Не жаны бла да хунерли Алий

Малкъар халкъны жангырыууну кюнюне

Хунерли эм жетишимли  предпринимательлерибиз кёп бардыла. Чеченланы Асланны жашы Алий аладан бириди. Ол не иш бла кюрешсе да, аны эбине жетерге, тынгылы этерге кюрешген, миллетин сюйген, анга къайгъыргъан адамды. Кёбюсюнде  предпринимательлик бла кюрешеди, болсада  чыгъармачылыкъ хунери да барды.        

Чеченланы Алий Къабарты-Малкъар къырал университетни тарых бёлюмюн бошагъандан сора, Каменномостда бир жыл чакълы  устаз болуп ишлегенди.   Аскерден  къайтхандан сора туугъан элинде – Хабазда – администрацияны башчысына айырылгъанды. Бу къыйын эм жууаплы къуллукъда да беш жыл чакълы ишлегенди. Андан сора юй къанатлы ферма, тахта кёгетле ёсдюрген теплица бла да кюрешгенди.  

Юйюрю бла  Шалушкагъа кёчгенлеринден сора, тийреде отлар жерле кёп болгъанлары себепли, тууарла да  жайгъанды.  Биринчи заманда юч-тёрт сауулгъан ийнек тутханды. Алгъа сютлерин алыучулагъа учуз багъасы бла сатып тургъанды. Артда айран этип, тюкенлеге берип тебирегенди.  Алай бла  бир айны ичинде алтмыш, жетмиш шеша сатып башлайды, бир жылдан а  жюзге жетдиреди.

- Айран этип башлагъанымы мураты аш-суу бла байламлы  хазнабызны бирсилеге танытыргъа,  миллетибизни атын айтдырыргъа эди. Ол себепден шешаны тышына «Балкарский» деп жаздыргъанма.   Бусагъатда ийнекли саны жыйырмагъа жетеди. Къышда сют азыракъ заманда аланы юйде тутама, жайда уа кёбюсюн Хабазгъа жайлыкъгъа ашырама. Бу кюнледе да ары онбеш малны жибергенме. Къачан да Балыкъ башында малланы, апчытмай,  къыш-жай да кечиндирирге жарагъанды. Андан тууарла айнып къайтадыла,-дейди Алий.

Ол айтханнга кёре, сютню элли процентинден къалгъанын тышындан сатып алады. Хар арбазгъа жюрюмезча Яникойда бла Каменкада он  пункт барды.  Ары сютден  бир челекден башлап  жюз литрге дери келтиргенле бардыла. Кёпле сютню артыгъын сатып, файда тюшюрюрге кюрешедиле. «Къышда  литрни 35, жайда уа 30 сомдан алабыз. Аны  кимден болсада алмайбыз, аланы кёбюсю бизни  бла жылла  бла ишлеген сынамлы адамладыла. Аны бла бирге продукциягъа тийишли экспертиза да этиледи», - дейди малчы.  

Бусагъатда  сютню жарашдырыу бла кёбюсюнде  Алийни гитче жашы Марат кюрешеди. Цехде суткагъа жети жюз шеша чакълы айран этиледи эм 400-500 шешагъа къуюп, алыучулагъа тапдырады. Продукцияны кёбюсю Дубки базарда, уллу тюкенледе  сатылады. Излеген болса, Москвагъа, Краснодаргъа эм башха уллу шахарлагъа да жибередиле.

- Айраныбызны энчи амал бла этебиз деп айтырча тюйюлдю, ата-бабаларыбыз юйретген амалланы хайырланабыз. Болсада ала бир челек сютню къайнатхан эселе, биз отха  350-литрлик эки чыккырны салабыз. Ол себепден аны хазырлагъанда кёп шартлагъа эс бурургъа керекди, ансыз жарамайды. Сёз ючюн, айранны качествосу иги болурча бир сутканы  кесине келмеге къоябыз. Кёпле энди уюгъан айранны иги жаратмайдыла. Бирде диеталы айран излегенле да боладыла, аланы да ыразы этерге кюрешебиз.

Бусагъатда цехде Яникойдан эки тиширыу кюн сайын жюрюп  ишлейдиле, аланы хар бирине  иш хакъларына 1500 сом тёленеди. Продукциябызны   хайырланыучула жаратсала, биз  да бютюн иги ишлерге таукелленебиз.  Жашла айраныбызны   Дагъыстанда, Юг Осетияда, Чеченде эм башха жерледе да  кёргенбиз деп айта-айта туруучудула. Ол да бек асыу кёрюнеди,- деп къошады Чечен улу.      

Марат айтханыча, бусагъатда малла тургъан жерни кенгерте турады.  Аны бла бирге сют бла байламлы тюрлю-тюрлю  продукция чыгъарыргъа, аны бла бирге этден да абериле этип башларгъа умуту барды.

Алий облицовка этген цех ачханлы  1,5 жыл болады. Аны бла юйюн тышларгъа  керек болгъанда кюрешип башлагъанды . «Эсиме кёп зат келгенди, бусагъатда модагъа кирген дагъыстан ташны да сурагъанма.

Болсада бирине да артыкъ бюсюремегенме. Алай бла Интернетге къарай кетип, Саратовда этилген термопанельни табама, аны юсюнден толуракъ хапар  билеме. Аны кесим этерге уа  нек жарамайды деген акъылда,   технологиясын сатып алама, тюзюнлей халда курсланы да ётеме.  Станокла къыйын болмагъанлары себепли мында токарьлагъа да айтып жарашдырама.

Алай бла бусагъатда цехде юч станок барды. Керек материалланы -пеноплексни, мрамор, кварц  крошкаланы Пятигорскден  эм башха жерледен   сатып алама.   Заказ болса,  нёгерим бла бирге ишлейбиз.  Мен оюмума кёре, бу сынамлы эм къыйматлы  материалды. Аны бир квадрат метрини   багъасы 800-1500 сомгъа жетеди. Болсада алыучула тартынырча  1500 сом тургъанны 800 сомдан сатарча мадар этерикме. Уллу заказла болсала, цех толу кюч бла ишлеп башларыкъды.Ол заманда  мында он адамгъа ишчи жер табыллыкъды»,- деп билдиреди бизнесмен.   

Башында айтханымча, Алий чыгъармачылкъ жаны бла да биринчи атламла этген, аны бла бирге къысха заманда танг кесек  окъуучуну жюрегин бийлеген адамды.

Ол  чыгъармачылыкъ бла  эки жыл мындан алгъа, анасы ёлгенден сора кюрешип башлагъанды. Биринчи назмусун да анасына атагъанды.  Андан бери тюрлю тематикалагъа жоралап  иги кесек назму тизгенди. Аланы бир къаууму бла Стихи. Ру сайтда шагъырейленирге онг барды. Дагъыда фахмулу жаш:  Ахияны сейирлик жашауу, Жигитлик, Хакимни жоллары, «Черекская трагедия -души не угасающая боль» эм Хутай деген беш уллу поэманы авторуду. Андан сора да,  Проза. Ру сайтда Балыкъ башында жерлени аты деген статьясында,  жерле бла сууланы тюз атларын билирге онг бериледи.  Мындан арысында Алий  чыгъармачылыкъ иш бла тири кюреширге сюйгенин айтханды.        

 Алий юй бийчеси Уяналаны къызлары  Жамиля бла бир къыз бла эки жаш ёсдюрюп, аягъы юсюне слагъандыла, хар бирине бийик билим бергендиле.   Аида Кенжеде Гузойлада эрдеди, жаш бла къыз ёсдюреди, Мурат да кеси юй, жер къурап Шалушкада жашайды, эки къызы барды, Марат а  ата юйде    жангы юйюр къурагъан жашды.

Курданланы Сулейман хазырлагъанды.
Поделиться: