Хунерли устаз, къайгъырыулу ана

Устазлыкъ кёп башха усталыкъладан жууаплы да, къыйын да болгъанына угъай дерик чыкъмаз. Нек дегенде сабийни жашаугъа кёз къарамы да ма андан башланады, аны окъургьа кёллендирген да олду. Ол хунер а бек керекди. Дагъыда тёзюмлюлюгю, жюрек халаллыгъы болмагъан бир да сайламасын бу жумушну. Аны мен айтмайма, педагогланы кеслеринден зшитгенме.

Чегем шахарны 1-чи номерли орта школунда малкъар тилден бла литературадан окъутхан Цораланы Орусбийни къызы Гузеланы Асиятны ол ышанлары бардыла. Аны сабырлыгъына, хар сабийни да дерсге эсин бура билгенине, окъуучуланы кичисине, уллусуна да анача къайгьыргьанына сукъланырчады, дейдиле аны ишчи нёгерлери, ата-анала да.

Мен Асият бла, бир ненча кере тюбешип, къауум жумуш бла бирге жолгьа чыгъаргъа тюшгенинде, аслам иги ышанларын кёрдюм. Ол не ууакъ затха да уллу кёллюлюк этмейди, тенгине, жууугъуна, къатындагъы хар адамгъа да эс тапдырыргъа, болушургьа хазырды.

- Эрге баргьанымда, алыкъа университетде окъуй тура здим. Къайын анам, биринчи кюнден окъуна да манга, тюз да къызынача, иги болуп, хар затха юйретгенди. Бир бирни терк ангылайбыз. Оя бир да болмагъанча оюмлу тиширыуду. Аллайлагьа - эр киши акъылы барды, дейдиле. Сабийлени ёсдюрюрге болушханды. Ала бийик билим алып, бирер жерде жетишимли ишлей эселе, анда  къайын атамы бла анамы къыйынлары  бек уллуду. Бийик билим да алып, усталыгъыма кёре кёп жылланы ишлеп келгеним да аланы хайырынданды, - дейди Асият.

Къызны устазланы юйюрлерине тюшгени бла да насыбы тутханды. Къайын атасы математикадан окъутуп Огъары Жемтала элни орта школунда иги кесек заманны ишлегенди. Ол «Россей Федерацияны сыйлы устазы» деген махтаулу атха да тийишли болгъанды. Сабийлери да бийик билимли болурларын сюйгенди. Бусагъат­да ала хар бири да, ишлеп, кеси къыйынлары бла жашау этедиле.

Асият баш иеси Аслан бла бир къош болуп жашагъанлы отуз жылдан  атлагъанды. Чегемде  мектепде  ишлегенли уа андан да кёп болады. Ол заман­ны ичинде ол кесин чынтты устаз болгъанын кёргюзтгенди. Анга уа республиканы Башчысыны, КъМР- ни Жарыкъландырыу эмда  илму министерствосуну, районну, мектепни оноучуларыны  кёп сыйлы грамоталары, белгилери, саугьалары шагъатлыкъ этедиле.

Алай Асият а манга -  «Ана тилим - жаным-тиним» деген республикалы конкурсда сабийлерими жетишим­ли болгъанларындан уллу саугъа жокъду, дейди. «Сиз анга сейир этерге да болурсуз, алай Чегем ша- харда асламында къабартылыла жашайдыла, малкъарлыла кёп тюйюлдюле. Аланы кёбюсю орус, къабарты тилде уста сёлешедиле. Мен а ала ана тиллерин, тау адетлени иги билирча, намысха, адеп-къылыкъгьа юйренирча этиуню кесими баш магъаналы борчума санайма»,-дейди устаз.

- Малкъар тилден бла литературадан дерслерине къабартылы, оруслу сабийле да бек сюйюп жюрюйдюле. Мен оюм этгенден, ол аны уллу усталыгъыны хайырынданды. Аны бла бирге уа ол, билимим, сынауум да жетишеди деп, бир жерде тохтап турмайды. Тюрлю-тюрлю курслагъа, окъуулагъа да бек сюйюп барады. Андан сора да, бусагъатда усталыкъны юйден чыкъмай ёсдюрюр онг да барды. Мен Интернетни юсюнден айтама, Аны да уста хайырланады. Сабийлени этнокультура жаны бла юйретиуде педагогика иш сынауун башхалагьа къызгъанмай берирге кюрешгени ючюн КъМР-ни Билим бериу эмда илму министерствосуну дипломуна тийишли болгъанды.Аны методика жаны бла усталыгъын да чертип айтырчады. Ол хунерли устазды. Дагъыда окъуучуларыны ата-аналары аны намысын бек кёредиле. Сабийле къалай бек сюйгенлерин а айтмай окъуна къояйым. Ол дерслерин оюн халда бардырады. Окъуучулары олимпиадалагьа, конкурслагъа къатышып, биринчи жерлеге чыгьадыла. Школну атын асламында ала айтдырадыла. -Бизде быллай педагог ишлегенине биз бек къууанабыз, - дейди школну директору Марита Бекулова.

Бирле усталыкъларын гитчеликден сайлайдыла. Асият да не заманда да следователь болургъа сюйгенди. Ол школну бошагъан заманда республикада бийик окъуу юйде юридический факультет алыкъа ачылмагъан эди. Тышына барып окъуруна уа атасы, анасы да ыразы тюйюл эдиле. Алай бла ол, сюйген устазы Баллиланы Фатимат Ибакъовнача, сабийлени окъутууну сайлап, КъМКъУ-ну филология факультетине кирген эди.

- Алай этгениме сокъуранмайма. Жаш адамла бла ишлесенг алача  жаш боласа, - дейди Асият.

Аны муратын а,  жашы Алан, къызы Танзиля толтургъандыла.

Усталыгъын сюйген, анга жаны бла берилген устазны кесини энчи окъутуу  амаллары да бардыла. Аладан бири буду: бир окъуучугъа да «эки» салмайды. «Сабийни кёлюн дерсден къачырсанг, аны артха къайтарыргъа бек къыйын болуучуду. Аны учундурургъа, сейирсиндирирге керекди», - дейди устаз. Эшитгенден эсе, кёрген затлары бегирек къаладыла эслеринде деп, ол малкъар тилден бла литературадан кабинетин анга кёре жарашдырады, ремонтну да ез ахчасына этген эди. Битеу керекли методика пособияланы да кеси жыйышдыргъанды. «Школда окьуу кабинетле жетишмегенлери бла байламлы, малкъар тилни бла литератураны кабинетинде башха устазла да дерслерин бардырадыла да, хар затны сюйгенимча эталмайма,  деп жарсыйды Асият.

 - Асият Орусбиевнаны дерсле­рин бек сюебиз. Аны бла тюрлю- тюрлю тюбешиулеге да барабыз, школда да аланы кесибиз да къурайбыз. Устазыбызны хайырындан малкъар тилде жазгъан поэтлени, жазыучуланы да таныгъанбыз. Ана тилде къысха сахна оюнла да салабыз. Алагьа къабартылыла, оруслула, малкъарлыла да къатышадыла.

Барыбыз да тауча сёлешебиз. Ол а бек хычыуун кёрюнеди. Мында жашагъан малкъарлыла къабартыча сёлеше биледиле, биз а тау тилни билмейбиз, устазыбыз бизни анга юйретеди. Ол бизни жашауубузда жарарыгъына бир тюрлю ишегим жокъду, - дейди Милана Кунижева. Бир жол а  устаз сабийлери бла   Черкесск шахарда мектеплдеден биринде бардырылгъан «Ата журтум, ана тилим» деген конкурсха къатышханды. Анда ала республиканы Халкъ Жыйылыууну сыйлы грамотасына да тийишли болгьандыла. Ары таулу сабийлени араларында къабартылы къызчыкъ да  баргъанды.

Асият  сабийлени окъутууда, юйретиуде уллу сынау жыйышдыргьанды. Ма аны ючюн келедиле кёп устазла андан юйренирге. Ол а билимин, жюрек халаллыгъын да кишиден къызгъанмайды.