Ала Ата журтубузну жалынчакъсызлыгъы ючюн жан бергендиле

Уллу Ата журт урушну кезиуюнде Курск сермеш бошалгъан кюннге

Экинчи дуния урушну бек уллу сермешлеринден бири – Курск дугада сермеш -  1943 жылда 5 июльда башланып, 23 августда бошалгъанды. Анга  малкъарлы жашладан кёпле къатышхандыла, ол санда Зокаланы Башчыны жашлары Келлет бла Хамза.

Келлет аскерге 1941 жылда сентябрьде чакъырылгъанды. Сержант школну бошагъандан сора экинчи артиллерист бригадада топ расчётну командири болуп киргенди урушха. Сталинград сермешге да тири къатышханды.

1943 жылда июньну ахыр кюнлеринде артбригада Орёл-Курск тийресине келгенди. Курск шахарны къатында къызыу сермешле башланадыла. Зока улуну расчёту «Адольф Гитлер» атлы танк дивизия  къазауат этген жерге тюшеди. 12 июльда Келлетни расчёту юч танкны кюйдюреди, экинчи кюн а – эки танкны. Алай ючюнчю кюнюнде расчётну адамлары къырылып, Келлет кеси да ауур жаралы болуп, госпитальгъа тюшеди.

Иги болгъандан сора уа 61-чи  армияны 771-чи жаяу аскер полкуна жибередиле. Аны уста мараучу болгъанын билип, снайперлени къауумуну башчысына саладыла. 1944 жылда августда 61-чи армияны башчысы  П.А.Белов снайперлени слётунда Зокаланы Келлетни энчи белгилейди. Ол заманда Келлет ёлтюрген немислилени саны 69-гъа жете эдиле. Аны юсюнден «Красный воин» аскер газетде «Отважный снайпер с Кавказа» деген аты бла материал басмаланнган эди.

Анда былай жазылгъанды: «Фашистлени снайпери, жашырын жерден атып, кёз ачдырыргъа къоймагъанды. Келлет, фанер къангадан совет аскерчини сыфатын ишлеп, окопха орнатады. Душман окъ келип анга тиеди. Зока улу немисли снайпер къалайдан атханын билип, аны жокъ этеди».

Ол жыл 25 октябрьде Висла Черекни жагъасында Пулавский плацдармда совет аскерчилени алларын душман пулемёт тыяды. Алайгъа Келлетни снайперлерин жибередиле. Алай дотда орналгъан фашистлеге снайпер ушкок бла зат эталлыгъы жокъ эди. Зока улу, сюркеле барып, дотну  тешигинден гранатны атады. Фашист пулемётчула ёледиле, алай Келлет да ауур жаралы болады. 31 октябрьде жигит аскерчи  госпитальда ёледи. Аны Варшава воеводствону Казимет Грудек деген элчигинде асырагъандыла.

Келлетни юйюрю ол заманда кёчгюнчюлюкде Джалал-Абад областьны Ленин районунда эди. Ол къуллукъ этген аскер бёлюмню замполити майор А.Никонов Ленин район советни таматасына быллай къагъыт жибергенди: «Хурметли председатель! 771-чи полкну снайпер взводуну командирини орунбасары тамата сержант Зокаев Келлет Башчиевич, аскер борчун толтура, жигитча ёлгенди. Уруш жолла бла Сталинграддан Польшагъа дери жетгенди. 61-чи армияны айтхылыкъ мараучусу болгъанды. Этген кишилиги ючюн Ата журт урушну экинчи, Махтаулукъну ючюнчю эмда экинчи даражалы орденлери, «За отвагу», «За оборону Сталинграда» майдалла бла саугъаланнганды.  Аны сабийлерине ырысхы болушлукъ этеригизни тилейме».

2007 жылда февральда уа Россей Федерацияны Къоруулау министерствосуну Ароа архивинден Зокаланы Келлетни къызы Хомейге аны сурамына жууап келгенди. Анда былай жазылгъанды: «Гвардияны тамата сержанты Зокаланы Келлет,  35-чи энчи гвардиячы миномёт бригаданы 115-чи миномёт полкуну экинчи дивизионуну миномёт расчётуну командири, 1944 жылда 1 апрельде «За отвагу» майдал бла саугъаланнганды. Майдал иесине берилмегенине саугъаланнганланы эсебини картотекасы шагъатлыкъ этеди. Башха саугъаларыны юслеринден билдириуле жокъдула. Архив хранилищени таматасы З.Саенко».

Зокаланы Хамза, Келлетни гитче къарындашы, аскер училищени бошап, Москва аскер округда къуллукъ этип башлайды. Тамата лейтенант чыны бла запасха кетеди. Тимирязев атлы академияны тауусуп, Орта Азияда Чарджоу областьда тамата зоотехник болуп ишлей эди. Тыш къыраллагъа кёрпе терилени сатхан комиссияны тамата эксперти болуп тургъанды. Уруш башланнганлай, аны Ош шахарда аскер училищеге преподаватель этип жибередиле. Алай, кеси тилеп, фронтха кетеди эмда 7-чи гвариялы армиягъа тюшеди. Анда  комендант ротаны командирине салынады.

1943 жылда анга гвардияны капитаны деген чын бередиле. Декабрьде Житомир эм Брусилов шахарланы азатлар ючюн къызыу сермешлеге къатышханды. Брусилов шахарны азатлагъандан сора 7-чи армияны командири Антонов Хамзаны батальонну командирине салыр мурат бла кесине чакъырады. Жарсыугъа, штабха жетгинчи, топ окъ къатында чачылып, алайда ёледи.

Зокаланы Хамза Къызыл Жулдузну, Къызыл Байракъны, Ата журт  урушну биринчи даражалы орденлери бла саугъаланнганды.

Эки къарындашны да къадарлары алай жарсыулу болгъанды. Ала  Ата журтубузну эркинлиги ючюн жан бергендиле.