Жигерлиги эмда асыллыгъы бла табылгъан уллу махтау

Жангоразланы Ибрагим 1958 жылда Къазахстанда Акъмола областьда «Ижевский» совхозгъа жаш  специалист болуп келген эди. Къадарын тынг жерлени  иелеу бла байлагъанды, кёп затха юйреннгенди, чыныкъгъанды. Зоотехникден башлап, юй къанатлычылыкъны юсю бла «Ижевский» производство биригиуню генеральный директоруна дери ёсгенди.

Ала анга урунууда, билим алыуда да уллу сынауну жыллары эдиле. Жангыдан къуралгъан мюлкде жетишмеген затла кёп болгъандыла. Алай  жаш специалист терен билими, тирилиги, ётгюрлюгю, оюмлу иши бла атын терк окъуна иги бла айтдыргъанды.

«Ижевский» совхозну директоруну къуллугъуна аны алгъыннгы башчысы Е.А. Зайчукованы тилеги  бла салгъан эдиле. Ол, жыл саны келип, пенсиягъа чыгъаргъа тебирегенде, Акъмола областьны партия комитетине жиберген тилек къагъытында: «Жангоразланы  Дауутну жашы Ибрагим ахшы къураучуду, ишин уста биледи, коллектив аны бек сюеди, жаратады»,-деп жазгъан эди.

«Ахшы болсанг, атынг халкъда айтылыр» деп, таулула айтыучуча, Ибрагим  битеу  къыралгъа билимли мюлк оноучуча  белгили болгъанды. Ол совхозну мурдорунда юй къанатлычылыкъны айнытыугъа, ол жаны бла специализацияланнган мюлк къураргъа деп оноу этилгенди. Алай бла «Вишневский»  производство биригиу жарашдырылады. Болсада жангы мюлкден жерчиликни алып, анга жаланда юй къанатлычылыкъны къояргъа дегенлеринде, директор ол оноуну тюзге санамагъанды эм аны  унамагъанды. Жерибиз болмаса, тауукъ ашны кесибиз сюйгенча табарыкъ тюйюлбюз, алай бла уа къыйын боллукъду деп, сёзню тик салгъанды,  этген муратына жетер ючюн, власть органлагъа кёп жюрюрге тюшгенди.

Къалай-алай болса да, тюзлюк хорлап, жерлерин кесинде къойдургъанды. Андан хайыр алып, тауукъ эт, жумуртхала чыгъарыуда жылдан-жылгъа ахшы кёрюмдюле болдургъанды. Кёп да турмай биригиуню сабанчылары областьны мирзеу ёсдюрюуде жетишимлерине кеслерини тийишли юлюшлерин къоша башлайдыла. Биринчи жыллада окъуна къыралны кюфлерине 64 минг тонна будай къуюп, бешжыллыкъ борчларын 220 процентге толтургъандыла. Будай сабанланы тирликлери 7 центнерге кёп болгъанды.

Биригиу кёп да турмай жылгъа 3 миллион жюжек тауукъ берген эки фабрика, республиканы юй къанатлы предприятияларына къумалы тауукъланы жумуртхаларын жибериучю завод ишлеп,  хайырланылыргъа  берген эди. Андан сора  къыралгъа тауукъ эт сатыуну эки кере кёбейтип, бешжыллыкъ  планны 130 процентге толтургъанды.

Мингден аслам адам уруннган уллу мюлкге тап башчылыкъ этиу ол заманнга кёре, билимли болууну, ишчилеге ючюн чынтты къайгъыра билиуню излегенди. Алай бла Ибрагим, къанатлычылыкъны айнытыуну къыйматлылыгъын кётюрюу темагъа кандидат диссертациясын  жетишимли къоруулап, мюлк илмуланы кандидаты болады. 

Ол а производствону илму мурдорда ёсдюрюрге, ишни хайырлылыгъын терк атламла бла бардырыугъа онг бергенди. Сёз ючюн, ол кезиуде мюлк саулай бешжыллыкъда къыралгъа 18 минг тонна эт сатхан эсе, аны ахыр бир жылында уа 4,8 минг тонна эт чыгъаргъанды. Юй къанатлычылыкъны айнытыугъа мюлкге этген къоранчлары эки-юч кере кёп хайыр бла къайтарылгъанды.

Жангораз улу битеу коллективге эм аны хар адамына  энчи къайгъыра билгенди.  Директорну кабинетинде телефон зынгырдаула башхаладан  эсе аз эшитилгендиле. Жумушу бла  келип,  аны кабинетини эшигин сакълагъан болмагъанды. Ол производство кенгешлерин айгъа бир кере бардырады: жыйылыуланы эм сёзню кёпге созууну ол кёрюп болмайды. Заманын бошуна ашырыучуладан тюйюлдю.  Адамла бла не къадар жууукъ болууну, ала ючюн къайгъырыуну бек баш борчуна санайды. 

СССР чачылып, алгъыннгы союз республикала къыраллыкъларын алгъандан сора Къазахстан да, кеси башына эркин болуп, политика, экономика жаны бла айныу жолун башлайды. 1997 жылда ол заманда «Вишневский» производство биригиуню мюлк жюрютюу халы тюрленеди. Энди ол «Ижевский» производство кооперативди. Аны правленини председателине коллектив бир кибик  ыразылыкъда Жангоразланы Ибрагимни сайлагъанды.

Чырмауладан къутулууну шарт мадарларын эте, мюлкню бютюнда терк  айнытыргъа онг тапханды. Бек алгъа   чыгъарылгъан продукцияны жарашдырыуну къолгъа  алгъанды. Хазырын а тюзюнлей тюкенлеге  элтдиртгенди. Алай бла коллектив ал жыллада къыйын болумладан къутулгъанды. Андан сора уа мюлкню хайырлылыгъын ёсдюрюуню кенг жолуна чыкъгъанды.

Сёз ючюн, юй къанатлычылыкъны  алсакъ, Ибрагим тауукъланы жерде орунладан  эсе, кёп къатлы механизацияланнган юйледе клеткалада тутхан хайырлы да, аяулу да боллугъун ангылагъанды. Алгъын орналгъан  бир тауукъ орунда 10 минг юй къанатлы кечиннген эсе, энди аллай бир жерде юч-тёрт къатлы юйню клеткаларында 60 мингине орунла, аш, суу да бардыла.  Аны хайырындан бусагъатда Астана ижевскийчиледен хар сутка сайын 320 минг жумуртха алады.

Жангоразланы Дауутну жашы Ибрагим башчылыкъ этген кооператив бюгюнлюкде эл мюлк продукцияны 80 тюрлюсюн чыгъарады. Сют, жау, кефир, къаймакъ, бишлакъны, сюзме, эт эм башха затла, битеудуния стандартха кёре,  ариу кюбюрчеклеге, хуржунчукълагъа салынып жибериледиле керекли  жерлеге. Башчыны республиканы тышындан сайлама  тууарла эм юй къанатлыла келтиргени кооперативни айнырына бютюнда себеплик этгенин айтыргъа керекбиз. Тауукъланы окъуна Голландиядан, Германиядан эм Россейден келтирип, Къазахстанда жангы къумалы юй къанатлыла жаядыла.

Алай бла  республиканы башха мюлклери аланы юслери бла алгъа барыргъа онг табадыла. Башха жанын алып къарасакъ да, Жангоразланы Ибрагимни къолунда юйреннген специалистле бусагъатда къыралны кёп жерлеринде атларын махтау бла айтдыргъанларын анга бютюнда уллу  даража береди. Заман бла бирге атлагъан деменгили мюлкге  50 жылгъа жууукъ заманны таймай башчылыкъ этгенин ишинде жетишимлерин  Ибрагим биргесине уруннган,  жюкню ауурлугъун тартхан специалистлени адамлыкълары, башламчылыкълары, арый-тала билмегенлери бла байламлы этеди. Алай кесини тёзюмлюлюгюню, чыдамлылыгъыны, таукеллигини юсюнден  кёп айтмаучу эди. Нёгерлери уа тутхан ишинден, айтхан сёзюнден артха тура билмеген оноучуну  къылыгъына, сырына, этимлилигине, чырмауланы хорлай билиучюсюне бийик багъа бичгендиле.

Коллективини юсюнден сёз баргъан заманда Жангораз улу быллай шартланы юлгюге келтирирге сюйюучю эди:  мингден артыкъ адам ишлеген биригиуде 29 миллетни келечиси урунады. Ол аланы барысыны да адетлерин,  тёрелерин билиуню кесини борчуна санайды. Къазахстанны Халкъларыны ассамблеясыны члени болгъан къадарда Ибрагим къолунда ишлеген хар адам ючюн энчи къайгъырыуну бир заманда эсинден чыгъармайды. Кесини ана тилин  чексиз бек багъалайды.

Алай битеу миллетлени келечилери, кеслерини адетлерин  тас этмей сакъларларына къайгъырады. Мен кесим а,  дейди ол,  малкъар,  къазах, орус, немис тиллени билгеним ючюн  къыралны ичинде, тышында да ишлерими жетишимли бардырыргъа онг табама.

Юй къанатлычыланы  Ижевский эллерини айныу жоллары да кёп затны юсюнден айтады. Алгъын кёзге аз-маз кёрюнюучю  салам юйлени орунларына бусагъатда шахарда юйледен кем болмагъан деменгили мекямла сюеледиле. Кенг орамлада, асфальт жоллада женгил автомашинала, чепкен сокъгъанча, жюрюйдюле. Элге артыкъда къууат берген а кёп профильли мюлкню омакъ мекямыды.

Къазахстанны эл мюлкюн айнытыугъа салгъан къыйыны ючюн Жангоразланы Ибрагим Сыйлылыкъны, Ленинни орденлери  бла эки кере, Урунууну Къызыл Байрагъыны, Октябрь  Революцияны орденлери бла саугъаланнганды. 1981 жылда уа анга Социалист Урунууну Жигити деген ат аталгъанды. Къазахстан кеси къырал болгъандан сора уа, 1996 жылда  «Достукъ», 2006 жылда да «Парасат» орденлеге тийишли болгъанды.

Ибрагимни намысы республикада уллу жюрюгенди. Ол 1990 жылда окъуна Къазах ССР-ни Президент советини членине сайланнганды. Саулай юч жылны (1995-1998 жыллада) Къазахстанны Демократия партиясыны Акъмола область организациясыны председатели эди. Къазахстан Республиканы президентине кандидат Н.А. Назарбаевни ышаннгылы адамы болуп тургъанды. Республиканы Халкъларыны ассамблеясыны, «Отан» республикалы партияны политсоветини членине, Къазахстан Республиканы Баш советини 22-чи чакъырылыууну депутатына айырылгъанды.