Жолда жюрюуню жорукъларына магъаналы жангыртыула кийирилгендиле

Жылны аллындан бери  жолда жюрюуню жорукъларына бир ненча магъаналы тюзетиу кийирилгенди. Аланы  бизге КъМР-ни прокуратурасыны федерал законланы толтуруугъа надзор жаны бла бёлюмюню тамата прокурору Ирина Маденова ангылатады.

-   Ирина Петровна, электросамокатлада, алача башха транспортда жюрюуге энчи жорукъла тохташдырыргъа кереклисини юсюнден кёп кере айтылгъанды. Бу жаны бла тюрлениуледен башларгъа сюеме ушагъыбызны.

- РФ-ни Правительствосу былтыр 6 октябрьде чыгъаргъан 1769 номерли бегимге тийишлиликде,   электросамокатла, электроскейтборла, гироскутерле, сегвеи, моночархла,  алача  башха затла – адамны жюрютюуде хайырланнган транспортха саналгъандыла. Алада энди 25  километрден терк барыргъа жарамайды,  тротуарлада жаланда ауурлугъу 35 килограммдан озмагъан   ток транспортну хайырланыргъа эркин этилгенди. Алагъа деп энчи жол белгиле кийириледиле. Айтырыгъым, жаяу адамгъа тюбегенде, электросамокатны водители анга жол берирге борчлуду.    Дагъыда жолдан жаяу  ётерге эркин этилген жерледе да электросамокатдан  тюшюп барыргъа керекди.

Жолда самокат  онг жанын тутаргъа тийишлиди. Аллай ток бла ишлеген транспортда жаланда 60 километрден терк жюрюрге жарамагъан орамлада барыргъа эркин этилгенди, аны водители 14 жылдан тамата эсе.  Бу кезиуде уа ала тормоз эмда акъ эм къызыл чыракъла бла жалчытылыныргъа керекдиле.
- Полициячылагъа водитель удостоверенияны энди электрон амал бла кёргюзтюрге боллукъду...

- Быйыл 13 январьда Цифралы айнытыу министерствону башламчылыгъы ба Госуслуги порталда водитель правала электрон халда басмаланадыла. Аны бла уа интернет болмагъан кезиуде да хайырланыргъа боллукъду. Ол къалай ишлегенин ангылатыргъа сюеме. Госуслуги порталда «Документлени кёргюзт» деген бёлюмню ачсанг, QR-код басмаланады. Аны полициячыла энчи программаны болушлугъу бла тинтедиле. Тийишли шартла Къырал автоинспекцияны базасындан ачыкъ этилликдиле.

Болсада пластик праваланы биргегизге жюрютюрге кереди. Инспектор аланы да излерге боллукъду.

- Жолда жюрюуню жорукъларына бузукълукъла этгенлени машиналарын сыйырыргъа эркинлик кийирилгенди. Ол а къалай ишлерикди?

- Ол жаны бла тюрлениуле РФ-ни Уголовный кодексини 104.1-чи статьясыны 1-чи кесегине кийирилгендиле. Анга «д» пункт къошулгъанды.  Анга кёре, РФ-ни УК-сыны 264.1-чи, 264.2-чи неда 264.3-чю статьяларына бузукълукъла этгени ючюн жууапха тартылгъан инсанны  транспорту къыралны иелигине сыйырылыргъа боллукъду. 

Башхача айтханда,   административ жууапха тартылгъан водитель  эсирип жолгъа чыкъгъанда, неда аны правалары сыйырылып, ол руль артына олтургъанда, сюд бузукъчуну машинасын къыралны иелигине берирге деген оноуну этерге боллукъду. 

   Андан сора да, РФ-ни Правительствосуну бегими бла водительни эсиргенин тохташдырыу жаны бла медицина тинтиулени низамы да тюрлендирилгенди. Ол кючюне быйыл 1 мартда киргенди эмда 2029 жылда 1 мартха дери ишлерикди. Жангычылыкълагъа  кёре, тинтиулени бардыргъанда эки шагъат болургъа тийишлиди, неда битеу жумушланы видеогъа алдырыргъа боллукъду. Шёндюгю низамгъа кёре уа видео алдырылмагъанды.

Адамны ауузундан ичги ийис чыкъса, аны жюрюшю, хали, сёлешгени ишеклик туудурса, алача башха кезиуледе инсанны медицина тинтиулеге ашырадыла инспекторла. Солууда этил спирти болгъанына бла къалгъанына алгъынча мадарла бла сюзерикдиле.

- Машинадан кир-кипчикни эркин этилмеген жерледе атып кетгенлени жууапха тартырыкъдыла деген оноу кёп даулашла, ушакъла туудургъанды.  

- Ол   жаны бла тюзетиуле РФ-ни Административ бузукълукъланы кодексини 8-чи статьясына кийирилгендиле.  Энди багушну машинадан эркин этилмеген жерде атып кетген инсан административ жууапха тартыллыкъды.  Закон низамлылыкъны сакълар, тёгерекдеги къутуретни къоруулауну кючлер мурат бла хазырланнганды. 

 Жууаплылыкъны юсюнден айтханда, быллай бузукълукъну биринчи кере этген бек аздан 10 минг сом тазир тёлерикди. Кир-кипчикни ауур жюклю машинадан, трактордан тёкген инсан а 40 минг сом берлигин билирге керекди. Тазирле организациялагъа да тохташдырылгъандыла.

Быйыл 1 январьдан ишлеп башлагъан тюзетиулеге кёре, эркин этилмеген жерледе багушну тёкген кезиулени автоматизацияланнган халда ишлеген видеокамерала эсепге аллыкъдыла.

 - Адамланы такси бла жюрютюу жаны бла  жорукъла да тюрленнгендиле. Аланы да ангылатсакъ тюз болур.

- «РФ-де адамланы эм жюкню женгил таксиде жюрютюуню  эмда бир-бир законланы болумлары кючлерин тас этгенлерини юсюнден» федерал закон 2022 жылда 29 декабрьде къабыл кёрюлгенди. Ол быйыл 1 сентябрьде киреди кючюне эмда  бу сферада низамны жалчытыугъа бурулупду.

Алай бла энди такси таксометр бла жалчытылыныргъа керекди. Дагъыда водительлеге излемле да къатыланнгандыла. Сёзге, ол жолда жюрюуню жорукъларына бузукълукъла этип, алай тазирлени тёлемесе (ючден аслам), анга ишге чыгъаргъа эркин этиллик тюйюлдю. 

Такси служба водительлени солуу эм ишчи заманларын сакъларгъа, ала бузулсала, заказланы бермезге керекдиле.  Пассажирге таксиде саулугъуна заран салыннганда жууаплылыкъ да тохташдырылгъанды.

  РФ-ни Правительствосу бир-бир усталыкълагъа ишге алгъанда инсан сюдню оноуу бла жууапха тартылгъаныны бла къалгъаныны, неда  уголовный иш ачылгъаныны  юсюнден справканы кёргюзтюрге борчлу кезиулени къабыл кёргенди. Анга пассажирлени жюрютюу сфера да киргенди. Энди  женгил таксиде, автобусда, ол санда туристлени, экскурсияланы да жюрютген водитель сюд этилмегенини юсюнден документни кёргюзтюрге борчлу этилгенди. Ансыз энчи предпринимательча эсепге салынырыкъ тюйюлдю. Закон кючюне быйыл 1 мартда киргенди.