Хаталары уа болурму медицинада хайырланнган къуртланы?

Не сейир, медицинада кёп затха бир оюм жокъду. Бир алимле хайырлыды дегеннге башхала  хаталыды дейдиле. Къан эмиучю къуртла бла болум да алайды. Бири махтай, башхалары уа сёге… Тыш къыраллада  къанны эмиучю къуртла бла жаланда бир кесек ауруудан багъадыла, бизде уа - битеу барысындан да. Буруннгулу врачла пиявкаланы не тюрлю аурууу болгъаннга да буюра эдиле. Тынгылы дарманла чыкъгъандан сора уа, ала унутулуп тургъандыла. Болсада бу арт кезиуледе гирудотерапия энтта да кенг хайырланылып башланнганды. «Ваш доктор» деген медицина учрежденияны врачы Хуламханланы Халимат бу багъыу амалны юсюнден айтханды.

-Къуртланы жаланда хайырларымы  огъесе хаталарыдамы болады?

- Пиявкаланы бир башха зат бла да алышындырыргъа онг болмагъан кезиуле  боладыла: аланы орунларына хайырланыргъа жарагъан дарманла алыкъа табылмагъандыла. Башха заманлада уа  ала, хайыр угъай, хата келтирирге окъуна боллукъдула. Бу арт заманлада Европаны къыралларында басмаланнган кёп илму ишледе айтылгъаннга кёре, гирудотерапияны хатасындан адамлада бек къыйын ауруула да  чыгъадыла, аланы араларында сепсис - къанны ууланыуу да – барды. Пиявкала, терини къабып теше туруп, хайырлы  веществола (сёз ючюн, къанны уюп къалыууна эм къан уюшууланы къуралыуларына къажау  кюрешгенле) бла бирге къаннга хаталы бактерияланы да жибередиле. Аланы  хорлар ючюн  бек кючлю антибиотиклени ичерге керекди. Ол себепден а бир-бир тыш къыраллы специалистлени оюмларына кёре, пиявкаланы жаланда медицинаны бир областында – пластика хирургияда – къанны тохтап туруууну заманын  азайтыргъа керек болгъан кезиучюкледе – хайырланыргъа керекди. Башхача  айтханда, тромбозланы къуралыуларындан къутулургъа керек  болгъан эм трансплантантланы адамны чархына терк тап орналыуларын жалчытыргъа тюшюп къалгъан заманчыкълада керекди.Медицинаны башха областьларында уа европалы врачланы пиявкаланы хайырланыргъа эркинликлери жокъду.

-Ата журтлу медицинада, гирудотерапияны  хайырланнган клиникаларыбызда да   ол тюрлю тыйгъычла жокъдула. Ол а бек сейирди. Тыш къыраллы пиявкала саусузлагъа къошакъ ауруула бере эселе, ата журтлуланы уа аллай заранлары жокъмудула? Баям, тыш къыраллы  пиявкаланы кёлледен тутуп ала болмазла неда аланы хата келтирмезчамы этедиле?

- Багъыуда хайырланылгъан пиявкаланы кёлледен тутуп бир киши да алмайды – аланы энчи ёсдюредиле. Жашауда болгъаныча, аланы аптекаладан сатып алыргъа эм юйде хайырланыргъа болады. Алай ол тюрлю багъыуну кеси  аллыгъызгъа этмесегиз игиди.

Хар пиявканы да, энчи ёсдюрюлген бек тазасыны окъуна, чегилеринде бактериялары бардыла. Ол аланы ууланып, сёз ючюн, гриппден ауруп  алмагъанды. Ол аллай  бактерияласыз жашаяллыкъ тюйюлдю. Ол бактерияла  аны кючлендирген этедиле.

Европада врачла пиявкаланы, стерильный сууда  ёсдюрюп, хатасызла этерге да кюрешгендиле. Ала ичинде ёсген суугъа аны тазалаучу энчи дарманланы  да къоша эдиле. Алай андан да хайыр чыкъмагъанды. Пиявкалада бактерияла бир жары да кетмей эдиле, ала бир бирден айырылмайдыла. 

Ол себепден а жаланда былай этерге керек болуп турады: пиявкала бла битеу аурууладан да багъыуну кетерирге керекди. Ала бла  къайсысына къараргъа жарарыгъын шарт тохташдырыу уллу магъаналы эм жууаплы ишди. Гирудотерапия амал бла багъыудан хата чыкъгъаны эсленнгенлей, ол тюрлю багъыуну олсагъат окъуна тохтатыргъа эм антибиотиклени ичерге керекди.

-Бизни къыралда гирудотерапия ауур саусузланы умут юзюу, тюнгюлюу терапияларына айланып къалгъан кезиуле кёп боладыла.

-Хау, кёбюсюнде бу амалгъа саусузла бир тюрлю хайырлы багъыу, дарман тапмагъанларындан сора кёчедиле. Аллай саусузлада ауруу  къыйыннга айланыр деген  къоркъуу бютюнда уллуду.

Пиявкала адамланы СПИД бла, гепатит бла ууландыргъанларына шагъатлыкъ этген бир шарт окъуна алыкъа ачыкъланмагъанды. Алай, не десек да, тюз ишлеген врачла, аллай иш чыкъмасын деп, пиявкаланы экинчи кере хайырланмайдыла, бир кере хайырланылгъанланы, биз къарап тургъанлай башларын юзюп ёлтюрюп, атып къояргъа керекдиле.

- Пиявкала чыгъаргъан хайырлы веществоланы, адамлагъа аурууларындан къутулургъа болушлукъ этер ючюн медикле-алимле къалай чыгъаралмайдыла?

- Жарсыугъа, алыкъа ол тюрлю ахшы ишни тамамларгъа къолдан келмей турады. Сёз ючюн, пластика операциядан ётген адамгъа гирудинни - къан тугулчукъланы къуралыуларына жетишимли къажау кюрешген веществону - саусузгъа медицина амал бла къуюуну къыйматы пиявкаланы кеслерин хайырланыудан чыкъгъан хайыргъа арталлыда жетмейди. Америкада медикле базыкъ къан тамырларында тромблары болгъан сегиз пациентни багъыуда пиявкаланы болушлукъларын хайырланнган эдиле, аланы сынаулары бек магъаналыды. Дагъыда  немисли врачла шагъатлыкъ этгенлерича, тобукъда жиклени артроз ауруудан багъаргъа пиявкала иги себеплик этгендиле. Ол  тинтиулени кезиулеринде белгили болгъаныча, верстальщиклени, компьютерщиклени, водительлени эм башха специалистлени бууунларында чыгъыучу профессионал аурууладан багъыуда  диклофенак дармандан эсе  пиявкала иги болушадыла.

Кеси аллына бир адам да ауругъан жерине къуртланы салмасын, багъыуну жаланда врач бардырыргъа керекди. Халкъ амалла бла хайырланыргъа онг болса, ол жарарыкъ эсе, доктор айтырыкъды.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: