Тайсен бла Гырнау

Мен юйде не итибиз не киштигибиз болурун бек сюе эдим. Алай,  кичи эгечим туугъанда, анам  аланы юйде тутаргъа жарарыкъ тюйюлдю, ким биледи къаллай ауруу  келтирирге боллукъдула ала, деген сылтауну этип, къатына да къоймай эди. Мен а,  орамгъа  чыкъсам, къоншуланы итлерине, киштиклерине ашла  ташый турдум.  Жаныуарланы алай сюйгеними, алагъа термилгеними  кёрген анам бир жол юйге гитче, сейирлик  киштик тугулчукъну келтиреди. Ол заманнга эгечим да  ёсген эди.

- Жашым, келчи былайгъа, къара бу сейирлик затчыкъгъа! Билемисе, мен кесим да сенича,  сабийлигимде юйюбюзде бир киштик болурун алай сюе эдим! Болсада менден къалгъанла уа: «Киштикни юйде, бютюнда бек а фатарда  къалай тутарыкъса? - деп къоймай, къаты бола  эдиле. Мен сени ангылайма. Гитчелигимде кесими киштикчигим болмагъан эсе да, сени  болсун, жаланда мени тилеригим, айтдыртмай, къарагъан эт анга. Сен билесе да киштикны ызындан тазаларгъа, ашын-сууун заманында берирге кереклисин», - деп  къолума бир жумушакъ кюл бетли  тугулчукъну тутдурду. 

 Къолума алып, ары-бери айландыра, юсюне-башына къарай  иги кесекге дери турдум. Сора  къара бу ариучукъгъа! Териси да къалай жылтырайды, акъ жерчиклери да барды. Бу ыннаны  чындайла эшген тугул халысына ушайды, жумушакъчыкъ, ариучукъ!  Къара кёзчюклери уа нечик жанадыла. Тиричик боллукъ болур!  Нечик алдаулу затчыкъды бу, - деп  къууанчымы букъдурмадым.

 Мен жюн топчукъну къолума алып, кёкюрегиме къысып, иги кесек заманнга дери айландым. Эшикге чыгъарып, орамда тенглериме да  кёргюзтюп махтандым. Ол жылы затчыкъны тылпыуун къол аязым сезди. урун тюбюне мурулдай, кёзчюклерин бирде ача, бирде жаба турады.

 Атам, ингирде ишден келгенден сора, жюн тугулчукъну чапдырып, аны къолуна бердим. «Бу хычыуунчукъ  неди? Къара, кертиси бла да, ариу киштикчик кёреме бучугъ а! Кёзчюклери жигитдиле. Кеси да тиричикди. Сора атына уа не атадыгъыз?»-деп сорду атам. Мен а: «угъай демей эсегиз, Тайсен атайыкъ, бюсюреймисиз атыма?,-деп,атама бла анама  сордум. Эгешчигим да  ёрге- ёрге секире, ыразылыгъын билдирди. Сора биягъы  киштик балачыкъны  атамы къолуна берип: «Жаягъынга къысчы, къалай хычыуунчукъду»,- дедим.

 Тайсен бизни юйге келген кюнден бери юч жыл озду. Балачыкъ да  уллу киштикчик болуп, юйде кесин тамата эте башлады. Къайры сюйсе барады, къалайны  жаратса жатады. Ашланы уа не тюрлюсюн да ашаргъа  унамайды, сайлайды. Анабыз юйде  этсиз азыкъ хазырласа, аны  ашаргъа уа  артыкъ ыразы тюйюлдю. Полда табакъчыгъыны къатына келип, ийисгей кетип, артха бурулуп, барып орунунда жатып къалыр. Ол аны ёпкелегениди.

Жай айлада Тайсен  балконда  жашайды. Къайсы киштикча, кеси да чабакъны бек сюйгени себепли, хар бирибиз да юйге келе, анга чабакъчыкъ мажарып келтиребиз. Юйде чабакъ ийисни  кётюрмегенлери себепли, ол азыкъ бу киштикге  дери бизни юйде жюрюмегенди. Ол а,  аны ашап бошап, ундурукъда патчах кибик,  узун тюшюп жатады.

Алай эте жашай турабыз. Бир жол а  гитче эгешчигим орамдан дагъыда бир киштикни келтиреди. Ол а Тайсенча ариу да жууаш да тюйюл эди. Гырнау киштик. Биз анга «Гырнау» деген атны бердик. Бек алгъа аны  Тайсен бла да артыкъ уллу шуёхлукъ жюрютюр акъылы жокъ эди. Кеси уа хыличи. Гырнау  бир сагъатха этген хылини  Тайсен юч жылдан артыкъ заманны юйюбюзде туруп да этмегенди.

Тюзюн айтсакъ, Гырнауну къыстап къояргъа да боллукъ эди, алай ол  бир бирледе жууаш болуп, келип аякълагъа неда  кёкюрекге, баш жанынга жатып мурулдап башлар эди. Тюрте турсанг да кетерге унамай. Артда  билгенме: киштик ауругъан жерге жатаргъа бек сюеди деп. Бек башы уа аны мурулдагъан тауушу жюреги ауругъан адамны аурууун сынтыл этерге болушады, деп  эшитгенме. Болсада, терезеде  гуржаба жабыу, ол угъай да  чибинледен къоруулагъан темир иничке сетка окъуна да жылтырылыр ючюн къалмагъандыла. Гырнау кесини  хылилерин  этерден да артха турмагъанды. Суу ичериги келсе уа  ол  аллына салыннган энчи адырдан угъай,  кранны къатына барып, андан акъгъан сууну ичеди.

Бир ненча кюнден хыличи Гырнау бла жууаш Тайсен бирге болуп хылиле этип башладыла. Тайсен, Гырнау да терезе ачылгъанлай, эшикге ташайып, къоншуланы юйлерине кирип, столда тапханларын ашайдыла. Насыпха, ала да угъай демейдиле, къыстамайдыла.

 Бир жол а анабыз оразада юлеширге кёп конфетле, къалачла да алады. Аланы аш этген отоуда  хуржунда стол юсюнде  къояды. Эрттенликде  къопханыбызда, ашхананы полу конфет къабукъладан толу, тышларын ачалмай къойгъан конфетлени уа а къабып,  печенияланы бир жартылары ашалып…  Анабыз юйдегиледен, ол ишни ким этгенин соргъандан сора, аны кёрген, билген болмагъанды. Тайсен бла Гырнау а  сау кюнню аш ашамай, жукълап тургъандыла . Была ауруп къалгъан болурла деп, ветеринар врачха элтгенибизде: «Жарсымагъыз, быланы аш орунлары топпа толуду, бюгюн ач тюйюлдюле, ауругъан жерлери да жокъду, тамбла, ач болсала ашарла», -деп ашыргъандан сора ангыладыкъ, хылини кимле этгенлерин.

Андан бери конфетлени столда къоймайбыз. Тайсен, Гырнау да аланы уа бек багъалыларын, бек игилерин  сюедиле.