Къолу – уста, жюреги – халал

Жюрек сайлауларына кертичилей къалгъанларындан сора да, жашауда бардыргъан жумушларын бошдан айырмагъанларын, ол ызда кеслери да не къадар айный, бирсилеге да болушлукъ этерге талпыннганла аз тюйюлдюле. Баям, къайсы усталыкъны мурдору, ёзеги да аллай профессионалладан къурала болур. Айхай да, ишини эбин билгени бла бирге кесини адамлыкъ ышанларын, таза ниетин ачыкълаялгъан инсанлагъа жамауат намыс-сый бере, аланы хурметлей, бирсилеге юлгю орунуна тута да келгенди.

Мени бюгюннгю жигитим Текуланы Зухура (кёпле уа аны Мариям деп таныйдыла) да къатындагъылагъа эс тапдырыргъа ашыкъгъан, аладан билген амалын-мадарын аямагъан тиширыуду. Ол Нальчикде республикалы клиника больницада  эм къыйын саусузлагъа къарагъан медсестра  болуп келгенли быйыл 45 жыл толады. Анча заманны ичинде аны къолундан ётген саусузланы атларын, тукъумларын угъай да, аланы диагнозларын окъуна эсинде тутуп тургъанына сейир этерчады.

Алай эсе да, ол медицина училищеге биринчи келген кезиуюнде практикада эси азгъанында, анга: «Къызчыкъ, сени жеринг конфетле чыгъаргъан фабрикадады», - деп эшитирге тюшгенин да жашырмайды. Болсада ол аллай сёзлени айтхан устазына бюгюнлюкде бютюн ыразыды. Нек дегенде бу болум анга кесин къолгъа алыргъа, усталыкъ бла байламлы кёз къарамны ёзгертирге да болушлукъ болгъанды.

Зухура Къыргъызстанда туугъан тёлюбюзденди. Школгъа уа уллу эм ариу тау элибизде – Кёнделенде – баргъанды. Мектепни тауусхан да анда этгенди. Болсада уллу юйюрде ёсген къызны, ала уа жети сабий болгъандыла, атасы Зейтун бухгалтерге окъуса сюйгенди. Анасы Кулистан а, кёп балалы тиширыуланы асламыча, ол къолдан хунерли болурун излегенди.

Алай бла юйюрге болушлукъ да этилликди деп суннганды. Къайсы ата-анача, ала экиси да ёсдюргенлерине жашауну магъанасын, аны бла бирге уа алагъа анда кеслерини жолларын табаргъа да юйретгендиле.

Алай бла анасыны кёлюн кётюрюр мурат бла ара шахарыбызда училищеден бирине кирип, анда кийим тигерге юйреннгенди. Кёл салып окъугъаны, хунерлилиги ючюн а аны Можайскда «Бородино» турбазагъа солургъа да жибергендиле. Анда бир айны туруп, биринчи космонавт Юрий Гагаринни музейинде болгъанын, аны анасы бла суратха тюшгенин а ушакъ нёгерим энчи жылыулукъ бла эсгереди.

Болсада ол суратны тас этип къойгъанына да жарсыйды. Тиширыуну уа адеплилигин, сюйдюмлюлюгюн белгилейди. Ол кюнле аны жашлыгъында эм насыплы кезиуледен бири болгъанын да айтады. Окъуу юйню къызыл дипломгъа тауусханында, аны Новокуйбышевскдеги индустрия-педагогикалы институтха жиберирге да излейди ол бошагъан махкемени администрациясы. Алай Кулистан къызыны узакъгъа кетерине ыразы болмагъанды.

Баям, жашауда биз бир затны юсюнден сагъышланнганлыкъгъа, къадар кесини оноуун этеди. Мариям да (аны адамлары анга алай айтханларын эсгертгенбиз) ол кезиуде Нальчикдеги медицина училищеге киреди. Юйде да окъуугъа ётгенинден сора билдиреди. Алай бла бу жол ала да аны сайлаууна угъай демейдиле. Къыз а сагъынылгъан окъуу юйню аначылыкъ бёлюмюн жетишимли тауусуп, Элбрус районну ара больницасында бир кесекни бу жаны бла бусагъатда республикада белгили врач-гинеколог Тебердиланы Жаннетни башчылыгъында ишлейди. Бюгюнлюкде уа ол анга да кёп затха тюшюндюргенине ыразылыгъын билдиреди.

Саулай да 54 сабийге аначылыкъ этгенин да ушакъ нёгерим эсинде тутады. Медицинаны бу бёлюмюнде анга кёп урунургъа тюшмеген эсе да, пациентлерин а унутмагъанды. Алай эсе да, аны ол билими шёндю ишлеген жеринде – нейрохирургияда – окъуна керек болургъа тюшгенди.

Бери бир жол къыйын саусузну, башында кёпгени бла, кеси да сабий сакълагъан тиширыуну келтиредиле. Врачла консилиум къурап, ананы огъесе баланымы жанын къутхарыргъа керек боллугъуну юсюнден да кенгешедиле. Нек дегенде аны юйде да эки сабийи бар эдиле.

Кюйсюз ауруу аны женгип тургъан кезиуде къагъанакъ да заманындан алгъа нейрохирургия бёлюмде дуния жарыгъын кёреди. Былайда аначылыкъны уа Текуланы къызларына этерге тюшюп къалады эмда ананы, баланы да сабийле тууучу юйге артда кечирек кёчюредиле. Тиширыугъа эки ыйыкъдан башына операцияны жетишимли этедиле, къызчыгъына уа ол аланы ёлюмден къутхаргъан Зухураны атын атайды. Андан бери къыркъ жылны ичинде юйюрле шуёхлукъ жюрютедиле.

Кюнлени биринде уа биягъы бёлюмге бир сабийни эм къыйын болумда келтиредиле. Биз хапарын айтхан медсестра алыкъа аланы иги да эслегинчи, постдагъы телефон зынгырдайды. Ары жанындан сёлешген жашчыкъны тукъумун да айтып, ол алыкъа саумуду деп сорады. Зухура уа: «Эндиге дери мен дежурствода болгъан кюн мында адамны жашауу юзюлмегенди, аны да къутхарлыкъбыз, Аллах айтса!» - дейди.

Алайда сабийни анасы Аминат бу сёзлени эшитип къояды эмда ол кезиуде алыкъа танымагъан тиширыугъа бюгюн-бюгече да аны ючюн ыразы болгъанлай, алгъыш этгенлей турады. Нек дегенде медсестра ол чакъдан башлап, алагъа болушлугъун, билген амалын-мадарын аямады. Жаш а, Непеланы Зейтун, къудуретге шукур, энди кеси да юч сабийни атасыды. Къыйналгъан чагъында анга кёз-къулакъ болгъан адамны, талай заман озгъандан сора да, ёз анасынча кёреди.

Ушакъ нёгерим пациентлеринден бири Костя Королёвну да эсгере, кёлю толгъанын жашыралмады. Жыйырма алты жылы энди толгъан жаш адам больницагъа сырт сюеги сынып тюшгенди. Зухура анга бёлюмде тогъуз айны ичинде къарагъанды. Не керек затына да анасы кибик къайгъырып, ашына, дарманына да жарагъанды.

Нек дегенде ёксюз Костяны кёре келирча жууугъу-тенги да жокъ эди. Артда уа аны сакъатла тургъан интернатха кёчюредиле. Жандауурлу медсестраны жюреги тёзмей, жарсыугъа, ол дуниясын алышхынчы жашны анда да жокълап тургъанды.

Аны урунуу жолунда быллай юлгюле асламдыла. Пациентлери ыразылыкъларын анга республикалы клиника больницаны инстаграмда страницасында да, жолда тюбеселе, маршруткада болсун, билдиргенлей турадыла. Анга уа жашауунда андан уллу саугъа, махтау да болмагъанын айтады кеси уа.

Алгъаракълада ол орамда болушлукъ этип, больницагъа ашыргъан тиширыуну эрттенликде ишге келгенинде кеси уруннган бёлюмде кёрюп къойгъанында ол айтхан алгъышла анга сау ёмюрню къыйматын тутханларын жашырмайды. Баям, адамны жашаууну магъанасы да андады – бир бирге жандауурлукъ, билеклик да эте билиуде.

- Ариу сёзде – ауруу  жокъ деп эрттегилилерибиз бошдан айтмагъандыла. Аны себепли къыйналып тургъандан аны къызгъанмазгъа керексе. Мен саусузгъа ариу айтып, ол жашаудан тюнгюлмезча, аны кёзлери, бети да жарырча этерге борчлума. Кесими ишими, къадарымы да магъанасын анда кёреме. Ауруу, аны бла бирге уа сагъыш басхан адамны къыйынлыгъын селейтир амалланы излегенлей турама, - дейди кеси уа,  ушагъыбызны андан ары бардыра. Хунерли тиширыу «Эм ахшы медсестра» деген къырал даражалы конкурсха (2017 ж.) къатышып, анда да айырмалы болгъанды. 2019 жылда уа РФ-ни Саулукъ сакълау министерствосуну Сыйлы грамотасы бла саугъаланнганды.

Анча жылны медицинада уруна, къатында ишни эбине энди тюшюне башлагъанлагъа да кесини билимин, сынамын къызгъанмайды. Ол, андан сора да, бюгюнлюкде насыплы анады эм ыннады. Къызы Балаланы Мадина да аны жолу бла бара, нейрохирургия бёлюмге къыйын саусузланы жараларын байлагъан медсестра болуп келгенли энди онбеш жылдан атлагъанды. Эм алгъа уа ол да КъМКъАУ-гъа кирген эди окъуугъа. Алай а, жюреги сайлаууна ыразы болалмай, андан заочно бёлюмге кетип, медколледжни тауусханды. Шёндю анасына ушап, махтаугъа тийишли болуп урунады.

Кертиди, ол насыпды, адам ишинде аны жаратып, анга жюреги бла берилсе. Врачла да дежурстволарында Текуланы къызлары анда болса сюедиле. Саусузну операциягъа тынгылы хазырларыгъын эмда ол этилгенден сора пациентни халына тийишлисича къайгъыргъанлай турлугъун биледиле.

Бюгюнлюкде жашауну кёре, къыйматла ёзгере баргъанларына бирде жарсыргъа да тюшеди. Алай эсе да, инсанны жамауат ичинде хурметге тийишли этген аны адамлыкъ ышанларыдыла. Зухура да атасы Зейтунну не заманда да намысха-сыйгъа къаты болугъуз деген аманатын унутмайды, ол ызда жашайды эмда урунады.

Солуу кезиуюн а ол туудукъчукълары, шуёхлары бла оздурургъа, жаяу жюрюрге да сюеди. Медицина литератураны окъуй, жангы амалланы практикагъа къалай кийирилгенлерине тюшюнеди. Шахарда тургъанына да къарамай, бахчада хар нени да ёсдюреди. Къоншуларына битдирген картофундан юлюш чыгъармай да къоймайды.

Жюреги жандауурлукъ сезимден толу тиширыу къатындагъылагъа болушлукъ, таянчакълыкъ этерге ашыкъгъанлай турады. Алай бла уа огъурлулугъун, таза ниетин билгенледен ыразылыкъ, ыспас сёзлени кюн сайын да эшитеди.

  Суратда: (солдан онгнга) Текуланы Зухура коллегасы Оксана Абаюкова бла.

Мокъаланы Зухура.
Поделиться: