Тазалыкъны сакълау кимни борчуду?

Республикада, саулай къыралда да кир-кипчик бла байламлы къыйын болумну юсюнден билдириуле, дайым чыгъа, жамауатны сагъайтадыла. Кёп къатлы юйлени, кафелени арт жанларында, бютюнда уа сууланы жагъаларында къылыкъсыз тёгюлген багуш кёзге, айхайда, ариу кёрюнмейди. Ингирде паркга барсанг, шинтиклени тёгереги тюкюрюкледен бла чёплеу къабукъладан толуп – жийиргенмей олтурамлмайса. Къаллай бир турист келеди ариу тамашалыкъ табийгъатлы республикабызгъа, къаллай эсгериуле къаллыкъдыла аланы эслеринде? Кимдеди терслик: биздеми, огъесе энчи  службаладамы? Аны юсюнден газет окъуучуларыбызны оюмларын билир ючюн, биз соруу бардыргъанбыз. 

Чочайланы Мариям, экономист:

- Мында жаланда адамла кеслери неда тийишли службала энчи терсдиле деп айтып къоюу, баям, тюз болмаз. Службала алагъа салыннган борчну тамамлаялмагъанлары ачыкъды. Алай адамланы кеслеринден да кёп къалады. Узакъ барып кюрешмей, кёп къатлы юйледе подъездлени окъуна алайыкъ: ала багушдан, шешалада бла тютюнледен толудула, къабыргъалада-ушагъыусуз жазыула. Ол затланы кёре, мында адамламы жашайдыла деген сагъыш келеди. Алай бек аманы уа – бу «юлгюде» сабийле ёседиле. Къуш да учханда уясында кёргенин этеди.

Жансууланы Владимир, Табийгъатны сакълауну эм къоруулауну регионла аралы фондуну башчысы:

- Адамны жашауу толусунлай табийгъат бла байламлы болгъанын хакъды. Алай алгъаракълада республикада санитар болумуну юсюнден кёргюзтюлген сюжет биз экология катастрофагъа жете тургъаныбызны ачыкълагъанды. Ким зорлукъ этди? Сёзсюз, адам улу кеси. Юйюнде бир инсан окъуна кир-кипчикни отоуну ортасында атып къоямыды? Не хазна. Эшикде, орамда ол кесин алай этерге эркиннге санайды. Быллай шартла аны эсин, маданиятын баямлайдыла. Сёз ючюн, Германияда орамлада бир сирнекни окуна кёрлюк тюйюлсе, службала багушну, аш-азыкъмы, къагъытмы, темирми болады айырып, энчи жерледе къурутадыла. Ол ахшы юлгюню бизни тийишли службаларыбыз нек алалмайдыла? Неден да тынчы уа салыннган борчну иги, кёл салып толтурууду.  

Байзуллаланы Зухра, устаз:

 - Терслик барында да тенгди. Службала ишлерин этмегенлей къайры къарайдыла. Ала бу ахырлыкъны эндиге дери кёрмей тургъандыла деп бир да ийнанмайма. Хар орамда, хар жерде кир-кипчик жыйгъан орунла бардыла. Конфет къабукъ аллай бирми ауурду адам аны ары дери элталмазча?! Бу кюнледе окъуучуланы жыйып уллу субботникле болгъандыла, орамла, машина жолланы тийрелери тазаланнгандыла. Алай сабийлени чыгъаргъанларын тюзге санамасам да, ёзге къаллай амал тапхын. Ким биледи, аны бир юйретиу магъанасы да болур. Мен оюм этгенден, аны кёрген абаданла да машинадан неда бара тургъанлай багушну атып къоймазла.

Толгъурланы Зульфия, Къабарты-Малкъар къырал университетни биология факультетини студенти:

- Адам жаратылгъанлы бери да табийгъатны хайырлана келгенди. Промышленностьну, башха тюрлю производстволаны къурап, ол кесини жашауун женгиллендирирге кюрешгенди, алай тёгерекге къаллай заран салгъаныны юсюнден а сагъыш этмегенди. Хар бирибиз да кюн сайын аслам багушну атабыз. Аланы кёбюсю, къурутулмай, жыйыла кетип, акъырын-акъырын экологияны бузады, адамланы саулукълары уа аны ючюн осалгъа кетеди. Гитчеликден окъуна сабийлени табийгъатха, тургъан жерлерине сакъ кёзден къараргъа юйретирге, алагъа ахшы юлгю кёргюзтюрге керекди.

 

Сорууну Кульчаланы Зульфия бардыргъанды.
Поделиться: