Къабакъ кёчген

Кёнделен бек эрттегили эм уллу эллерибизден бириди. Таурухлада айтылгъаннга кёре, жети кере чачылып, жангыдан къурала тургъанды. Эл да жеринде туруп турмагъанды. Бир-бир алимле айтханларыча,  Кёнделенни бек буруннгу аты Тогъалан болгъанды. Онтогъузунчу ёмюрде  жыйырманчы жылланы  аллында ол тийрелеге келе тургъан алимле къагъытларында Гунделен деп жазадыла. 

Онтогъузунчу ёмюрню аягъында оруслу суратчыла элге кирген жерде эски кешенелени суратларын алдыргъан эдиле. Анда уа «Гунделенни буруннгу кешенелери»  деп жазылыпды.
Артда уа, нек эсе да, элни аты  Кёнделеннге бурулуп къалады. Гёнделен а Гун эл дегенден айтылып къалгъан болур. Эл башында оюлгъан Гун къала барды деген хапар жюрюгени ючюн.

Ким биледи, бир кезиуде, кеслери жокъ болуп, атлары тарыхда къалгъан миллетни келечилери бу тийреде жашагъан болурла?.. Халкъда жюрюйдю гунч бол деген сёз  (гунча бол).

Дагъыда журтну юсюнден айтайыкъ. Эл башында Тызыл тарына киргенлей, Жашууланы Поповну дорбунларындан юч-тёрт къычырым баргъанлай, Кёнделен сууну онг жагъасында ариу тала барды. Анга  Къабакъ кёчген  дейдиле. Буруннгуда  алайда эл болгъанды.

Дунияны къыйын заманларында, тау ауушлагъа душманла чабыууллукъ этип тургъан кезиуледе, тарлагъа кирген жерледе таулула гитчерек  элле ишлеп болгъандыла. Ала къалауур эллеча  эдиле. Тышындан келген анга тюбемей таргъа киралмагъанды. Аллай элледен бири Холам-Бызынгы тарында, Къара-Суудан юч-тёрт къычырым барыпды. Алайда оюлгъан хунала, юй къабыргъала бюгюн да сакъланыпдыла.

Кёнделен башында Къабакъ кёчгенде уа хазна аллай зат да къалмагъанды,  жаланда аты сакъланнганды. Ким биледи, бир кезиуде  эл саулай  бирден, Кёнделен шёндю тургъан жерге кёчюп къалгъан болур. Андан айтылгъанды Къабакъ кёчген деп да.

Алгъаракъда элде хурметли адамладан бири  акъсакъал Тёппеланы Ханапий бла ары барып кетген эдик. Тёгереги агъач, бери ал жанында -  Кёнделен суу.  Черекни  сол жанында уа ариу жашил сыртла. Баш жанлары уа тик къысыр къаяла.

Къабакъ кёчгенде уа белге жете кырдык ёседи. Чалгъычыланы сакълайды.