«Амалсызлагъа эс тапдыралсам, къууанама»

Хирург Кючменланы Музафарны жашы Мустафаны юсюнден жазаргъа деп къолума къаламны алгъанымда, белгили орус жазыучу Антон Чеховну бу сёзлери эсиме тюшгендиле: «Бу усталыкъны сайлагъан адамны  жюреги  басымлы, ниети таза, акъылы, саулугъу да кючлю болургъа керекдиле». Мустафа ол ышанлагъа келишеди деп, мен алай къарайма.

Ол Къазанда медицина институтну бошап, анда битеулю  хирургиядан онкология курсну ординатурасын да ётгенди. Студент жылларын эмда преподавательлерин уллу хурмет бла эсгереди. «Атлары кенг белгили профессорла бизге:  «Коллегаларыбыз, докторла»,- деп, алай сёлеше эдиле. Ол а ала бизге ышаннганларына шагъатлыкъ этген шартды. Биз а аланы сокъурандырмазгъа кюрешгенбиз»,- дейди мени ушакъ нёгерим.

Республикагъа къайтханда, Кючмен улу Нальчикде къалыргъа умут этген эди. Болсада  Зольск район больницада ишлерге адам табылмайды деп, аны ары жибередиле. «Алай бла Залукокоажеге барама. Хирургия бёлюмде  60 ундурукъгъа жангыз бир врач бар эди. Къысхасы,  уста жюзерге сюе эсенг, кемеден тенгизге секирирге керексе, дегенлей болгъан эдим»,- деп ышарады Мустафа Музафарович, уллу институтну клиникасындан келип, хирургия жаны бла сау районда болгъан  проблемала бла бетден-бетге тюбегенин эсгере. 

Хирургну ол замандагъы ишин кёргюзтюр ючюн  бир-эки юлгю келтирирге сюеме. Кёп сабийли ана  дагъыда бири артыкъ боллукъду деген оюм бла, аны кетертирге баргъанды. Анда уа  тапсыз операция этип, тиширыуну терк болушлукъ берген машина бла район больницагъа  келтиредиле. Гинекологла Нальчикден Тамара Позднякованы чакъырадыла, ол ана орунну кесип кетереди, Кучмен улу уа  андан къалгъан къыйын операцияны этеди. Тёртюнчю кюн саусузгъа дагъыда бир операция керек болады.  Мустафа аны кеси аллына бардырады.  Тиширыу бюгюн да сау- саламат жашайды.

Бир жол а Мустафа  солуу кюнде юйюне келеди. Курткасын да тешгинчи, тамата къарындашы хылыф кирип, кёгерип тургъан къоншу жашчыкъны столгъа салады.  «Мынга бир зат эт!» -дейди.  Мустафа жюрегине массаж этип, аууздан-ауузгъа солуп башлайды - жюрек ишлеп тебирейди. Кичи къарындашына уа: «Отоуумда  иничке быргъычыкъ барды, аны терк бери жетдир!», – дейди. Къазандан ашыра, кафедрадагъы  къызла  саугъагъа тюрлю-тюрлю быргъычыкълары бла терк болушлукъ берирге  жарагъан затладан чемоданчыкъ жыйышдырып берген эдиле.Къарындашы керекли быргъычыкъны алып келеди. Алай бла  сабий солуп башлады. 

Аны Нальчикге Республикалы клиника больницагъа элтирге  тюшеди. Жолда биягъы сабийни солууу тыйылып башлайды. Малкагъа къайтып, Мустафа Музафарович  шприц бла  богъурдагъында жыйылгъан тюкюрюкню кетереди. Бахсандан бир кесек озгъанлай, жашчыкъ  быргъычыкъны чыгъарып атады да, олсагъат ёлюп башлайды.  Доктор, жашны  машинаны чыракъларыны аллында асфальтха жатдырып, билген амалларын аямайды. Ол кезиуде уа сабийни анасы: «Ол ёлгенди!» -деп къычырыкъ этип,, врачны бир жанына тюртюрге кюрешеди. Бир кесекден сабий эс жыяды. Андан сора больницагъа жетгинчи  врач  жашны богъурдагъында трубканы кеси къаты тутуп тургъанды.

Къутхарылгъан жаш эртте уллу болгъанды. Бюгюн, бюгече да  аны ата-анасы къоншу докторгъа болушлукъ излеп келедиле: «Къарачы, сени «жашынг» къалай айтады, къалай оюм этеди! Аны бла сёлеш да, бир акъыл юйрет», – деп тилейдиле.

Дагъыда бир кезиу а тюш бла байламлы эди. Къарт къатынчыкъны  ётюн кетерирге хазырлай эдиле. Эрттенликде операцияны аллында ол тюшюн врачха айтады: «Баста этерге хазырлана тура эдим, тюйню ариулагъанма, таза болгъанын да кёргенме, суугъа къуярны аллында уа, дагъыда бир кере бир къарайма да, анда эки ташны кёреме – бири тауукъ жумуртхача, башхасы уа  тырнакъ тенгли бир». Операцияны кезиуюнде хирург ынначыкъны ётюнде къолгъа терк тюшмеген  бек уллу ташны кёреди. Ол аман ауруу болур, деп оюмлайды. Операцияны бошап, ётню ачханында уа, анда – эки таш. Экиси да къарт къатынчыкъ тюшюнде кёргенча аллайла…

Районда иги кесек заманны ишлеп, Мустафа Нальчикде  шахар клиника больницагъа  кёчеди, бюгюн да анда ишлейди. Анда коллективни, бёлюмде болумну  да бек жаратханды. Атлары айтылгъан хирургла Тимур Керимов, Эдуард Низамов, Эфендиланы Илияс бла танышханын насыпха санайды. Бёлюмге  Ибрагим Кубалов эмда профессор Борис Мизаушев, артда Марат Хубиев, Рустам Калибатов, Анзор Кумышев да башчылыкъ этип тургъандыла.

Сёзсюз, ол тамамлагъан иш къыйынды, алай  кеси айтханыча, сейирликди. Хирург, кюндюз ишлегени бла  къалмай, кече да дежурстволукъну бардырады. Мустафа айтханнга кёре, врачланы асламысы  план бла этилген операцияланы жаратадыла, нек дегенде саусуз иги тинтиледи, аны операциягъа тынгылы хазырлайдыла. Амалсыз болуп келтиргенни юсюнден а врач бир зат да билмейди, ол себепден  битеу билиминги, акъылынгы да жыйышдырыргъа тюшеди. Кючмен улу да  къыйын, олсагъат келтирилген саусузлагъа операция этерге сюеди. «Ала бла бирге ауруйса, ала бла бирге  иги  боласа»,-дейди. «Врач – ол усталыкъ тюйюлдю, жашау халды», – деп къошады дагъыда. 

Мустафаны юй бийчеси Аслижан да врачды, терапевт.  Ол интернатураны шахар больницада ётгенинде тюбешгендиле ала. Тёрт сабий ёсдюредиле.

– Элге бюгюн да къайтыргъа ыразы эдим. Анда къаллай саусузгъа да къарайса, – дейди  Мустафа. –Алай сабийлеге билим берирге кереклиси бир кесек чырмайды.  Алай кесим элде ёсгенме да, элчи болгъанлай къалгъанма. Тауланы не къадар бийигине ёрлегеним сайын, аллай бир эркин  солуйма. Шуёхларым бла лыжалада учама, жолсуз жолла бла машинада барама. 

 

Холаланы Марзият.
Поделиться: