Тёлю берген эм ёсген ташла

Румынияда Вылча районда Костешть элде тамаша затла кёрюрге боллукъду. Мында  ёсген, кеслери алларына жерлеринден кёчген эмда тёлю берген «трованты» ташла бардыла. Ала  ачыкъ кёкню тюбюнде  12 жыл мындан алгъа къуралгъан музейде орналадыла. Алимле алыкъа тинтиуле бардырмагъанлары ючюн аланы юсюнден толу хапар айтырча тюйюлдю, алай аланы  бир-бир шартларына кёре битимлеге санарчады. Сёз ючюн, хауа тюрленирге тебиресе, ташла аны аламат сезедиле. Жауунла башлансала уа, алагъа жан киргенча, жерлеринден тебип башлайдыла. Къургъакъ кезиуледе уа, тепмей, сын къатып турадыла.

Специалистле айтханнга кёре, гитче юзмез ташчыкъла  жылла бла ауурлугъу бир ненча тоннагъа жетеди. Бюгюнлюкде аланы эм уллулары он метр чакълы бардыла. Таш, сабийча, гитчелигинде теркирек ёседи. Эм сейир этдиргени уа,  аланы къурамларыны терекге ушагъаныды. Жарылгъан ташланы ичлеринде,  ызла кёрюрге боллукъду. Аланы суу аслам тийген жери бирси жерлеринден эсе игирек айныйды. Ташны тюрсюню, къурамы да «анасына» ушайды.

Румынияда быллай ташланы юсюнден билгенли эки жюз жыл болады. Алай алыкъа алагъа киши тийишли эс бурмагъанды. Аланы не заманда да къурулушда хайырланнгандыла. Кёзге илинирчаларын а музейге саладыла неда туристлеге сатадыла.

Къол бла ишленнгенча тёгерек ташланы дунияны тюрлю-тюрлю жерлеринде кёрюрге боллукъду. Сёз ючюн, къум жерде жерлеринден тепген ташла эрттеден белгилидиле. Ала юзмезни юсюнде ызла къойгъанлары анга ачыкъ шагъатлыкъ этеди.

Адам къолу бла ишлегенча ташла Къабарты-Малкъарда да тюбейдиле. Аланы ичлери да бирсилеге ушамайдыла. Кёбюсюн суу ызлада неда къоллада табадыла. Аланы ёсгенлеринден, тёлю бергенлеринден а алыкъа хапар жокъду. Баям, аны киши сынагъан да болмаз… Алай табийгъат аланы алай ариу къалай эмда не ючюн ишлегени уа эрттеден бери да кёплени сагъышха къалдырады.