«Хорламым алгъа итинирге бютюн кёллендиргенди»

 Алгъаракълада Москвада санларында къыяулары болгъанланы араларында «Абилимпикс» миллет чемпионат ётгенини, анга  бизни  республикадан Гергъокъланы Лейля да баргъанын эмда  «Тигиу» компетенцияда хорлагъаныны юсюнден билдиргенбиз. Бюгюн окъуучуларыбызны аны бла  танышдырабыз.

– Лейля, мен билгенликден, школну бошагъандан сора, эр киши костюмла тигиу жаны бла уллу усталыгъы болгъан Лазер Котовскийге  юйренирге баргъанса.

– Тигиу жаны бла биринчи атламларымы мектепде окъугъанымда этгенме. Аны бошагъанымдан сора уа тюзюнлей Лазер Котовскийге баргъанма. Ол сейирлик адам болгъанды. Аны юсюнден таурухла окъуна жюрюгендиле.  Лазер  Наумович эр кишини санларына бир къарагъанлай, ёлчемин да  алмай, тюз да анга жарагъан костюмну тигип салыучу эди деп. Аны кесини да бар эди сохталары, ала да – бек фахмулула. Ол ауушхандан сора  аны ишин  бийик усталыкъны школунда андан ары сохталары  бардыргъандыла. Мен да  аладан биринден – Атабийланы Ханифатдан – юйреннгенме.

– Кёп окъургъа тюшгенмиди анда уа?

– Биржыллыкъ курсланы бошагъанымдан сора да, бу школда дагъыда бир жылгъа къалама. Ол жыл окъуна манга жангы келген къызчыкъланы юйретип башла, дейдиле. Алай мен а жаланда тигерге сюйгенме. Аны себепли Нальчикде  ательеледен биринде ишге тохтайма. Анда къызла бла танышама, бюгюн да  бирге ишлейбиз, шуёхлабыз. Усталыгъымы бек жаратама, сюйюп ишлейме, башхача айтханда, ол мени къолайлы этгенден сора да,  жюрегиме хошлукъ береди, къууандырады.

– Кесинге уа кийимле тигемисе?

– Хау, сатып алыннган быстырым жокъду. Тиширыу бир ариу зат кийип чыкъса, андан: «Къайдан алгъанса?»   – деп сорадыла,  манга уа: «Кесинг тикгенсе!» – дейдиле. Махтаннган этген сунмагъыз, сёз ючюн, тойгъа чакъырсала, бир кечеге жыйрыкъ тигип чыгъама. 

Усталыгъым  танышларыма, жууукъларыма, заказчыларыма да къууанч келтире эсе, мен насыплыма. 

– Бюгюнлюкде Къолдан усталаны арасында  ишлейсе, аны юсюнден айтсанг эди.

–Араны башчысы Аслан Урусов чакъыргъанды. Сокъуранмайма бери келгениме. Ишсиз бир кюн да олтурмайбыз.  Мында  биз,  республиканы Культура министерствосуну заказларын толтура,  Къабарты-Малкъарда болгъан чыгъармачы  коллективлеге  концерт кийимле тигебиз. 

Асланны хайырындан «Абилимпикс» не болгъанын да билгенме. Женгил промышленность колледжни директору Текуланы Нина  «Абилимпиксге» алада ишлерге боллукъ экспертни излей келген эди. Ол алгъаракълада  болгъан ишди. Аслан а  манга: «Абилимпиксде»  эксперт керекди, сен аллай адамны билмеймисе», –деп сорады.  Мен а: «Билмей а,  сёз ючюн, ол менме»,– дейме. Олсагъат кеси-кесиме сейир да этеме, жамауат жашаугъа артыкъ къатышыучуладан тюйюлме, ол кюн а кесим тилегенме! Ишлейме. Ол манга сейир да кёрюнеди. Андан сора   уа мени  эришиулеге да чакъырадыла. 

Ары дери алагъа  колледжлени окъуучулары къатыша эдиле, энди уа –  специалистле да. Регион кезиуню женгил  ётгенме. Миллет чемпионатны юсюнден а сагъыш да этмеген эдим.  Коронавирус бек созулгъаны себепли чемпионат да башха тюрлю болгъанды. Сайлау заочно халда баргъанды, хар ишни да камера  суратха ала туруп тамамларгъа тюшгенди. Экспертле олтуруп къарагъандыла. Артда  айырыу кезиуден ётгеними билдиредиле, алай мен бир кесекден аны юсюнден унутуп окъуна къойгъанма.

– Эришиуню ахыр кесегине барыргъа керекди дегенлеринде уа?

– Билемисе, аны артыкъ эсиме да алмагъанма, ол а бекми керекди, бармай къалсам а не боллукъду дейме? «Угъай, барыргъа керексе», – деп, къаты боладыла. «Кесинг бла бирге уа ишлерингден бирин окъуна  ала бар, бек игиси уа - миллет кийимни», -  деп да къошадыла. Мен а  атамы туугъан кюнюне  ишлеген тукъум тамгъабызны суратын алып барама.  Эришиуню къурагъанла аны кёргенлеринде: «Да бу кавказ халкъланы  араларында жюрюген тукъум тамгъады да!» – дегенлерин да эшитеме. Ала аны не болгъанын билгенлерине бек сейир этген эдим. 

Алай бла Москвагъа келебиз. Мен тёртюнчю кюн эриширге керек эдим. Ол а  чемпионатны ахыр кюню эди.  Ары дери жюрегим чыртда къайгъы этмей эди. Кесими  конкурсха угъай,  ары экскурсиягъа баргъанча жюрютеме. Энди  тамбла эришиуге чыгъама деген ингирде уа халим бир  къужур болады. Манга ышаннган адамланы сокъурандырсам, алагъа къалай тюберикме, деген сагъышла акъылымдан кетмейдиле. 

Кечени узунуна кёзюмю  къысмай,  къайгъылы болуп тангнга чыгъама. Бу ишде уруннганлы жыйырма жыл болады. Сёзсюз,  кесими къыптым, ийнелерим, тюйреуючлерим, ыргъакъларым, башха кереклерим да  бардыла. Мен аланы барын да биргеме элтген эдим. Алай бизге уа, биргегизге жаланда къыптыгъызны аласыз, къалгъан затла уа барыгъызны да бирча болургъа керекдиле, аланы уа биз берликбиз, дейдиле. Ол да бир кесек тынгысыз этдиреди.

– Къаллай ишни тамамларгъа керек эдинг?

– Юч сагъатны ичинде  бичилген кёлекни тигерге керек эди. Ала эришиуге  тигерге берген  кёлекледен эсе къыйыныракъларын  жыйырма жылны ичинде  онла бла тикгенме.  Болсада  ишни бютюн чырмаулу этген затла бар эдиле. Хар жарым сагъатдан, бизге  аны уллу айтып эсгерте эдиле. Ол затны  артыкъ жаратмагъанма. Андан сора да,  ишни башлардан алгъа  аны 30 процентге тюрлендиредиле. Сёз ючюн, биз бир тюрлю модельни тигерге керекбиз. Анда хар не гитче  зат да эсге алынады: хуржунлары, жагъасы, башха затлары да. 

Ары дери сен аллай кёлеклени мингин тикген эсенг да, эришиуде  кёп жангычылыкъланы  тюз да  башланнганда кийиредиле. Бек алгъа хар нени да тынгылы  ёнчелейме, алай, залда  биягъы  «эришиу бошалыргъа  жарым сагъат къалгъанды» деп, кезиулю билдириу этгенлеринде  уа, ёнчелеуню къоюп,  кёзюм кёргенича этип салама. Ахыр жарым сагъатны ичинде  къолларым асыры къалтырагъандан, халыны ийнеге суууралмай эдим. Бизге берилген заман бошалыргъа эки минут къалып, ишими тамамлайма. Алайдан а бизни «Гостиный  дворгъа» элтедиле. Чемпионатны къууанчлы халда жабыу эмда   хорлагъанланы белгилеу да анда бардырылгъанды.

– Сени халинг а къалайды, жюрегинг шошайгъанмы эди?

– Къалай боллукъ эди, бек  къайгъылы, къалтырагъан окъуна эте эдим. Ючюнчю, экинчи жер ючюн да саугъаланы бередиле, энди уа хорлам болдургъанны атын айтадыла. Ол а мени къатымда олтуруп ишлеген къызды, Татарстанданды кеси да.  Жилярыгъым келеди, кесим ючюн угъай,  мени хорлам болдурлугъума ышанып жибергенле ючюн.  Хорлагъанланы саугъалай тургъан кезиуде, кёзюм ингирни бардыргъаннга илинеди, ол дагъыда бир тукъумну окъугъанча кёрюнеди.  Анга къарап, эринлери: «Гер-го-ко-ва» дегенин ангылайма. Эс жыйгъынчы, ол  тукъумуму уллу айтады. 

Сахнадан тюшюп келгенимде, къууанчым къыртыкъгъа сыйынмай эди. Уялгъан да этмей жиляйма, анда кёпле жиляй эдиле, ала къууанчлы кёз жашла эдиле. «Абилимпикс» эмда анда хорламым алгъа итинирге  бютюн кёллендиргендиле.  

– Лейля, Москвагъа тебиреген кюн, анда хорлам болдургъан  кюнде да  республикада «Абилимпикс»  регион араны  къымылдаууну башчысы Сатаней Курашинова бла биз сёлешип, бир бирге хапар билдирип тургъанбыз.  Москвада хорламынгы да манга ол айтханды. Аны къууанчыны чеги жокъ эди.