Промышленностьну айнытыргъа алланып

Кёп болмай Къабарты-Малкъар къырал университетде промышленностьну айнытыуну эм инженер кадрланы хазырлаугъа жоралап республикада Машинала ишлеучюлени союзуну кенгеши болгъанды. Анга сагъынылгъан организацияны таматасыны орунбасары, Къырал Думаны депутаты, техника илмуланы доктору Владимир Гутенев, КъМР-ны промышленность, энергетика эмда сатыу-алыу министри Шамиль Ахубеков, машинала ишлеучюлени республикада бёлюмюню председатели «Телемеханика» биригиуню таматасы Залим-Гери Губашиев, сагъынылгъан организацияны куратору, техника илмуланы доктору Беккиланы Азрет, РАН-ны академиги, профессор, Социалист Урунууну Жигити Залийханланы Михаил, КъМКъ-ну ректору Юрий Альтудов, Бийик-тау геофизика институтну таматасы Беккиланы Мухтар, КъМР-ни Правительствосуну, предприятияланы, илму учрежденияла бла вузланы келечилери да къатышхандыла.
Владимир Гутенев жыйылыуну миллет экономика бла промышленность илмусуз эм кючлю университетлесиз айнымазлыкъларын белгилегенди. Ол себепден Машинала ишлеучю союз бла РФ-ни Илму эм бийик билим бериу министерствосу тири байламлыкъ жюрютюрге кереклерин чертгенди эм тюбешиу илму-техника жаны бла уллу сынамы болгъан унивеситетде бардырылгъанын да магъаналы шартха санагъанды.  

- Машинала ишлеучюлени союзу Россейни Президенти Владимир Путинни башламчылыгъы бла жангыртылгъанды. Ол съездледен сора да, бюрону кенгешине да къатышады эм кадрланы хазырлаугъа аслам эс бурады. Аны бла байламлы Союзну чеклеринде 300 минг окъуучу къатышхан, «Звезда» деген къыралда эм уллу школ олимпиада ишлейди. Андан сора да, «Турникетлесиз ыйыкъ» илму-техника конференция, «Тамбланы инженерлери» форум эм башха жыйылыула бардырыладыла. Аланы магъанасы жаш адамлагъа усталыкъ сайларгъа болушургъады. Болсада бюгюнлюкде бу жаны бла проблемала кёпдюле, ол санда регионлада машинала ишлеучлени школларын ачаргъа, «Жаш техник» журналгъа болушургъа, корпоратив спортну айнытыргъа, организациялада донорлукъ ишге тири къатышырча этерге эм «Ишчи резервле» деген спорт биригиуню къураргъа кереки.

Бюгюнлюкде къоруулау промышленность комплексге диверсификация бардырыргъа борч салыннганды. Анга кёре 2025 жылгъа ол 30 процент эм 2030 жылгъа уа 50 процент граждан продукция чыгъарыргъа керекди. Анга уа иги кесек кадрла изленирикдиле. Аланы уа университетле хазырларгъа тийишлидиле, дегенди Владмир Гутенев.    

Ызы бла Шамиль Ахубеков промышленность бёлюмню айнытырча къаллай амалла хайырланылгъанларын билдиргенди. КъМР-ни жарыкъландырыу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министрини орунбасары Екатерина Мисостова уа жаш тёлюню арасында керек кадрланы къурау бла байламлы программаны ишин ачыкълагъанды. Машинала ишлеучюлени республикада бёлюмюню ишини юсюнден толу хапарны уа Залим-Гери Губашиев билдиргенди.   

- Республикада бёлюм 2015 жылдан бери ишлейди. Бусагъатда ол тёрт предприятияны бирикдиреди. Бюгюнлюкде башха биригиулени да къошарча келишимле этиледиле. Биз КъМР-ни Жарыкъландырыу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосу бла тири байламлыкъ жюрютебиз, профилактика халда школчулагъа усталыкъ сайларгъа болушабыз, ол санда «Кюн шахар» сабий чыгъармачылыкъ академияны келечилери бла тюбешиуле ётдюребиз. Жаш адамладан инженер-техника кадрланы хазырларча республиканы вузлары бла ишлейбиз, деп билдиргенди Залим-Гери Абубович.

Университетде инженер-техника кадрланы хазырлау иш къалай баргъанын а Юрий Альтудов хапарлагъанды.   

- Жыл сайын университет 3–4 минг специалистни чыгъарады, жарсыугъа, инженер бла технологлагъа аладан андан процент жетеди. Орта эсеп бла алып айтханда, бу усталыкълагъа кирир ючюн бирси бёлюмледен азыракъ балл изленеди. Алай ол шарт да себеплик этмейди. Техника усталыкъладан диплом алгъанланы 25 проценти урунургъа онг табадыла. Болсада бу жаны бла тамамланыргъа керек проблемала алыкъа кёпдюле.  

Жаш инженерле, технологла болмай, тамблагъы кюнде предприятиялада ишлерге адам табыллыкъ тюйюлдю. Биз билимли специалистлени чыгъарырча борчну толтурургъа хазырбыз, ол санда бирси регионлада урунурча да, дегенди Юрий Камбулатович.

Ол айтханнга кёре, школну бошагъанланы 50 проценти тышында вузлагъа кетедиле, аланы асламысы уа айырмалы окъуучуладыла. Аны баш сылтауларындан бирлери регионда иги айлыкълары бла ишчи жерле табылмагъаныды. Бу магъаналы проблеманы тамамлауда Россейни Машинала ишлеучюлерини союзу республикагъа саулай Шимал Кавказны регионларына да стратегиялы программа къурап, себеплик эталырчады. Вузлагъа дери да сабийле техника усталыкълагъа эс бурурча мектепледе профилактика бардырыргъа тийишлиди. Къабарты-Малкъарда окъуна бир, эки жылдан кадрла керек боллукъ усталыкъла бардыла.

Бийик тау-геофизика институтну таматасы Беккиланы Мухтар а жангы ишчи жерле къурарча производство бёлюмде тюрлениуле кереклерин, импортну алышындырыу жаны бла рынокда сурам болгъан техниканы чыгъарырча мадар этилсе иги боллугъун къошханды. Залийханланы Михаил да къыралны къоркъуусузлугъун жалчытыуну юсюнден айтханды.
Кенгешде Машинала ишлеучюлени союзуну бёлюмю, КъМР-ни Промышленность, энергетика эм да сатыу-алыу, Жарыкъландырыу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерстволары байламлыкъда ишлерге келишим этгендиле.

Форумну ахырында организацияны атындан айырмалыланы саугъалау болгъанды. Алай бла «Бет жарыкълы уруннганы ючюн» деген майдалгъа «Дивизион Эльбрус» биригиуню таматасы Анзор Тхамоков тийишли болгъанды. Кёп жылланы ичинде бет жарыкълы уруннгаларына эм промышленность бёлюмню да айныууна уллу къыйын салгъанларына «Телемеханика» предприятияны цехини таматасы Николай Токарев бла «Кюн шахар» сабий чыгъармачылыкъ академияны  илму-излем эм конструктор бёлюмюню ишине башчылыкъ этген Татьяна  Науянисге уа   сыйлы грамотла берилгендиле.