«Усталыгъыбызны тутуругъу билимди»

Айтхылыкъ немис фирманы башламчылыгъы бла онеки  жыл мындан алгъа бизни республикада къулакълары эшитмеген сабийлеге (ючеуленнге) операция биринчи кере этилген эди. Ма ол кюн ишни юсю бла таныгъанма Геккиланы Жаннетни.  Аны анестезиолог болгъанын, сагъынылгъан операциягъа уллу къыйын салгъанына уа  артыкъ бек да тюшюнмеген эдим, кертисин айтханда. Медицинадан узакъда, баям, барыбыз да алаймы болурбуз... Къалай-алай эсе да, ол кюн бизни республикада, энчи айтханда уа,  биринчи номерли клиника больницада, эндиге дери мында эшитилмеген, этилмеген да операция бардырылгъанды. Ол а, айхайда, медицинаны жылдан–жылгъа айный баргъанына шагъатлыкъ этген шартды.

Газетибизни бюгюннгю къонагъы КъМР-ни сыйлы врачыды,  медицина илмуланы кандидатыды. Россейни анестезиологларыны-реаниматологларыны федерациясыны правленини эм ол федерацияны нейро-анестезиологларыны, нейро-реаниматологларыны секциясыны келечисиди.

Жаннет Сапаровна тогъуз жылны ичинде университетде анестезиологиядан, реаниматологиядан да дерсле берип тургъанды. Ол больницада ишлегенли уа къыркъ  жылгъа жууукъ болады.

- Жаннет Сапаровна, ким да усталыгъын сайлай туруп, аны тынчлыгъыны, къыйынлыгъыны юсюнден да эте болур сагъыш. Сёзсюз, медицинаны къайсы бёлюмю да къыйынды. Нек дегенде, адамны жашаууну, саулугъуну магъанасы уллуду. Сизни энчи нейрохирургияны, анестезиология-реаниматологияны сайлагъаныгъызны сылтауу недеди?

- Къадарымы хирургия бла университетибизде окъугъан кезиуюмде окъуна бир этгенме. Сен хирург болуп, анестезиолог болмай къалыргъа да эркинсе. Алай мен интернатурагъа бу усталыкъ бла баргъанма. Андан бери да республикалы клиника больницада ишлейме. Къыйын болгъаны себепли, анестезиолог-реаниматологну жолун сайлагъанла аздыла.

Мени биргеме ал жыллада тенг къызым Хаджет Гикежева ишлегенди. Ол нейро-реаниматолог, нейро-анестезиолог эди. Жарсыугъа, Хаджет Шахимовна ауушады да, ишлерге специалист болмай къалады. Ма ол кезиуде анестезиология бла реаниматология бёлюмню заведующиси Къудайланы Абдул-Керим мени бу жолгъа кёллендиреди. Алай бла ишлеп тебирегенме мында.

Болсада сынамым аз эди, юйренирча профессионалла да – жокъну орунунда. Ол заманда Ленинградда А. Поленов атлы нейрохирургия институтха окъургъа барама. Айтхылыкъ врачланы къолларында юйренеме. Аны бошап, ишлей тургъанымлай, наркозгъа жораланнган диссертациямы да белгили профессор Анатолий Кондратьевни   башчылыгъында къоруулагъанма.

Андан сора да, мен бу усталыкъгъа Петрозаводск шахардагъы къырал медицина университетни анестезиология эм реаниматология кафедрасында юйреннгенме. Совет Союзну кезиуюнде ол ыз бла байламлы аллай кафедра бек биринчи анда ачылгъанды. Аны башчысы Анатолий Зильбер советлени къыралында угъай, тыш къыраллада да кенг белгили алимди. Кесими энчи библиотекамда аны чыгъармалары болгъанына уа мен не заманда да ыразыма. Петрозаводск шахарда 16-чы октябрьни кафедраны ачылыуу, анестезиологланы кюню бла да байламлы этедиле.

Алайды да, бу усталыкъны сайлай туруп, артыкъ уллу сынамым жокъ эди. Анга юйретгенлеге бюгюнлюкде сау болугъуз дейме. Нек дегенде, анестезиология-реаниматология мени кесине тартханды. Алай эсе уа, сайлауум алдамагъанды дерге эркинме. Болсада бизни ишибизде, сынамдан сора да, билимге таяныргъа да керекди.

- Сейир библиотекагъыз болгъандан сора да, ишигизни юсюнден энчи архив жыйышдыргъаныгъызны билеме. Ол а не бла байламлыды?

- Билемисиз, бизни аллыбызгъа кёп тюрлю саусуз келеди. Мен аланы хар бирини ауруууну энчилигин, анга къаллай дарманла бергенибизни, ол къачан сау болгъанына дери да жазып турама. Алай бла уа ишимде тенглешдириуле бардырыргъа, жангы амалла излерге да юйренеме. Андан сора да, бир къауум жылдан саусуз экинчи къайтып келирге тюшсе, аланы эсингде тутхан къыйынды. Ма бу жыл жатхан эдим больницада десе, мен анга теркирек да болушаллыкъма. Энчи архив ишибизде бек керекди. Кесинги ызынгдан бир ыз къояргъа сюе эсенг а, бютюнда.

- Сиз республикада мыйы бла байламлы этилген операциялагъа да къатышасыз, аны бла бирге анга УЗИ да этесиз.

- Мыйы дегенинг сейир затды. Адамны чархында тюрленирге болмагъан клеткала жаланда андадыла. Ала алышынсала, бизни эсибизде жукъ сакъланмайды. Неда, жарсыугъа, адам акъылын тас этеди. Операцияны кезиуюнде ол кёпчюп къалмазча, сакъ болгъанлай турургъа тийишлиди.

Аны себепли биз, врачла, мыйыны «ишлерге», къалай ала  эсек  да, аны ызына да алайнлай, хата келтирмей,  салыргъа керекбиз. Наркоз бериуню магъанасы да бек уллуду. Сен мыйыны ауурлугъу къаллай бир болгъанын, анда къан къалай жюрюгенин да тынгылы билирге керексе. Билемисиз, анестезиолог – ол медицинаны хар бёлюмюнден да билими болургъа тийишли врачды.

- Сора бу усталыкъны аз сайлагъанлары аны ючюндю дерге уа жарарыкъмыды?

- Алай окъуна болур. Бу жаланда бизде угъай, саулайда Россейде жарсыуду. Анестезиологиягъа кеслери сайлап келгенле аздыла. Нек? Къыйынды. Аны себепли специалистле да жетишмейдиле.  Энди  университетибиз  жаш адамланы бу усталыкъгъа окъутургъа интернатурагъа ала башлагъанды.  Ала бизни больницаны мурдорунда юйренедиле.

- Специалистле аз болгъанына да къарамай, больницада къыйын операцияла бардырыладыла. Республикада анестезиология-реаниматология, нейрохирургия айныйды дерге уа боллукъмуду?

- Хау, айныйды. Мен кесими врач къадарымда быллай медицина оборудованияны, ырысхыны кёрлюкме деп сакъламай эдим. Энди уа жангы мониторла, трепанаторла, дагъыда кёп зат алыннганды. Техника жаны бла ишлерге тынчыракъ болгъанды. Больницагъа ремонт да этилгенди. Дарманла да жетишедиле. Клиникалы больницаны мурдорунда анестезиология бла реаниматологиядан энчи бёлюм ачылгъанды. Мында онеки адам ишлейди.  Къан тамырла программаны жашауда бардыра, бери ауругъанланы юч сагъатны ичинде келтиредиле. Алагъа терк окъуна болушлукъ этерча компьютер, башха керекле да бардыла. Бизни бёлюмюбюзде анестезиологла-реаниматологла Жуболаны Исхакъ, Уяналаны Земфира, Геграланы Лилия, Солтанланы Марина, Жашууланы Лиза, Кючюкланы Лейла, Мызыланы Зарий пациентлени саулукълары ючюн кече-кюн демей ишлейдиле. Тынгылы профессионалладыла. Алача специалистле ишлеген бёлюм айный барырына ышанырчады.

- Медицина сизге неди?

- Аны бир сёз бла айтхан окъуна къыйынды. Ауур саусуз бла ишлеп, аны иги болгъанын кёрсенг, артда аллай, ырахматлыкъ, женгиллик келеди. Санларынгы сезген окъуна этмейсе. Гебенек кибик учуп айланаса. Ма аллай кезиуледиле медицинаны, врачны къыйматын кёргюзтген. Мен хар кюнден ишге келе туруп, биреуню жанын къалдырып, жаланда аны угъай, жууукъларын, тенглерин да ыразы этерге борчлу болгъанымы сагъышын этеме. Медицинада, жашауда да, бир ызны тутсам, андан таяргъа сюймейме, ахырына жетгинчи. Мыйы бла операциялагъа къатышхандан сора да, анга УЗИ этгеним, аны бла байламлы доктор диссертация жазаргъа базыннганым да аны ючюндю. Врач окъугъанлай, билимин ёсдюргенлей, жангылыкъланы билгенлей турургъа керекди.

Поделиться: