Эсде къалгъан жарыкъ жаз башы

    КъМР-ни 100-жыллыгъына

1957 жылны жаз башыны жылы жарыкъ кюню кёчгюнчю малкъар халкъгъа да тийди. Анга туугъан жерине къайтыргъа эркинлик берилди. Кёп башхалача, бызынгылыла да сюйген тауларына, эллерине тебиредиле. Ол уллу къууанч эди. Болсада мында не сакълай эди аланы?... Жарты бузулгъан , оюлгъан, терезелери, эшикллери сыннган юйле, онюч жылны ичиндн адам къолу тийменген бахчала, тозурагъан жолла. Ол жыллада кимге да тынч болмагъанды. Алай ишлерге юйреннген, ишден къоркъа билмеген кёчгюнчюлюкню  къыйынлыгъында бюгюлмеген, адетин, тёресин да унутмагъан малкъар халкъ жунчумагъанды…

Кертиди, эллилеге юйлерин адам жашарча этер ючюн кёп къыйын салыргъа тюшген эди – бютюнда уллу иш а эл къурау эди, аны тамамлар ючюн анга оноучу, школгъа устаз, колхозгъа председатель, врач да керек эдиле. Биринчи кюн элге бир жолгъа машинала бла уллусу гитчеси да 329 адам келедиле.

Элде «Коммунизмге жол» колхоз къуралады. Председателине Холамханланы Магомет, аны  орунбасарына Толгъурланы Таусолтан, баш специалистге Чочайланы Хызыр салынадыла.

Колхозну аягъы юсюне этер ючюн къырал малла берген эди. Аланы эллиле Ставрополь крайдан, Къалмукъдан сюрюп келедиле.

Элде сабийле да аслам эдиле. Ала, 1957 жылны 1 сентябринде, кёп башха сабийлеча, мектепге барып, билим  алыргъа керек эдиле. Мектеп а жокъ. Эллиле жыйылып, изеу этип,  окъуу юйню къурулушун бардырадыла. Ала, деп жазылады документледен биринде, кеслерини юйлеринде ишлерин къоюп, жарыкълыкъ берлик юйню  къурулушуна  келе эдиле. Ол заманда биринчи директору, (ол устазлыкъ да этгенди) Холамханланы Боташ эди. Устазла Батчаланы Алий, Чочлакова Инна Николаевна, Аттоланы Ляжинка, Холамханланы Юзейир (ол кеси да урушдан майор чында къайтихан эди), библиотекачы Толгъурланы  Катя биринчи сентябрьде школну эшиклерин элли сабийлеге ачхан эдиле.

Артдан-артха элде дагъыда башха, социальный объектле ишленип башлайдыла. Аладан бири, эм бек кереклиси,  фельдшер пункт эди. Ал кезиуледе адамла энчи юйледен бирини  бир отоуунда ачылгъан пунктха жюрюп, болушлукъ алып тургъандыла. Анда  фельдшер Анахаланы Назир ишлегенди. Ол ары келген адамлагъа болушлукъ этгенден, саулукъларын тинтгенден сора да элде  айланып, ангылатыу иш бардыргъанды. Кёп башха  элледеча, бызынгыда да медицина керекле жетишмейдиле. Назир  Нальчикге барып, аланы мажаргъанды.

Элде  партия организацияны башчысы Таппасханланы Якуб,, аны секретары Аналаны Хусей анда намыслары жюрюгегн, хурметли адамла эдиле. Аллай  сёзлени  элли устазланы юсюнден да айтыргъа боллукъду. Устазла  къатышмай  элде той-оюн, башха  къууанч да ётмегенди. Элли сабийлени кёбюсю  алагъа  ушаргъа итиннгендиле.

Бу документле бюгюннге дери  сакъланнганлары эм тап жарашдырылгъанлары ючюн Аналаны Хусейге ыспас этерчады. Колхозда болгъан мюлк китапда 1957 жылдан башлап элни жашауу тынгылы суратланады.

Юй  ишлегенле ол битгинчи ал заманда чатырлада жашагъандыла, сууукъла тюшер заманнга уа ала жангы юйлерине кёчгендиле, жашаулары да тюзеле башлайды.

Эллиле 1957 жылда 29-чу  сентябртьде эл, 15 октябрьде уа жер-жерли эм район Советлеге депутатла айырадыла. Ала  15 адам болгъандыла.

Холаланы Марзият.
Поделиться: