Билмегенибизни андан соруучу эдик

Махийланы Рамазанны жашы Амин огъурлулугъу, адеби, иш кёллюлюгю бла  эсибизде къалгъанды. Бюгюн да аны атын иги бла сагъынабыз.

Орта бойлу, сары шинли, сюйдюмлю жаш газетге озгъан ёмюрню 80-чи жылларында, Кёнделенде 2-чи номерли орта школда устаз болуп ишлей тургъанлай, келген эди. Анда ол бир талай заманны тамата класслада орус тилден дерсле бергенди. Бусагъатда аны сохталары  аппала,  ыннала болгъандыла. Ала терен билимли, адепли, тюзлюкню жакъчысы болгъан устазларын  уллу сюймеклик бла  сагъынадыла. Ол чынтты педагог эди, деп тансыкълайдыла.

Теммоланы Мухадин, мени къарындашым Жамал, Амин да  Къабарты-Малкъар къырал университетде 1957 жылда окъуп башлагъан эдиле. Ала бек алгъа аны огъурлулугъуна, халал жюреклилигине, ишинде низамлылыгъына,  жууаплылыкъны бек багъалаучусуна артыкъда бек бюсюрегендиле. Бирге окъугъан 35 жашдан бла къыздан Махийланы Амин намысха сакълыкъ бла айырмалы эди, аны ауузундан ушагъыусуз сёз эшитмегенбиз, былхымсыз къылыкъ эслемегенбиз, дегендиле

Газетде ишлеген жылларында Махийланы Амин кесини билимлилигин, фахмусун аны тюрлю-тюрлю бёлюмлеринде къуллукъ эте толу ачыкълагъанды. Журналист ишде эринмей жолгъа атланыу, баргъан жеринде  адамланы жюреклерине жол табыу, оюмлу сёз айтыу уллу магъананы тутады. Амин ол жаны бла кёплеге юлгю кёргюзтгенди. Сау кюнле бла районлагъа, эллеге барыргъа эринмегенди. Шахарда уа предприятияланы, организацияланы эшиклерин терк-терк къакъгъанды, баргъан жерлеринден репортажла, очеркле, кемчиликлени ачыкълагъан статьяла жазгъанды.

Иги кесек заманны Махий улу редакцияны окъуучула бла байламлыкъла жюрютюу эм реклама бёлюмюне  башчылыкъ этгенди. Арт жыллада уа тилманчла бёлюмде, орус эм малкъар тиллени уста билгенин кёргюзте, бет жарыкълы уруннганды. Ол айтымланы  алай уста къурай билгенди, грамматика жаны бла билмеген затыбызны анга соргъанбыз. Суратлау сёзню ариулугъун хайырлана, жазгъан темасына да жан салгъанды. Андан болур эди окъуучу аны къол ызын таныгъаны да.

Журналист ишинде Аминни дагъыда бир энчилиги бар эди. Къол жазмасы, хаты алай ариу эдиле, аны  чыгъармаларын адамла сюйюп окъугъандыла, анга аны ючюн  ыспас этгендиле, махтау салгъандыла. Хар статьясын, очеркин  напчалап, бир тюрлю жангылыч, эки тюрлю оюм туудургъан сёз къошмай эди. Тюбю тартыллыкъ сёзле окъуна алай тюз ызлыкъла бла белгиленнгендиле, бу адам эринмей, эрикмей, къол жазмасын къалай ариу  жасай биледи деп сейирге къала эдик биз.

Амин, ариу къылыкълы, тынгылы  журналист болуп къалмай, коллективни жамауат жумушуна да тири къатышханды. Кёп жылладан бери ол КъМР-ни Журналистлерини союзуну биринчи организациясына башчылыкъ этгенди. Керек жерде оюмлу сёзю, тынгылы иши бла да бизни хар бирибизге эс тапдыргъанды, таукеллик бергенди.

Кёп жылланы махтаулу ишлегени, адамлыкъ даражаны бек бийигине жетгени ючюн Амин редакцияны оноучуларындан кёп кере ыспас эшитгенди, тюрлю-тюрлю ведомстволаны сыйлы грамоталарын  алгъанды, эсде къаллыкъ саугъаладан юлюшлю болгъанды.

Амин элден шахаргъа кёчгенде, анасын да биргесине алгъанды. Алгъа ала жети башлы болуп бир отоуда жашагъандыла. Анасыны саулугъу жокъ эди. Да къайдан боллукъ эди? Атасы урушха атланнганда,  аны къоюнуна алып эркелетгени  эсинде къалгъанды ансы, аны башха  бир затын да билмегенини  юсюнден бизге, кёлю тола, хапар  айтыучу эди. Ол юч къарындашны таматасы болгъан къадарда, жарлыны бузоуу ёгюзлюк этер дегенча, эри къазауатдан къайтмай къалгъан анасыны  къыйын жашаууну ауур жюгюн женгиллетирге  къолундан келгенича кюрешгенди. Анасы, Къыргъызстанда пиринч сабанлада ишлей, белине дери суугъа кирип, жайны узунуна уруннганды. Балаларын ач, жаланнгач этмез ючюн кечелерин аякъ юсюнде жукъусуз ашыргъанды.

Сюргюнден къайтханда да, жангыдан юй ишлерге, мюлк къураргъа уа аз къыйынымы кетгенди жарлы ананы. Кёнделенде Мусукаев атлы колхозда жерчиликде кёп жылланы тюйюлген тиширыуну саулугъу тозурап, къартлыкъ келгинчи окъуна  жашаууну ахыр жылларын тёшекде ашыргъанды.Амин а анга алай къарагъанды, аны элтмеген врач да къалмагъанды.

Аминни кеси да арт жыллада саулугъу  осал болуп къыйналгъанды. Къан басымы не бек кётюрюлсе да, ишге келмей къалмагъанды. Биз а сейир этиучю эдик: «Амин, къан басымынг 300-ге жетип тургъанлай, къалай айланаса?» - деп. Ол а: «Башым бир кесек тёгерек айланады ансы, бир хатам жокъду»,- деп ышарыр эди. Къалай болса да, ол ызындан тюз ниетли, ариу  къылыкълы  уланланы эм кёп туудукъ да къойгъанды. Аны жашлары, аталарына хурмет этип, жыл сайын Амин ёлген кюн редакцияны коллективине аны ашындан келтирмей къоймайдыла. Ол а атадан, анадан келген асылгъа, адеп-къылыкъгъа кёреди. Алайды да, иги адам дуниядан кетгенликге, аны аты унутулмайды.                                                                                       

Юсюпланы Галина.
Поделиться: