Хычыуун эсгериуле, зауукълу кезиуле

Жашауумда кёп унутулмазлыкъ заманларым болгъандыла. Школну биринчи кюнлери, аны бошагъан заманым, КъМКъУ-гъа  кирген заманым, аны бошагъаным,  къырал радиода, ызы бла телевиденияда ишлеген сезимле.  Белгили адамла бла тюбешген кюнлерим…

 Биринчи заманда уллу белгили адамла бла кесими къалай жюрютюрге билмей, тапсыз иш айтып къоярма деп, сёлеширге базынмагъанма. Сёз ючюн, школда окъугъан заманда, эсимдеди малкъар жазыучула бла тюбешиу этебиз, ары Къулийланы Къайсын, Гуртуланы Салих, Тёппеланы Алим, Шауаланы Хасан, Зумакъулланы Танзиля, Толгъурланы Зейтун, Гадийланы Ибрагим, Созайланы Ахмат да келген эдиле. Аланы кёргенимлей,   билгеними да унутуп, аягъым-къолум къалтырап, амалсыз болама. Ала таба къараргъа къоркъуп, ёрге къарап, назмуланы алай айтама. Андан бери къыркъ жылдан атлап барады, ол кюн келген къонакъла кеслерини къол ызларын къоюп, китапларын берген эдиле, бюгюн да ала манга бек багъалы саугъаладыла.

Ёлгенлерибиз жаннетли болсунла, бирсилери бла къууанчны, бушууну да бирге ётдюре баргъаныма къууанама, керек заманда ала бла оноу этеме, ол затха мен бек ёхтемленеме. Аланы хар айтханларын эсиме, къулагъыма сюйюп алама, ала бла тюбеген кюнлерим жашауумда унутулмазлыкъ кюнлерим боладыла, зауукълукъ табама. Алагъа тюбемей кёп турсам да, жюрегим излеп башлайды.

Къулийланы Къайсын бла мени атам Габоланы Аслан гитчеликлеринден бери да татлы шуёхла болуучу эдиле, эсимдеди, мен ол заманда сабий эдим, Къайсыннга къонакъ келсе, Чегем чучхурлагъа элтирге ёч болуучу эди, аны къайдан билеме? Ол, ары бара: «Аслан, къонакъларымы Чегем чучхурлагъа элтеме, жорта бизни бла», - деп, атамы биргесине машинагъа олтуртуп алып кетиучю эди. Анам а, жаннетли болсун, Къайсын къонакъла бла келгенди, артха келе, аланы сыйларгъа керекди деп, аш-суу къайгъыгъа кириучю эди. Эталгъанымы  мен да аямагъанма, алай анам этген азыкъны тёгерегине уа бек къууанып айланнганым бюгюнча эсимдеди. Къонакъла къайтхандан сора анам столну жарашдыра тургъунчу, уллу къонакълагъа гоппан бла айранны чыгъарыучум да эсимдеди.

Аллай бир кюнлени кюнюнде, Къайсын мени башымы сылап, аперимлик бере, хуржунундан чыгъарып,къызыл тюменлик берген эди. Ол заманда ол уллу ахча эди, алай бютюнда Къайсынны къолундан алгъаныма сейирлик уллу ахча – саугъа эди ол манга.

Бюгюн Къайсынны окъуйбуз деп, кишини сейирсиндиралмазбыз, аны бизде угъай, тыш къыраллада да окъуйдула, башха миллетле кеслерини тиллерине кёчюредиле, алада окъуна Къайсынны уллу-гитче да окъуйду, жырларын айтадыла.

2003 жылда мен ишим бла ара шахар Москвагъа съездге барама. Анда ингирде стол артында олтуруп, ары келгенле чай-пай иче, кими жырлай, кими тепсей, кими назмула айта келгенде, кезиу манга жетеди, тепсей-жырлай билмегеним себепли, назму айтама. Сагъыш этеме,  энди кезиу манга жетерикди, Къайсынны окъуругъуму билеме, алай не затын… Сора ал сёзюмю да айтмай, Къайсынны бу тизгинлерин орусча окъуйма:

«Судьба, прошу, не пожалей добра,

Терпима будь, а значит, будь добра,

Храни ее, и под своей рукою

Дай счастья ей, а значит, дай покоя

Той женщине, которую люблю».

Ызы бла стол артында олтургъанла, мени бла бирге бир тохтамай назмуму жырлап артына дери айтханла болдула. Ол кюн мен анга аллай бир къууаннганымы чеги жокъ эди.

Мени ызымдан айтырыкъ да Къайсынны «Мир и радость вам живущие!» - деген назмусун айтып тебирейди, аны да олтургъанла кёбюсю бирден айтдыкъ. Сора Къайсынны юсюнден ушакъ башланды, кёп ариу сёз айтылды. Олтургъанладан бири, менден сорады: «Ты его знаешь, откуда. Ты его читаешь с любовью», - дейди.

Мен  да уллу закий Къайсынны миллетинденме,  таулума, Къайсын туугъан Чегем аузунданма, Къайсын бла мени атам бир классда окъуп, татлы тенгле болгъандыла деп, ёхтемленип айтама. Къайсынны мен кесим да таный эдим дегенимде уа,  мени къалам къарындашларым, эгечлерим (журналистле) бек кёп соруу берген эдиле. Мен да аллай адам бла бир миллетли, бир жерли болгъаныма махтанып, жууап бере эдим. Республикада Къайсынны аты жангы туугъан жашчыкълагъа да бек сыйлы ат болуп аталады деген эдим.

Андан сора бир къауум анда танышхан адамларыма почта бла Къайсынны китапларын да ийген эдим. Алай бла Къайсын бла къайда болсакъ да ёхтемленебиз. Уллу Аллах закий Къайсыныбызгъа берген фахму а, къадар миллетибизге берген уллу байлыкъды, анга уа бютюнда къууанабыз.