Стратегиялы айнытыуну эм миллет проектлени сорууларына къарагъандыла

Быйылгъы жылда жашауда бардырылгъан Стратегиялы айнытыу  эм миллет проектле жаны бла Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысында советни жыйылыуу  болгъанды.

«Саулукъ сакълау» эм «Демография»  миллет проектлени бардырылыуларыны юсюнден соруулагъа тынгылы къаралгъанды, ала Россейни Президенти миллет муратлагъа жетерге  деп салыннган борчлагъа бурулупдула.  

Жыйылыугъа КъМР-ни Парламентини Председатели Татьяна Егорова, КъМР-ни Правительствосуну Председатели Мусукланы Алий, КъМР-ни Администрациясыны Башчысы Мухамед Кодзоков, КъМР-ни Правительстовосуну къаууму, министерстволаны бла ведомстволаны таматалары, КъМР-ни Башчысыны кенгешчилери, федерал власть органланы жер-жерли оноучулары, муниципал администрацияланы башчылары, бийик билим берген юйлени оноучулары, жамауат биригиулени келечилери къатышхандыла.

 Жыйылыуну ача, Казбек Коков былай айтханды, бошала тургъан жыл къырал власть органлагъа тири эм магъаналы жумушладан толу болгъанды. «Бизге къаты чеклени салмай къутулургъа онг чыкъгъанды, ала экономикабызгъа эм сатыу-алыугъа да бек къыйын боллукъ эдиле.  Шёндю биз кесибиз тюшюрген файда бла иги кёрюмдюлерибиз бардыла. Аны хайырындан бюджет бёлюмде ишлегенлени иш хакъларын 10 процентге кётюрюрге эм келир жылны бюджетине социал магъаналы сорууланы тамамларгъа  иги кесек ырысхыны салыргъа онг чыкъгъанды, ол санда льготалары болгъанланы дарманла бла жалчытыргъа эм окъуу китапланы сатып алыргъа, дегенди КъМР-ни Башчысы. -Былайда баш магъананы миллет проектле тутадыла, аланы бардырыргъа республикагъа 8, 5 миллиард сом бёлюнгенди. Ол уллу суммады республиканы экономикасына, аны хайырындан жангы ишчи жерле ачыладыла, иш хакъ тёленеди, адамла уруннган жерле да игиленедиле».

Къабарты-Малкъарда  миллет проектлени 2021 жылда бардырыуларыны ал кёрюмдюлерини юсюнден республиканы экономикасын айнытыу министр Борис Рахаев айтханды. Быйыл республикада 41 миллет проект бардырылады, капитал къурулушда 88 объект хайырланыргъа берилликди.    Бюгюнлюкде  школла эм школлагъа дери билим берген 63 объект  хайырланылады, ол санда Чегем шахарда 500 сабий окъурча Солдатская станицада 250 сабий окъурча школла, Звездный  посёлокда сабий сад,  Бахсанда физкультура саулукъ сакълау комплекс, Псыхурей элде спортзал,  битеу билим берген школлада 17 спорт бла кюреширча тынгылы залла, суу бла жалчытхан 11 объект, битеу да узунлугъу 10,4 километр  болгъан  автомобиль жюрюген жоллада 30 участка хайрланыргъа берилгенди.

Андан сора инсанланы эски юйледен кёчюрюу программа бла  291 жашау журт сатылынып алыннганды, 123  жамауат эм арбаз жерле тапландырылгъандыла. «Бюгюнлюкге бёлюннген ахчаланы 87 проценти хайырланылгъандыла, ол былтырны кёрюмдюлеринден 4,4 процентге кёпдю эм битеуроссей кёрюмдюледен (76,1%) да асламды, -деп белгилегенди экономиканы айнытыу министр.

 «Къабарты-Малкъар жангы жылдан тебиреп «Урунууда иш кёрюмдюле»  деген энтта да бир миллет проектге къатышырыкъды, аны бла байламлы келишимле этилггендиле дегенди Рахайланы Борис. Министр  билдиргеннге кёре, 2022 жылда миллет проектлени бардырыргъа 7,3 миллиард  сом къоратыргъа мурат барды. Ол ырысхылагъа билим бериуде, саулукъ сакълауда, маданиятда эм спорт жаны бла объектлеге ремонт этилликди. Уллу эс социал магъаналы жумушланы тамамлаугъа буруллукъду. Келир жылда Нальчикде шёндюгюлю пятиборье бла дерсле бардырыча спорт комплексни къурулушу бошаллыкъды, андан сора да Нарткъалада, Куба элде, Прохладныйде битеу билим берген школланы къурулушлары битерикди. Аланы хайырындан сабий окъурча 1785 жангы жер ачыллыкъды. Кабардинская эм Шогенцуков орамлада тынгылы ремонт ишле бошаллыкъдыла,  Дыгулыбгейде республикалы гинжи театрны бла маданият клубну капитал ремонтлары эм Культура айнытыу  араны къурулушу битерикдиле. Битеу да 106 километр автомобиль жол  хайырланыргъа берилликди.

КъМР-ни Башчысы Казбек Коков къурулуш ишлени къалай бардырылгъанларыны юсюнден видео бла къарап турурча амалны къураргъа кереклисини юсюнден предложение этгенди. Аны хайырындан объектни жол картасыны паспорту къалай толтурулгъанына, ишчиле къалай уруннганларына, ненча техника хайырланнганына да къараллыкъды.

«Демография»  миллет проект къалай толтурулгъаныны юсюнден КъМР-ни урунуу эм социал жаны бла къоруулау министри Асанланы Алим билдиргенди. «Сабийле туугъанда юйюрлеге финанс болушлукъ» деген регионал проектге кёре,   5,2 миллиард сомгъа ахча болушлукъ этилгенди, «Иш бла жалчытыу» регионал проектге кёре, алты жюзден аслам адам къошакъ халда профессионал билим алгъандыла.    Казбек Коков социал бёлюмде   

Тамамланнган жумушланы цифралы амалгъа кёчюрюрге кереклисин айтханды, ол иш толусунлай бардырылса, социал тёлеулени этгенде адамла чабып айланмагъанлай, алагъа тынч боллугъун чертгенди. 

КъМР-ни къурулуш эм жашау журт-коммунал министри Алим Бербеков билдиргенине кёре, «Ишчи жерле ачыу» федерал проектге кёре, 9 ясли группа хайырланыргъа берилликди.  Бюгюнлюкге Звездный посёлокда, Батех эм Огъары Бахсан элледе ясли блокла ишленнгендиле эм толусунлай хайырланыладыла. Нальчикни «Стрелка» микрорайонунда ясли группаны хайырланыргъа къурай турадыла.  КъМР-ни спорт министри Ислам Хасановну билдиргенине кёре, «Спорт-жашауну мардасы" федерал проектге тийишлиликде    спорт школлагъа спорт оборудование бла башха керек затла алыннгандыла. 2022 жылда Тёбен Чегемде жалгъан материалла бла жабылгъан катокну бла гитче футбол майданны къурулушу бардырыллыкъдыла.

КъМР-ни саулукъ сакълау министри Рустам  Калибатов «Саулкъ сакълау» миллет проектни чеклеринде 6 регионал проект хайырланганын билдиргенди.   Аланы ичинде «Терк санитар-медицина болушлукъ бериуню айнытыу», «Онкология ауруулагъа къажау», «Жюрек эм къан тамырла аурууланы багъыу»  федерал проектле бардыла.  Сагъынылгъан проектлеге кёре, саулукъ сакълау учрежденияла ауур медицина техника бла, жеринден тепдирилген медицина комплексле бла эм ребилитация оборудования бла   жалчытынылгъандыла.

Андан сора да, «Онкология» бёлюм бла ОМС -ни ырысхысына    медицина болушлукъ 1,2 миллиард сомгъа этилгенди. Регионал медицина информация системаны «Онкология», «Жюрек эм къан тамыр ауруулагъа  багъыу», «Акушерство эм неонатология», «Телемедицина консультацияла»   модульлагъа сингдириу жаны бла жангыртыу ишле бардырыладыла.

Жыйылыуну итогларына кёре, республиканы оноучусу толтуруучу къырал власть органлагъа магъаналы бёлюмлени белгилеп, бир ненча буюуруу бергенди.

Казбек Коков кадрла бла жалчытыу ишни магъаналыгъын черте, тийишли министерстволагъа ол ишге къатышыргъа кереклисин айта, специалистлени хазырлаугъа, орта профессионал билим бериуню даражасын кётюрюрге кереклисин айтханды. 

КъМР-ни Башчысы жумушланы жалчытыуда, турист бёлюмде, къурулушда   профессионал кадрла жетишмегенлерине эс бургъанды. «Профессионал кадрла  экономиканы айнытыуда магъаналы жерни аладыла. Хар министр  къаллай специалистлени  жетишмегенлерин ангылап, тамблагъа къаллайлары кереклисин билип, аланы хазырларгъа эм не бла жалчытыргъа сагъыш этерге керекди», деп чертгенди Казбек Коков. «Шёндю орта билим бериу бёлюмню ырысхы-техника жаны бла жалчытыугъа уллу эс бурулады, биз ол жаны бла артха къалмазгъа керекбиз, биз жаш адамланыа сурамы болгъан усталыкълагъа юйретирге тийишли профессионал билим алырча, тынгылы ырысхы база къураргъа керекбиз»,- дегенди Башчы.  

 Бизни корр.