Антларына кетичилей къалгъан къарындашла

Бизни Кавказ тауланы бир кёрген, аланы ёмюрге да сюйюп къояды. Элбрусну, Дых тауну, Тонгуз-Орунну айбат тийрелерине къарап, алайлада айланыргъа, тёппелерине чыгъаргъа кёп батыр излегенди. Аланы санында альпинист къарындашла Малейновла да болгъандыла. Бу къарындашланы юсюнден КъМР-ни Миллет библиотекасыны библиографы Махийланы Азиза хазырлагъан материалны басмалайбыз.

Александр, Алексей, Андрей Москвада туугъандыла. Юйюрде ала бла бирге эки къыз да ёсгенди. Аналары сабийлени искусствогъа сюймеклик сезимлерин айнытыргъа итине, аланы пианинода согъаргъа, жырларгъа, сурат ишлерге юйретгенди. Аталары уа жашланы саулукъларына къайгъыра, не сууукъда да кёлде жууунургъа элтгенди. Къарындашла, бир бирлерине билеклик эте, жюрек жылыулукъда, ырахатлыкъда ёсгендиле.

Тамата Александр (1907 -1935 ж.ж.) гитчелеге не жаны бла да юлгю эди. Ол спортчу болгъанды, суратла да жазгъанды. Аны ишлери «Огонёк», «Крокодил», «Физкультура и спорт» журналланы бетлерин жасагъандыла. Александр таулагъа чыкъгъанлагъа саугъагъа берилген «Альпинист СССР» деген значокну авторуду. Малейновланы тамата къарындашлары, альпинистлени къауумуну инструкторуча, Элбрусну башына ёрлегенледенди. Ол Дых таугъа чыкъгъан кезиуюнде ажымлы ёлгенди. Александрны эсгере, къоркъуулу бешминглик тёппеге артда гитче къарындашла Алексей бла Андрей миннгендиле.

Алексей (1912-1991 ж.ж ) къарындашланы ортанчылары Москваны энергетика институтун тауусханды. Таулагъа жолоучулукъну бек сюйгенди, анда кёрген айбатлыкъны уа фотоаппарат бла суратлагъа алгъанды.

1942 жылда ол нёгерлери бла жюзден артыкъ адамны, Бичо ауушдан ётдюрюп, фашистледен къутхаргъанды. Жашлагъа жигитликлери ючюн алайда эсгертме орнатхандыла. Алексейни жашауу толусунлай малкъар таула бла байламлы болгъанды десек, баям, терс болмаз. Кавказда электростанцияланы ишлеген заманда ол къолундан келгенни аямагъанды, альпинист лагерьлени къуралыуларына тири къатышханды. Приэльбрусьеде канат жолну тартыргъа керекди, деп сюелгенледен да бири эди ол.

Ортанчы Малейнов Къабарты-Малкъарда элли жыл чакълы бир жашагъанды. Аны мында бюгюнлюкде да жарыкъ кёллю, кимге да билеклик этерге хазыр, таулуланы бек сюйген адамныча эсгередиле. Бизни адет-тёрелерибизни иги билгенди, бу жерледе аны хурметлеп, той-оюнланы сыйлы къонагъына санагъандыла. Ол хазырлагъан альпинистле уа бюгюн да бардырадыла устазлары къойгъан огъурлу ызны.

Алексей бу жаны бла бир ненча китап да жазгъанды. Сёз ючюн, 1956 жылда чыкъгъан «Альпинизм» неда 1955 жылда басмаланнган «Альпинизмде къокъуусузлукъну жалчытыу» дегенле бла къыйматлы дерсликлеча бусагъатда да хайырланадыла. Аланы автору тау тёппелени терк-терк жокълагъан адам, бир талай жыл КъМР-ни альпинистлерини инструкторларын хазырлагъан школну таматасы болгъаны себепли китаплада материалла толудула, магъаналыдыла.

Андрей (1915-1984 ж. ж.) бек гитчелери жашауун сурат ишлеу бла байламлы этгенди. Жаш Москваны бийик художестволу училищесин тауусханды, М. Греков атлы студияда да юйреннгенди. «За оборону Кавказа» сыйлы майдал бла саугъаланнганладанды. Артда ол «Мысль», «Физкультура и спорт», «Детская литература» издательстволада да ишлегенди. Малейнов СССР-ни сыйлы тренери эди. Алай ол да, къарындашларыча, «таула бла ауругъаны» ючюн ишлерини баш темасы бийик тёппеле болгъандыла.

Бир кезиуде жаш тамата къарындашы Александрны къабырыны жанында ол къойгъан ыз бла барыргъа сёз берген эди. Антына кертичи бола, художник альпинизм бла кюрешип тебирегенди. Малейновланы гитче къарындашлары, Малкъарны жаныча кёрюп, мындагъы адамла таулагъа ушаш къарыулула, ариуладыла, дегенни дайым да айтханлай тургъанды.

Ол къайсы альплагерьни да сыйлы къонагъы эди, Бызынгыда орналгъанны алгъыннгы таматасы Рахайланы Ачах бла уа чынтты шуёхлукъ окъуна жюрютгенди. Къошлада сюрюучюле, анга не заманда да жарыкъ тюбеп, къакъ эт, бишлакъ, айран бла сыйларгъа ашыкъгъандыла. Тауланы былай аламат, тюрсюнлю, аланы жюрегинден сюйген, ангылагъан инсан, таулуланы татымлы ашларын ашагъан адам жазаллыкъды, дей эдиле малкъар эллени къартлары, жашны чыгъармаларына къарай. «Таула жашырынлыкъларын кеслери сюйгенлеге ачадыла. Сени уа ала бир тюбешгенигизлей окъуна билгендиле ачыкъ жюрегинги», - деп, аны бла ёхтемленнгендиле альпинист нёгерлери.

Ол ишини баш борчун ёз жерлерини ариулугъун, тюрлене тургъан табийгъатны тамашалыгъын, адам бла тёгерекдеги къудуретни байламлыгъын ачыкълауда кёргенди. Аны суратларыны кёбюсю темпера бла жазылгъанды, акварель бла да хайырланнганды автор. Чыгъармаларыны  уллу циклы Кавказгъа, Малкъаргъа аталгъанды. Ол ишлени санына «Приэльбрусье», «Приют-11», «Домбай», «Таулада жаз башы» эм башхала киредиле.

Андрей Москвада ауушханды, артда аны ёлюгюн, осуятына кёре, тамата къарындашы Александрны къабырыны къатында Бызынгы ауузунда асырагъандыла. Малейнов къарындашла Малкъарны бийик тауларына сюймекликлерин ахыр кюнлерине дери жюреклеринде сакълагъандыла. Александр, Алексей, Андрей «школа жизни» деген ызны къурап, атларын Къабарты-Малкъарны альпинизмини тарыхында ёмюрлеге къойгъандыла.