Жюрек бир суууду эсе…

 Жашау халла

Сабийлери болсала, тиширыугьа кёп затха тёзерге тюшеди. Алай хар нени да чеги болады.

Лида анасыны къарындашындан туугъанны тоюна, нек эсе да, барыргъа сюймей эди. Алай анасы къадалып, къоймай эди. «Мени жууукъларыма сен сууукъ кёзден къарайса», – деп ёпкелегенинде, къыз жасалып башлады.

Бу тойну да Лида башхаладан энчилигин кёрмеди. Эркегырыула, ашай-иче, лахор этедиле, тиширыула сый къайгъылыдыла, жаш адамла да, кеслери алларына къалып, къызла – бир жанында, жашла башхасында сюеледиле. Ол да къызла бла сюелип тургъанлай, анга ким эсе да тюрслеп къарагъанын сезди. Башын буруп къараса, ариу, субай жаш къарамын андан кетерди. Бир-эки кере экиси да ма ол халда этдиле. Сора жаш Лиданы тепсерге чакъырады. Алгъа тюзге бардыла, артда уа жаш тёлюню шёндюгю тепсеулеринден да тепседиле. Ол заманда сёлеширге онг табып, танышдыла.

Лида университетни бошай тура эди. Юсюп а комсомол ишде ишлеп болгъанды. Энди ишден сора Лида тургъан фатарны къатына хар кюнден келе эди. Ол а, чыгъып, аны бла бир кесек сюелип, юйге кирип кетиучю эди. Бир-бирледе ала киногъа, кафеге да барыучу эдиле.

Несин айтдыраса, Юсюп бек сабыр, адежли кёрюне эди. Эшикден киргенде, къызны алгъа иймей къоймаучу эди, тапкаладан тюшгенде да къолундан тутар эди, «Лидачыкъ», – демей да сёлешмей эди, гюлсюз, конфетсиз да келмей эди. Фатарда Лиданы биргесине тургъан тенг къызлары анга бек сукъланып турдула: «Къолунгдан ычхындырма, аллай жашла жолда атылып турмайдыла», – деп юйретирге кюреше эдиле.

Къыз да къууана эди, ёхтемлене эди аны аллай жаш сюйгенине. Аны себепли, юч айдан юйге келечиле келгенде, угъай демеди.

Тойну узакъгъа созмай этдиле. Юсюп атасы, анасы бла да юч отоулу фатарда жашай эди да, Лиданы да ары элтди. Къайын анасы Роза, къызы болмагьаны себепли, келинине алгъындан окъуна иги болургъа кюрешгенди. Ала экиси да бек келишип жашагъандыла. Диванда аякълашып-башлашып хапар айта, кёп кечелени жукълап да къалыучу эдиле. Къайын атасы да анга аман болмай эди.

Алай Юсюп а тюрленнгенди, бетинден къабы кетгенди, алгъыннгы адежлигинден жукъ да къалмагъанды. Лида аны ариу айтханындан эсе, тырманын кёбюрек эшитеди. Университетни бошагъанлай, ишге кирейим дегенде, алай этерге да къоймады.

Бир жылдан алагъа жашчыкъ тууду. Лида кюнню-кюн узуну юй жумушла бла кюрешеди. Гитчеликден окъуна тазалыкъгъа юйреннгенди да, мында да тапханын жуууп, жылтыратып алай тургъанды, Юсюп келирге азыгъы да хазыр эди. Ол а нёгерлерин да терк-терк алып келиучю эди. Лида алагъа да жарыкъ тюбеп, стол къурап, тёгереклерине айланып, алай ашырыучу эди. Алай не бек кюрешген эсе да, эрини кёлюне уа жеталмагъанды. Ол аны нёгерлерини къатларында окъуна сындырыргъа кюрешгенди. Билмей, туз орунчукъну столгъа къаплап, тузну тёгерге окъуна жарамагъанды. «Ой сен къолсуз, бир затны тёкмей, аудурмай а къалыр эдинг...», – деп, кимни къатында да тырман этмей къоймагъанды. Лида уа, аны тырманын оюннга буруп, эс бурмагъан кибик этер эди. Жашыны къылыгъын биле болур эди Роза да, келини жанлы болуп, аны жапсарыргъа, тёздюрюрге кюрешиучю эди.

Бир ауукъ жылны ма алай жашап турдула. Былагьа дагъыда бир жашчыкъ тууады. Алай юйде хал бютюнда осалгъа кетеди. Къыралда болум тюрленнгени бла Юсюп ишинден къуру къалады. Алай Лиданы эки къарындашы да иги къуллукълада ишлегенлери себепли, аны ишсиз къоймайдыла. Бир складха таматагъа саладыла. Ол а, ишчи нёгерлери бла жарашмай, андан да кетеди. Бир ауукъдан нёгери бла тюкен да ачады. Тюркге барып, андан аппаратура келтирип сатады. Алгъа бу иши бек иги къуралады, хайырлы да болады. Ол фатарына тынгылы ремонт этеди, мебель да алады, хар отоугъа бирер телевизор да салады, башха фатар да сатып алады. Алай Лидагъа уа, сабийлеге гыржын алырса деп, кюн сайын он сом къоюп тургъанды. Ашны кеси келтириучю эди да, Лида анга да жукъ айтмагъанды. Ала барысы да бош эдиле, ичип, кеф болуп терк-терк келип башлайды да, ол артыкъда бек къыйнай эди. Келсе, дауур, тюйюш излеп, бир затны сындырмай, ууатмай къоймаучу эди. Эштада, атасы, анасы аны ол затларын кётюралгъан болмаз эдиле, Юсюп сатып алгъан бир отоулу фатаргъа кёчюп, быланы кеслери алларына къоядыла. Андан сора жаш бютюнда къутуруп кетеди. Лида сабийлери бла къоншуларында аз кечени къалмагъанды.

Жарашыусуз адам болгъаны себепли биргесине тюкен тутхан нёгеринден айырылады да, юйюнде олтуруп къалады Юсюп. Кюнню-кюн узуну диванда жатып, телевизоргъа къарагъандан сора бир иши жокъ. Лиданы бла сабийлерин а анасы бла къарындашлары тутадыла. Хар ыйыкъ сайын келиучю эди не анасы, неда къарындашындан бири аш-суу алып, ахча да келтирип.

Ичген адам артдан-артxa бетин тас эте барыучуду. Юсюп да алай болгъанды. Аш къайдан чыгъады, деп да сормай, аш юйге кирип, къарынын тойдуруп чыгъыучу эди. Сора Лиданы неда сабийлени юслеринде бир жангы кийим кёрсе:

– Ол бай къарындашларынг манга да бир зат алсала уа, – дер эди.

– Сабийлеринги тутханлары аз эди да, энди сени да аламы кийиндирсинле? – десе уа:

– Да не ыспасым барды, ала къыралны тонап, бай болгъандыла, – деп къоя эди.

Жашлагъа ата керекди деп, Лида юйюню тасхасын кесини ахлуларындан башха кишиге билдирмей, Юсюпге тёзюп турду. Алай жашла, хар затны ангылап, аталарыны къылыкъларын жаратмай, аны ичип тырман этгенин кётюралмай, жууап этип, юйде дауур къозгъала башлагъанда уа, айырылыргъа таукел болду.

Бусагъатда ол къарындашларыны болушулукълары бла фатар да алгъанды, сабийлерин да окъуугъа салгьанды. Юсюп а жангызды. Телефон бла сёлешеди, ауазын да Лида бла танышхан ал кезиуледеча жумушакъ этерге кюрешип, алай ол энди аны бла Лиданы алдаяллыкъ тюйюлдю. Не кёп да сёлешсин, жууап табалмаз. Юй бийчесини бла сабийлерини жюреклери андан сууугъандыла.

Юсюпланы Галина.
Поделиться: