Жукъусузлукъ - кёп аурууланы сылтауу

«Жукъусун тас этген саулугъун тас этеди» дейди нарт сёз. Ол уллугъа, гитчеге, тиширыугъа, эр кишиге, жамауат жашауда къаллай жерни алгъан адамгъа да бирча жарашады. Медицина эсепле уа жукъусузлукъдан бюгюнлюкде сабийле окъуна къыйналгъанларын кёргюзтедиле.

Врачла тохташдыргъанларына кёре кечеги жукъуну бир сагъатха къысхартыу 400-ге дери генни тюрлендиреди, ол а артериальный гипертензиягъа, диабетге, эндокринный эм иммунный бузукълукълагъа, башха ауруулагъа келтирирге болады.

Алай, бир сейир киногъа къарай, телефондан айырылалмай кечге дери къалсакъ, биз аны юсюнден сагъыш этебизми? Неда шуёхларыбыз бла кече арадан да оздуруп, чагъыр иче, хапар айта олтурсакъ?

Кече жолда болургъа, кёп ишлерге тюшсе, аурусакъ, бир затха бек къууансакъ неда жарсысакъ, жукъу бузулмай къалмайды. Бюгюнлюкде адам, жалгъан зауукълукъла алыргъа ёч бола, кечеги жукъугъа берилген заманны азайтады, алай этгени бла уа чархыны низамын бузады. Абаданладан а ол юлгюню сабийле аладыла эм аладан кёргенлерин къайтарадыла. Быллай жашау а жукъусузлукъгъа келтиреди. Эрттенликде уа ол ырмах болады, зат этериги келмейди, эм аманы уа къанында басымы кётюрюледи неда тюшеди, башы бек ауруйду – быллай халда къаллай окъуу, иш? 

Бусагъатда кёпле саулукълу жашау бардырыргъа кюрешедиле – аш-азыкъларына сакъ боладыла, фитнес-клублада жарау этедиле, жолоучулукълагъа чыгъадыла, алай, нек эсе да, кереклисича бир заманны жукълау аланы жорукъларына кирмейди. Ол а, белгилисича, дарманладан багъалыды. Жукъламай къалыргъа аллай аслам адамгъа уллу къоркъууду.

Кеси кесинге болушмай эсенг, башхадан себеплик келмез. Аны айтханыбыз кеси кесине багъыуну юсюнден тюйюлдю. Инсан сайлауну ойлап этерге борчлуду: неда аз жукълап чархына хата келтирирге, неда керелисича бирни жукълап, тири, саулукълу болургъа. Алай ол да болушмаса, врачха барыргъа керекди.

Бу затлагъа эс буругъуз:

- Кесигизни зор бла жукълатыргъа кюрешмегиз, эсигизде болсун: жукъуну чарх кеси излейди. Ундурукъда тынч-ырахат жатып турсагъыз, жукъу эртте, кеч болса да, келликди. «Жукъусузлукъну сакълау» деген синдромну мыйыда бир-бир процесслени тирилгенлери къозгъайды, аны кетерирге уа бек къыйын болуучуду.

- Жатардан алгъа асыры кёп ауузланыу да аш орунда жарала (язва) этдирирге болады: азыкъ артха ёнгечге (пищевод) кетеди эмда адам сарыуу келип къыйналады.

- Отоуда, жылылыкъ 18-20 градусдан озмай, салкъын болса керекди. Эм табы жылы жууургъан жабып, терезелени уа ачып тынчайыргъады: таза хауа ырахатлыкъ береди.

 - Спортчулада ингирги жараудан сора терен жукъуну заманы (чарх эм иги ол кезиуде солуйду) кёбейгени белгилиди. Эм табы уа жараула жатардан тёрт сагъат алгъа бошалсалады.

- Кесигизге къалай тап эсе да, алай жатыгъыз. Онг жанында жукъларгъа жангызда жюреклери ауругъанлагъа керекди, ала сол жанларында къалсала, жюреклери терк-терк уруп тебирейди. Сора, адамланы 90 проценти жукъугъа полуэмбрион халда батырылыргъа сюйюучюдюле.

- Жукъугъа 7-8 сагъат берилирге керекди. Кеслерин андан аз неда кёп жукъларгъа юйретгенле да бардыла, алай аланы чарх неда иннет ауруула сакълайдыла.

Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.
Поделиться: