Ата журтну намысын бийикге кётюрген

КъМР-ни 100-жыллыгъына

2004  жылны 23 августунда ёмюрде биринчи кере бизни жерлешибиз, малкъар миллетни жашы, Тырныауузну ауур атлети, рекордсмени Аккайланы Хажи-Мурат, сермеп алып, 185 килограмм, ёрге тюртюп да 220 килограмм кётюрюп, жай Олимпиада оюнлада кюмюш майдалгъа тийишли болгъанды. Ол болгарлы ауур атлетден жаланда эки килограмм бла 500 граммгъа аз кётюргенди.

Аперим, Хажи-Мурат! Алгъышлайбыз! Бек къууанабыз! Республикагъа, миллетибизге уллу саугъа этгенсе. Ызы къалын болсун! Санга, сени юйретген Маккаланы Махтиге, атанга, ананга да уллу ыспас этебиз. Сау бол, къарындашыбыз!

ЭСДЕ КЪАЛЛЫКЪ КЮНЛЕ

24 августну кечесинде къуру Тырныауузда угъай, республикада да кёпле эрттенликге жукъламай чыкъгъандыла. Хажи-Муратны таныгъанла угъай да, аны ёмюрлеринде кёрмегенле окъуна аны эриширин сакълай эдиле. Грециягъа-Румгъа телефон бла сёлешиб а къаллай бир адам хапар билген болур эди!.. Аланы санап чыкъгъан къыйынды. Къууанч хапарны эшитгенде уа, тиширыуланы къой, эр кишиле окъу­на, асыры къууаннгандан, кёз жашларын жашырмай эдиле.

 «Жаш эришип, он минут да озгъунчу, мен Грециягъа телефон бла сёлешгенимде, тренер Маккаланы Махти  кючден бла бутдан: «Биз экинчибиз, кюмюш алгъанбыз»,-  дегенин эшитген эдим. Россей Федерацияны ауур атлетикадан сыйлы тренери, спортну халкъла аралы классда устасы кючден сёлешгенин сезген эдим. Артда, Тырныауузда тюбешгенибизде: «Мени кёз жашларым кеси алларына тёгюле эдиле»,- дейди Фатимат.

ОНТОГЪУЗЖЫЛЛЫКЪ ПЕЛИУАН

  28 августда республиканы эллеринде, Нальчикде, Элбрус районда жашагъанладан кёпле Афиныде оюнлада  кюмюш майдалгъа тийишли болгъаннга - тырныауузчу Аккаланы Магометни жашы Хажи-Муратха тюберге, аны уллу хорламы бла алгъышларгъа эрттенликден окъуна хазыр болгъанлары сейир тюйюл  эди бизге. Жерлешибиз Олимпиаданы саугъасына тийиншли болгъаны уллу къууанч эди. Россейни  спортчулары алгъан 92 майдалда Къабарты-Малкъарны келечиси Аккайланы Хажи-Муратны тынгылы  юлюшю барды. Алтын майдал къоллу болалмагъан  эсе да, энди кюч ала баргъан жашыбызны жетишими аламатды!  Эрттенликде сагъат онбирни жарымында нальчикчиле малкъар театрны аллында жыйылгъандыла. Ала­ны араларында къуллукъчула, алимле, жазыучула, спортсменле, артистле, Аккайланы тукъумну келечилери, асламлы информация органлада ишлеген  адамла, спортчуну  шуёхлары, тенглери, дагъыда кёпле бар эдиле. Ала Хажи-Муратны кесин кёрюп, жюрекден алгъышларгъа сюйгендиле. Алайдан а  барысы да, женгил машинала бла Минеральные Воды шахаргъа, аэропортха тебирейдиле.

Самолёт къоннганлай, андан кюмюш майдалны иеси, , бизни махтаулу жашыбыз Аккайланы Хажи- Мурат, районну физкультура эм спорт комитетини пред­седатели Жаппуланы Магомет, тренери Маккаланы Махти чыгъадыла. Къууанчлы ауазла, къобуз тартыула, «Минги тауну жыры» эшитиледиле. Бек алгьа аэропортда жашха атасы, анасы, Элбрус районну адмистрациясыны башчысы тюбейдиле. Ызы бла уа

гюлле, айрандан толу гоппан бла малкъар халкъны «Алан» жамауат организациясыны председатели Беппайланы Суфиян, Афиныде ХХYIII  жай олимпиада  оюнланы доммакъ майдалын алгъан  Хасанби Таов,  «Аланны» Советини членлери: республиканы баш судмедэксперти Мечукъаланы Азрет, сау  дуниягъа белгили алим, профессор Абшаланы Магомет, спортну устасы Беккиланы Азрет,  тукъум тамата Аккайланы Абдуллах тюбейдиле.  Ол кюн  аладан сора да, аэропортха кёпле келгендиле.  Ала барысы да Хажи-Муратны къолун тутаргъа, алгъышларгъа, анга гюлле берирге ашыгъадыла. «Балкария» ансамбльни  тойчулары уа тепсейдиле.  Газаланы Алим бла  Текуланы Амур а  жырлайдыла.

Аэропортда журналистлеге къысха интервью бере, Олимпиаданы кюмюш  майдалын алгъан Аккай улу былай айтханды:

-Бюгюн мени намысымы кёрюп, былай кётюргенигиз  ючюн сау болугъуз. Мени жерлешлерим манга­ ышаныулукъгъа мындан ары да кертичи болур ючюн къолумдан келгенни аярыкъ тюйюлме. Афиныге барыргъа болушханланы барысына да бек  ыразыма.  Сау болсунла! Хорламым аланы хайырларынданды.

АФИНЫДЕ ЖЕТИШИМ - ХОРЛАМЛАНЫ БАШЛАНЫУЛАРЫ

Аккайланы Хажи-Муратха биринчи кере тюбегенимде окъуна кёрген эдим аны оюмлу, кесине базыннган, сабыр акъыллы болгъанын.

28  августда Хажи-Мурат туугъан жерине къайтханда, анга бир ненча соруу бергенме.

• Эриширге чыкъгъанынгда, тынгысызмы эдинг?
• Тынгысызлыгъым арталлыда жокъ эди. Ол ауурлукъланы ары дери да  кётюрюп тургъан эдим да, аны себепли къайгъы этерча тюйюл эди. 94 килограммгъа дери ауурлукъда мен жаланда дунияны юниорларыны араларында бардырылгъан чемпионатда эришгенме. Экинчи жерни алгъаныма бек ыразыма. Олимпиаданы кюмюш майдалы да аман тюйюлдю. Аллай даражада ауур атлетика бла кюреширге онг табылгъаны ючюн тренериме бек ыразыма. Бу оюнла манга таукеллик бергендиле. Келир Олимпиадада эришиуле башха тюрлю - мени хорламым бла бошаллыкъларына бир да шекли болмагъыз.
• Эришиуле бошалгъандан сора, Россейни жыйымдыкъ командасыны баш тренери Давид Ригерт артыкъ ыразы болмагъанча кёрюннгенди. Ол не хыйсапдан  эди?
• -Россейден бир жолгъа эки майдал алай кёп алмайдыла. Аны себепли Давид Адамовични жарсыр жери жокъ эди.
• Ол оюнлада билмей тургъанлай болгъан затха сен нени санагъанса?

-Олимпиада оюнланы кеслерин: анда халны, бизге  тюбегенлерин, аны къуралыуун да. Ол затла бары да бек сейирлик эдиле.

 -Юниорланы къауумунда болуп, Олимпиаданы  призёруна жалан да бир жылгъа чыкъгъанса. Аны  къалай болдургъанса, Хажи-Мурат?

 -Биз тренер бла ол ишге толусунлай берилгенбиз. Солууну юсюнден а былай айтыргъа сюеме. Бу  ариу, кюсеген майдалымы бир айдан бир жанына салып, ары - жарау этилген залгъа барыргъа керекме. Хорларгъа, ишлерге бек итинеме. Афины – хорламлагъа жолну  башланыууду.

-Болдургъан хорламынгы кимге атагъанса?

- Россейге, республикама, халкъыма.

-Хажи-Мурат, сен Олимпиадагъа барлыгъынгы  билгенингде, биринчи сезиминг къаллай эди?

 -Эсимде болмай тургъанлай, мен эшитген ахшы хапар эди ол. Артда уа боюнума салыннган борчну толтураллыгъымы, жарау этгенледен иги да онглу болгъанымы ангылагъан эдим.

-Штанганы кётюргенингде у а?

-Этген муратыма жетдим. Манга ышаннганлагъа  кертичи болдум. Афиныге бош бармагъаным бла ёхтемленнген  эдим.

-Афиныде штанганы кётюргенми къыйын эди, огъесе юйде тюбегенлерими?

-Афиныде. Туугъан жеримде уа бал жакъгъан  кибик эди къаллай ауурлукъ да. Мени намысымы кёргенлери , манга ышаннганлары ючюн жерлешлерими хар бирине да баш урама.

-Сен тиширыу жыйымдыкъ командада нек жарау эте эдинг?

-Биринчиден, аны баш тренери къарачайлы Къаракетланы  Солтанды. Ол мени жарауларыма аслам  заман бёле эди. Андан сора да, андагъы болумла бек игидиле. Жарау этген кезиулерибизде профессорла, врачла биргебизге эдиле. Ала мени саулугъума эс бургъанлай, къарагъанлай тургъандыла.

-Сени, онтогъузжыллыкъ жашны, Олимпиадада атлары айтылгъан ауур атлетле бла эришген къоркъутмаймы эди?

-Угъай. Нек дегенде, аланы къарыуларын, онгларын мен биле эдим. Ала къаллай ауурлукъну кётюрлюклерин да. Къалай да болсун, майдал къоллу боллугъума уа ишегим жокъ эди.