Ётмек туурамчыкъ

 Уллу Хорламны 77-жыллыгъына

Къарт устаз, таягъына таяна, акъсай-акъсай, классха кирди да, столну къатына келди. Шинтигине уа олтурмады. Окъуучулагъа мудах бетли къарады. Сабийле бары да, шум тутханча, шошдула. Ала кеслерини устазларын бу халлы бир заманда да кёрмегендиле.

– Сизге бюгюн ётмекни юсюнден айтыргъа сюеме, – деди устаз шош ауазы бла. – Ётмекни сыйлы кёрюрге, аяргъа керек болгъаныны юсюнден сизге ата-аналарыгъыз да айта болурла. Мирзеу ёсдюрген къыйын болгъаныны да ангылата болурла. Мен а сизге башха затны юсюнден айтыргъа сюеме.

Уруш жыллада мен, ма бюгюн сизнича, жаш эдим. Ленинградда жашагъанма кесим да. Немисли фашистле бизни шахарны 900 кюнню бла кечени къуршалап тургъандыла. Алай ол душманнга бой салмагъанды. Бизни уа ачлыкъ, сууукълукъ къыйнай, адам айтып тауусалмазча кёп азап сынагъанбыз. Асыры ачдан, къайда болсакъ да, ётмек эсибизден кетмеучю эди.

Бир жол а суу алыргъа Нева черекге бара тургъанымлай, борбайларым тутмай, жыгъылып къалдым. Кёзлерим къарангы этип, жукъ кёрмейме.

Бетими бир жылы къол аяз сылагъаны бла бирге ётмек ийисни да сездим. Сора кёзлерими кючден ачдым. Бир тиширыу сол къолу бла мени кесине къысып тургъанын, онг къолунда уа къара ётмек туурамчыкъны кёреме.

– Жашым, ачдан эсинг аугъанды, къабаргъа кюреш,  сен къарыу алыргъа керексе, – дей эди ол мен танымагъан тиширыу.

Аны сёзлери жюрегиме асыры хычыуун тийгенден, кёз жашларым да кёкюрегиме тама, ётмек туурамчыкъны къарапкъарагъынчы тауусдум. Ма ол халал жюрекли тиширыу узатхан ётмек туурамчыкъ мени жанымы къалдыргъан эди.

Бу хапарны мен нек айтама? Шёндю, бери келе тур-гъанымлай, бир къауум жашчыкъ акъ ётмек жартыны топ этип, аны аякълары бла уруп ойнагъанларын кёргенме. Ол мени жюрегими бек къыйнагъанды.

Устаз терен сагъышха кетди, классны уа биягъы шошлукъ бийлегенлей турады. Бир заманда шошлукъну арт партаны эшикчигини ачылгъан тауушу бузду. Сабийле сагъайдыла. Самат , жеринден ёрге турду да, бир кесек мычып, сора, башын, да энишге тутханлай, устазны къатына келип, сюелди.

– Ол жашладан бири мен эдим, терслигими ангылагъанма, – деди ол. – Кечгинлик беригиз.