Усталыгъын жюреги тартып сайлагъанды

Элбрус бийик тау излеу-къутхарыу отрядны башчысы Гюлюйланы Абдуллах Россейни МЧС-ини эм кёп саугъагъа тийишли болгъан къутхарыучуларындан бириди – кеси заманында анга «Халкъла аралы класслы къутхарыучу», «Россейни сыйлы къутхарыучусу» деген атла берилгендиле, ведомство да аны кёп кере белгилегенди. Къыйын болумлада адамланы къутхара кёргюзтген жигитлиги, ётгюрлюгю, адамлыгъы ючюн ол «Ата журтну аллында къыйыны ючюн» орденни экинчи даражалы майдалы бла саугъаланнганды. Авария-къутхарыу ишлени бардыргъанда къыйын болумла салгъан хатаны кетериуге этген къошумчулугъу ючюн «Къабарты-Малкъар Республиканы аллында къыйыны ючюн» орден бла белгиленнгенди. Алгъаракълада уа анга Кишиликни ордени берилгенди. 

  Къоркъуулу, аны бла бирге уа огъурлу иш бла Абдуллах 40 жылгъа жууукъ заманны кюрешеди. Къутхарыучуну усталыгъын а жюреги тартып сайлагъанды. Терс-Къолну орта мектебинде окъугъан кезиуюнде тау лыжалада учханды, эришиулеге къатышханды, разряд алгъанды, жууукъдагъы ауузланы барысында да болгъанды. Гитчелигинден да тауланы сюйгенди, аны ючюн аскерде къуллукъ этгенинден сора контроль-къутхарыу службагъа ишге киргенди. 

   - Ол заманда къутхарыучулагъа излемле уллу эдиле, инсан къарыулу болуруна, жер-жерлени да къалай билгенине къаралгъанды, - деп эсгереди Абдуллах. – Мен ол жорукълагъа келишгенме, штатыбызгъа жангызда беш адам киргенди, излеу операциялагъа турист базаланы инструкторлары да чакъырылгъандыла. «Шхельда» альпинист лагерьде контроль-къутхарыучу пункт бла байламлыкъда тургъанбыз. Ол кезиуде турист къауумла, таулагъа ёрлеучюле аз тюйюл эдиле, аны ючюн ишсиз турмагъанбыз. Курданланы Батталча, Ёзденланы Магометча сынамлы адамладан юлгю алгъанма, кеси заманында башчыбыз Гюлюйланы Хусейн – ишни болушун билген бийик усталыкълы альпинист – бек болушханды. Тауланы кеслерини къылыкълары барды, солуугъа келгенле къыйын болумгъа тюше-тюше тургъанлары ючюн, ачыгъаннга болушургъа терк чыгъарча бизге дайым да хазыр болургъа борч салыннганды.

 1992 жылда служба МЧС-ни къауумуна къошулгъанындан сора терк айнып башлагъанды: штат кёбейтилгенди, ишге киргенлеге бютюн къаты излемле салыннгандыла. Таулада, къаялада жюрюуге, ёрлеуге, топографияны эм радиосвязь бла хайырлана билиуге, альпинист разряд болгъанына къаралгъанды. Министерствону юйретиу араларында окъургъа онгла къуралгъандыла. Къутхарыу техника берилгенди, мюлк-техника хазна игилендирилгенди. Операцияланы къыйын болумлада бардырыргъа тюшсе, вертолётланы жиберирча болгъанды. Ол кезиуге Абдуллах излеу къауумгъа башчылыкъ этип тебирегенди, ызы бла Элбрус бийик тау излеу-къутхарыу отрядны таматасы Тилланы Борисни орунбасарыны къуллугъуна салгъандыла. Борис бла Абдуллах, сынамларын,  усталыкъларын да бирикдире, кёп жылланы ичинде коллективни тынгылы кадрла бла толтуруу, операцияланы бардырырча битеу керекли затла бла жалчытыу, излеу-къутхарыу ишни къурау бла кюрешгендиле.

Абдуллах айтханыча, къутхарыу операцияланы саны ёсгени жангызда Элбрусха аслам турист келип башлагъаны бла угъай, аланы кесеги таугъа эсепге тюшмей, службада инструктажны ётмей, биргелерине сынамлы альпинистле-проводниклени алмай атланнганлары бла байламлыды. Европаны эм бийик тёппесине чыгъыу тынч кёрюнсе да, ол оюм алдаулуду, тынгылы хазырланмагъанлай анга ёрлерге жарамайды. Сора, бийикликледе кюнню халы къайсы такъыйкъада да толусунлай тюрленип къалыргъа боллукъду: бирде къалын туман басар, боран башланыр, аллай болумлада ажашхан тынчды, къаядан юзюлюп кетерге да боллукъду. Жарсыугъа, жыл сайын кёп ёрлеучюле мында ёледиле. Аланы излеу операцияла талай кюнню бардырылыргъа боладыла, алай къууанырча эсеп а бермейдиле. Аны ючюн белгисиз тас болгъанланы тизмесине да къошулады.

    Бийик билим алыргъа Абдуллах Алиевич Москваны управление институтун сайлагъанды, алай кесин инженер-экономистни усталыгъында кёрмегенди. Отрядда уруннган жылларыны ичинде ол кёп операциягъа къатышханды, аланы кезиулеринде аслам адамны жанын сакълагъанды. Минги таугъа жарау этиу эм акклиматизация жолоучулукълагъа, «Эльбрусиаданы» келечилери, турист къауумла бла бирге 100-ден аслам кере чыкъгъанды.

 Гюлюйланы Абдуллах отрядха башчылыкъны сегиз жылны этеди, ол министерствону эм иги къауумларыны санына киргенинде аны къыйыны уллуду.

Анатолий ТЕМИРОВ.
Поделиться: