Уста сёзлю, уста къоллу Исса

Миллетибизде кёп устала бардыла: темирчиле, хуначыла эм башхала. Аланы ишлерине къарай, сейир этебиз, къууанабыз, махтанабыз, ёхтемленебиз. Араларында бек айырмалыла да бардыла. Аладан бири Быллым элден Къудайланы Иссады.

Биринчи усталыгъы аны агъач бла байламлыды. Ол андан къашыкъ, чанчхы, чолпу, чёмюч, гоппан ишлейди. Аланы да тюрлю-тюрлюлерин. Бирге ушагъан экисин кёрмезсе. Къолунга алып: «Исса, шуёхум, нечик аламат затды. Къалай ишлегенсе, къаллай  бир къыйын салгъанса»,-десенг, бетинге бираз къарар кетер да: «Бюгюнден арысында ол сеникиди»,-деп, къолунга тутдуруп жиберир. Халал жюрекли адам.

Устаны юйюнде бола туруучума. Кеси ишлеген агъач гоппан бла айран да иче, хапар айтабыз этген ишинден, кёбюсюнде агъач гюллеринден. «Муну ол неда бу адамгъа тапдырырса, берирге айтхан эдим», - деп жиберир.

Кёп белгили адамларыбызда кёре турама Иссаны агъач гюллерин. Ала да, келген къонакълагъа устаны юсюнден айтадыла.

Къудай улу этген ишлерин тюрлю-тюрлю кёрмючледе да кёргюзте турады: «Алтын къолда», «Айранны байрамында» да. Ары келгенле Исса этген затлагъа энчи эс бурмай къоймайдыла.

Къудай улуна соргъан эдим бу усталыкъгъа къачан, къалай юйреннгенсе деп. Жашау жолуну юсюнден ол былай айтды.

-Къабарты-Малкъар къырал университетни малкъар тил, литература бёлюмюн бошагъандан сора Терс-Къолда устаз болуп бираз ишлегенме. Андан сора малда урунургъа тюшдю. Ара мюлкню малларын кюте, Быллым элден Терс-Къолгъа дери кёп жайлыкълада болгъанма: Балыкъ башында, Тонгуз орунда, Ёсенгиде эм башхалада. Къышда уа Акъ къая аллында Темирез къолда тургъанма. Малчыны бош заманы бола эди. Ол кезиуледе агъач бла кюреше тургъанма. Бек алгъа къайын терекни бутагъындан айран ургъуч ишлегенме.

Андан сора Исса ол ишге теренден-терен кире уллу эс бура тебирегенди. Бу сейирлик ишлерин андан сора этгенди

Иссаны экинчи усталыгъы уа назмуларыдыла. Аладан да бир къаууму бла сизни шагъырей этейик. Багъасын а кесигиз бичерсиз. Ала быладыла:

     

   ЭЛ-ТЮБЮНДЕ

Баргъан кибик тюз кесинге тюберге,

Чегем сууну боюну бла мен ёрге

Атлайма шош, окъуйма китабынгы,

Эшитеме мен сабыр, сакъ ауазынгы,

Малкъар тилде, мени ана тилимде,

Миллетими эски Чегем жеринде.

 

Къарайса сен акъыллы кёзлеринг бла,

Айтаса сен оюмлу сёзлеринг бла,

Деменгили ариулугъун тауланы,

Ёхтем эте, жарыкъ эте, ийнакълай,

Барып турур сезимлерин ачыкълай.

 

Махтау санга – миллетими жашына!

Саулай жерни башына эм гъаршына.

Таулу халкъны адамлыкъ шартын айтдынг,

Ата журтунг бола бютюнда татлы,

Шаудан сууну жырлагъаны жарыкъды,

Назмулада. Алай бола барлыкъды!

 

Айтдынг керти сюймекликни сырларын,

Кишиликни, ётгюрлюкню сыйларын,

Айтхан сёзюнг жыгъып барды терслени,

Тёлюлеге юлгю болду дерслеринг.

Намысды деп юйретдинг насыбыбыз!

Эм багъалы жашыбыз, Къайсыныбыз.

 

Аслам санап Бетховенле, Гомерле,

Бермейдиле халкъгъа баргъан ёмюрле.

Сен миллетге туугъан эдинг асыугъа,

Кетип къалдынг замансызлай, жарсыугъа.

Саркъып турур Чегем элинги сууу,

Аны да бар, санга атап, жарсыуу.

 

Гюрюлдейди черек кеси тилинде,

Мылы ташла – тепмез халда, жеринде.

Таудан келген салкъын аяз жырлайды,

Аны жери юйюнг башы къырдады,

Жокълайды ол арбазынгы, элинги,

Къарлы таулу, къара къушлу жеринги.

 

Миллетинги жюреги кибик, таза,

Таулу адет, адамлыкъ жаны оза.

Жууашлыгъы, къылыгъы, халы – ёзден,

Иши – тюзлюк, айырылмагъан сёзден.

Арбаз – кёпню кёре келген арбазды,

Бери келген уллу поэтге базды.

 

Барама мен, назму хунанг ийнакълы,

Энчи ёхтемлиги таулу халкъынгы.

Арбазынга элтеди ол келгенни –

Къонакъларын бу Беш да Тау Элинги,

Миллетинги хунер ызын таныта,

Къойгъан сёзюнг жюреклени жарыта.

 

***

Салам санга, окъуучум,

Эсен хапар соруучум,

Эки башлы Минги таудан.

Андан сора Жылы суудан,

Табийгъат арилугъундан,

Солтанны да чучхурундан,

Ёхтем къалкъгъан къушладан,

Къаялы ауушладан,

Сууукъ гара сууладан,

Тау башында бууладан... –

Ата журтумдан салам!

Андан тоймайды къарам.

Басмагъа Османланы Хыйса хазырлагъанды.
Поделиться: