйренеме – аланы кёп затха къарамлары башха тюрлюдю, сезимлери да алай.

– Кимлени ойнагъанса сахнада?

– А. Айларовну «Африканец» деген пьесасына кёре салыннган спектакльде, ата жылыу излеп, Африкадан бери келген Солтан багъалыды манга. 2007 жылда, институтну тёртюнчю курсунда болгъанымда, М. Горький атлы къырал драма театргъа чакъыргъан эдиле. Анда Горинни «Поминальная молитвасында» Перчикни, А. Цагарелини «Ханумасында» Котэни, Н. Гогольну «Къатын алыуунда» – Анучкинни, Г. Андерсенни «Огниво» деген жомагъында Солдатны, Л. Проталинни «Алатырь ташны тюбюнде ачхыч» деген пьесасында Игорьну, аны кибик башха рольла да ойнагъанма. Аны бла бирча Нагоевну театрында да ишлегенме. Къулийланы Къайсын атлы Малкъар къырал драма театргъа уа кечирек келгенме, 2010 жылда. Анда Маммеланы Ибрагимни «Нарт Ёрюзмегинде» Ёрюзмекни, Къулийланы Элизатны «Жашау – ёрлеудю!» деген пьесасында Къайсынны, Н. Гогольну «Ревизорунда» Хлоповну, Атмырзаланы Магометни «Акъ гюлюнде» Муратны, В. Жеребцовну «Тау артында тал жиляйды» деген пьесасында Мусаны, башха жигитлени да сыфатларын къурагъанма.

– Режиссёргъа окъургъа уа къалай бла таукел болгъанса?

– Ол да бир умутум эди. Малкъар театрда «Жыртхыч къоян» деген жомакъны салыргъа онг чыкъгъаны аллай биринчи сынау эди манга. Болалсам, къараучула жаратсала, ол ишде да кёрюрме деп. ГИТИС-де Валерий Беляковични мастерскоюна тюшгеним уллу жетишим эди манга. Валерий Романович бек кёп береди студентлерине.

– Сен салгъан экинчи оюн «Насып чархы» деген спектакльди Елена Хамидулинаны сценарийине кёре. Аны не ючюн сайлагъанса?

– Ол сценарий малкъар халкъ жомакъланы юлгюлеринде жазылгъанды. Магъанасы да теренди. Иги, аман дегенча, бир бирге къажау затла болгъан дунияда тюз сайлау этген къалай керек болгъанын айтады ол оюн. Анда белгили сахна устала ойнагъандыла.

– Режиссёрлукъ жаны бла, баям, бек уллу ишлерингден бири Чингиз Айтматовну романына кёре сен Роман Добагов бла бирге салгъан «Ажашханла» деген спектакль болур?

- Ол диплом ишим эди. Роман Добагов сынаулу режиссёрду. Ол сайлауума огъурлу кёз бла къарагъанды. Жарым жылны ичинде биз текст бла ишлегенбиз. Керти да, ол оюн уллу жюк элтеди – ана тил, адет-тёре, адеп-къылыкъ, маданият дегенча, бизни халкъ шартланы сакълаугъа чакъырады. Ала седиреселе, манкуртладан башхалыгъыбыз къалмаз деп, аны эсгертеди. Роман Каральбиевич бла бир бирни ангылап ишлеген тынч эди манга. Оюнну жетишими да андан сунама.

– Бюгюннгю къараучуну сейир этдирир зат неди театр сахнада, сени оюмунга кёре?

– Таматаланы юслеринден айтханда, баям, классикадан сора да, бусагъатда адамны къайгъы этдирген шартланы юслеринден болургъа керекди оюм. Сабийле уа сахнада бола тургъан затха бек ийнанадыла да, аланы кёллерин къачырмазгъа, игиликге юйретирге итинирге керекбиз.

– Къараучуну берген багъасымы магъаналыды санга огъесе сахнада тенгингми?

– Бек биринчиден, ол айтылгъан сёзню ким, нек айтханыны сылтауун излейме – игилик тежепми, сындырайым депми. Тюз болсала, къайсына да тынгыларгъа хазырма. Магъаналы уа, баям, къараучугъа деп ишлей эсем, аны оюму болургъа керекди.

– Аубекир, сен шахар, республикалы, регион байрамлагъа, къууанчлагъа, белгили адамланы юбилейлерин элтирге да къатышаса. Ол жюрегинг излеген затмыды? Къыйын тюйюлмюдю ары да, бери да бёлюннген?

– Сюйген ишинги этсенг, ол къыйын кёрюнмейди.

– Кёп махтаугъа тийишли болгъанса: КъМР-ни Башчысыны Сыйлы грамотасына, «Жаш фахмула», «Бек иги эр киши роль» (эки кере), «КъМР-ни драма театрларыны артистлери жырлайдыла» деген номинациялада, Али Тухужев атлы комедия жанрда артистлени Шимал Кавказ фестивальларында да дипломла бла белгиленнгенсе. Ол санга не магъананы тутады?

– Баям, ол ишинге берилген багъады. Махтау аны андан да иги этерге кёллендиреди. Менсиниу деген зат а жокъду менде, кёресиз.

– Юйюрюнгю юсюнден айтсанг эди газет окъуучулагъа.

– Атам къурулушчуду, анам а – устаз. Юч тамата эгечим барды. Бирер жерде урунадыла. Сабийле ёседиле. Юйюр деген ангылам манга бек магъаналыды. Ол жаланда ахлуларым бла чекленип да къалмайды. Кертисин айтханда, театр да мени юйюрюмдю. Биргеме ишлегенле алай жууукъдула жаныма. Аланы билекликлерин сезгенлей турама.