Владимир Путин: Регионларыбызны инновациялы онгларын кёбейтиу – къыралыбызны хар жеринде да адамланы къолайлыкъларын кётюрюуню амалы

Россейни Президенти Владимир Путин видеоконференция халда Къырал Советни бла Президентде Илму эмда билим бериу жаны бла советни жыйылыуларын бирге бардыргъанды. Анга КъМР-ни Башчысы Казбек Коков да къатышханды.

Илмуну бла технологияланы жылына жораланнган жыйылыугъа РФ-ни Правительствосуну Председатели Михаил Мишустин, Правительствону бла Къоркъуусузлукъ Советни къауумлары, регионланы, политика партияланы башчылары, алимле да къатышхандыла. Анда докладла бла вице-премьер Дмитрий Чернышенко, Къырал советни илму жаны бла комиссиясыны таматасы, Новосибирск областьны губернатору Андрей Травников, Самара областьны губернатору Дмитрий Азаров, РАН-ны президенти Александр Сергеев бла МГУ-ну ректору Виктор Садовничий сёлешгендиле.

Кенгешни башлай, Владимир Путин адамланы шахарланы бла эллени шёндюгю технология амаллагъа, экология стандартлагъа кёре жангыртыу жаны бла излемлерин эсге алыргъа, къыйматлы илму ишлени харкюнлюк жашауда кенг хайырланыргъа кереклисин айырып айтханды. «Аны бла байламлы бизге энтта да бир магъаналы борч чыгъады – россейли регионланы инновациялы онгларын кёбейтиу жаны бла мадарланы кючлендирирге. Ол бизни уллу къыралыбызны хар жеринде да адамланы къолайлы эмда ырахатлы жашау этиулерини баш амалыды», - дегенди.

Къырал Башчы Федерацияны субъектлеринде социал эмда жашау журтла бла байламлы инфраструктураны къурауну амалларын, вузланы бла илму араланы болумларын тынгылы сюзерге чакъыргъанды. Сора, РФ-ни субъектлерини башчыларына айланып: «Не тюрлю амалла, федерал программала да хайыр келтирир ючюн, технологияланы, илмуну, билим бериуню айнытыуну эбине сиз кесигиз тюшюнюрге керексиз. Ол жумушланы кеси жеригизде жашагъанлагъа магъаналылыкъларын, жаш тёлюге артыкъда бек керек болгъанларын сезсегиз, онгларыгъызны ачыкълаялсагъыз, иш барлыкъды», - дегенди.

Владимир Путин жаш алимле, студентле, школлада илму коллективле бла окъуна терк-терк тюбеширге, башха регионладан, аны къой – башха къыралладан окъуна, фахмулу адамланы кеслерине тартырыкъ жангы проектлеге себеплик этерге чакъыргъанды. Къырал советни бла Илму эмда билим бериу жаны бла советни членлеринден эмда Правительствону къауумундан ол ишге энчи эс буруп, аны къолгъа мычымай алырларын тилегенди. «Биринчиден, илму инновация командалагъа жангы технологияланы сынаудан терк да, къыйматлы да ётерге болушургъа керекди. Андан сора уа шахарда, предприятияда, учрежденияда ишге сингдирип башларгъа тийишлиди. Сёзсюз, бу ишге дуния даражалы илму-билим бериу араларыбызны да къошмай жарарыкъ тюйюлдю», - дегенди къырал Башчы.

Экинчиден, Путин айтханнга кёре, Федерацияны субъектлерини, грантла берген фондланы илму эмда технологиялы проектлеге себеплик этиу онгларын кенгертирге керекди. Ол Къырал Дума федерал вузла бла илму организацияла бардыргъан ишлеге регион бюджетден ахча бёлюрге эркин этген законопроект биринчи окъулууда сюзюлгенин эсгертгенди эмда Правительствону бла Парламентни эслерин быллай шартха бургъанды: аллай эркинлик бюджетлери артыкъ къолайлы болмагъан регионлагъа да берилирге керекди.

Ючюнчюден, Федерацияны субъектлеринде хайырланнган эмда файдалы болгъанларын кёргюзтген ата журтлу технология амалланы бир тизмесин къураргъа тийишлиди. Алчы сынауланы бирге жыйышдырыу битеу къыралда да предпринимательлени, алимлени, оноучуланы да бирге ишлеулерине себеплик этерикди, - деп чертгенди Президент.

Ахырында ол кеслерини илму-технология онгларына къоша баргъан субъектлени кёллендирирге керек болгъанын чертгенди. «Аны магъанасы ачыкъды: къыйматлы тинтиуле бардырылгъан, инновациялы эмда билим бериу проектле сингдирилген жерлеге къошакъ халда себеплик этерге тийишлиди. Алай болса, ары предпринимательле, алимле, инженерле да кеслерини файдалы проектлери бла барлыкъдыла», - дегенди Россейни Президенти.

Жыйылыуда дагъыда быллай шартла келтирилгендиле: беш жылны ичинде Россейде 7 мингден аслам школгъа ремонт этилликди. Ол ишлеге жууукъ эки жылда 92 миллиард сом чакълы бир бёлюнюрюкдю.Ол ахчагъа эки мингден артыкъ мектеп жангыртыллыкъды, спорт бла кюреширча онгла да къураллыкъдыла. «Бизни сабийлерибиз шёндюгю заманнга келишген тынгылы школлада окъургъа керекдиле. Биз этген оноу билим алыргъа тап онгла къураргъа себеплик этерикдиле», - дегенди Михаил Мишустин.

Россейде Илмуну бла технологияланы жылыны эсеплерин чыгъара, къыралны Башчысы аны баш магъанасы – илму жаны бла жарыкъландырыуну жангы даражагъа жетдириу болгъанын къатлагъанды. «Бу жыл  бла Россейде илму онжыллыкъны башласакъ, тюз болур деп, алай къарайма. Ол а жарыкъландырыуну андан ары бардырыргъа кёллендирмей къоярыкъ тюйюлдю. Бу башламчылыкъны битеу политика кючле, жамауат да дурус кёрлюклерине ишексизме. Бизни регионларыбыз ол ишге тири къатышырла деп да ышанама», - деп, Президент быйыл физикадан, биологиядан, математикадан бла информатикадан халкъла аралы олимпиадалада хорлагъан школчулагъа ыразылыгъын билдиргенди.

Ол бюгюнлюкде вузлада илму онгла кюч ала баргъанларын да белгилегенди. «Бизде илму бла кюрешгенлени 44,3 процентин 40 жыллары толмагъанла тутадыла. Ата-аналарыбызны ючден экиси чакълы бири – сабийлери илму бла кюрешселе сюедиле. Ол иги белгиди, анга себеплик этерге керекди. Алайды да, келир онжыллыкъда бек аздан 25 университет кампус кийирилликди. Чертип айтайым: ала окъуугъа тинтиулеге да шёндюгю онглары болурча къуралыргъа керекдиле», - дегенди Владимир Путин.

РФ-ни Президенти жаш тёлюге энчи эс бургъанды. «Россейни илму фондуну хайырындан жаш алимлени грантла бла кёллендириуню бир системасы къуралгъанды. Аспирантлагъа да себеплик этиуню аллай амалын къурауну тюзге санайма. Сёз, илму бла къаты кюрешген, ишлери регионнга хайыр келтирген, тапхан амалларын ишге сингдирирге хазыр болгъан жаш алимлени юслеринден барады», - деп белгилегени Владимир Путин.