«Бизни Жаратханны жумушакълыгъындан умут юзмегиз»

Къыяма кюнню, къабырны азатларындан къоркъмагъан муслийман болмаз, баям. Алай аладан къорууланыуну онглары бармыдыла? Къаллай жумушла сакъларыкъдыла жаханимни отундан? Аны юсюнден «Ислам в Евразии» газетни баш редактору, Аль-Азхар ислам университетни бошагъан Аккайланы Хасим хажи айтады:  

- Бизге бу жашау нек берилгенди? Аны юсюнден, баям, хар бирибиз кёп кере сагъыш этген болурбуз. Алай тюз жууапны уа табалгъанбызмы? Жашауда муратла сала, адам билимине, атасы, анасы юйретгенине, ич дуниясына таянады. Кесин бу дуниягъа, байлыкъгъа алдатханнга бийик къуллукъла, ахча, мюлк жашаууну баш мураты болуп къалады. Алай биз аны ючюнмю жаратылгъанбыз?

Бу къыйын соруулагъа жууапланы Сыйлы Къуран береди. Ма, сёзге, «Власть» сурада быллай аят барды: «Сизни сынар, ахшы ишлерин кёрюр ючюн ёлюмню, жашауну да ким жаратханды? Ол Деменгилиди, Кечиучюдю» (67:2). Аны къалай ангыларгъа боллукъду: адам сынауладан ётер ючюн жаратылгъанды.

Муслийман а къаллай муратлагъа итинирге кереклиси уа бу аятда ангылатылады: «Хар жан да ёлюмню сынарыкъды. Къыяма кюнде хар биригиз да саугъагъызны толусунлай аллыкъсыз. Жаханимни отундан узайтылып, Жаннетге кирлик жетишимли болур. Жерде жашау жаланда зауукълукъ бла сукъландырыуду» (3:185). Бу аятны магъанасы - адам бу дунияда кесин Жаханимни отундан къутхарып, Жаннетге кирирча жашаргъа керекди. Олду аны мураты бу дунияда. Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, хадиси аны билдиреди: «Жаннетде къамичи тенгли окъуна жерчик бу дунияда хар неден да багъалыды» (Бухари. Муслим).

Башха аятда уа биз Аллахха баш урур, табыныр ючюн жаратылгъаныбыз айтылады: «Жинлени да адамланы да мен ала манга баш урур ючюн жаратханма» (51:56).

Белгили ислам алим шейх Ибн Таймия  фатыуада Жаханимден къутулуп, Жаннетге кирирге болушурукъ он затны ачыкълагъанды.  

Аладан биринчиси тобагъа къайтыуду. Гюняхлы иш этген адам аманлыгъын ангылап, жюрегинден аны ючюн сокъураныуду ол. Тобагъа къайтхан Уллу Аллахдан сора болушлукъну бир жерде да излемейди, анга къайтып, этген аманлыгъы ючюн жюрегинден сокъуранады. «Кеслерине заран салгъан къулларыма айт: «Бизни Жаратханны жумушакълыгъындан умут юзмегиз. Кертиди, Аллах гюняхланы толусунлай кечеди. Ол – кечиучюдю, халалды» (39:53).

Истигъфар этигиз. Башхача айтханда, гюнахла кечилирлерин тилегиз. Тобагъа къайтыу бла истигъфар бир тюйюлдюле. Тобагъа къайтыу – адамны ич дуниясы, хали, кёлю бла байламлыды. Истигъфар а тил бла этиледи. Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, хадисинде аны юсюнден былай атылады: «Сокъураныу – тобагъа къайтыуду».

Башха жерде уа ол былай дегенди: «Аллах бла ант этеме. Мен кюннге 70 кере бизни Жаратхандан кечгинлик тилейме (истигъфар) эмда анга ёкюнюу бла къайтама) (Муслим). Истигъфар адамны гюняхладан тазалайды, тилек ачыкъ, таза жюрекден этилсе.

Хасанат сакълайды муслийманны жаханимден. Ол а муслийман Аллахутала ючюн этген ахшылыкъла, игиликледиле. Сыйлы Къуранда былай айтылады: «Намазны кюн башланнганда, бошалгъанда, кечени бир-бир сагъатларында да къыл. Кертиди, ахшылыкъла аманлыкъланы узайтадыла» (11:114).

Беш ууахты намаз, къошакъ намазла эм иги жумушладан бирлеридиле. Ала муслийманны Аллахуталагъа жууукъ этедиле, гюнахладан тазалайдыла. Былайда сёз гитче гюняхланы юсюнден барады. Анга шагъатлыкъны уа хадисде табабыз: «Беш ууахты намаз, жума намаз, Рамазан айда ораза тутуу аланы арасында этилген гюняхладан тазалайдыла, уллу гюняхладан башхаладан» (Муслим).

Муслийманны дин къарындашы ючюн дууа тилеги. Сёзге, жаназы намаз. Хадисде быллай сёзле табабыз аны юсюнден: «Ёлген адам ючюн жюз муслийманнга жетген жамауат, аланы хар бири да, тилек этселе, ол къабыл кёрюлмей къаллыкъ тюйюлдю» (Муслим).

Сынаула. Жашау биз сюйгенча тынч, сыйдам тюйюлдю. Хар бирибиз да тюрлю-тюрлю жашау болумлагъа тюбейбиз: ауруйса, жууукъ адам бла айырылыргъа да тюшеди, сюйген адамынг ёледи, факъыралыкъгъа жолугъаса эм башхала. Битеу сынаула Аллахуталагъа табыннган адамны сынар ючюн бериледиле. Бу кезиуде муслийман тёзюмлю болса, ала барысы да Аллахдан келгенин ангыласа, ол заманда кечилир, саугъагъа тийишли болур.  

Сыйлы Къуранда былай айтылады: «Биз сизни къоркъуула, ачлыкъ, мюлкюгюзню, адамларыгъызны тас этиу бла сынарыкъбыз. Тёзюмлюлюклери болгъанланы, къыйынлыкъ жетгенде: «Кертиди, барыбыз да Аллахданбыз, къайтхан да анга этерикбиз», - дегенлени къууандыр» (2:155-156).

Къабырны азабы. Муслийманла артыкъда къоркъгъан, Аллахуталадан  къутултууну тилеген жумушла бардыла. Аладан бири къабырны азабыды. Ол артыкъда къоркъуулу, къыйын болум эсе да, адамны гюняхладан тазалайдыла. Къабыр азаб Жаханимде сакълагъан къыйынлыкълагъа тенг тюйюлдю. Аллахутала бирлеге тазаланыуну быллай жолун сайлагъанды. Аллай муслийман Жаннетге жаханимни отун сынамай тюшерикди. Аллахутала бизни бу эки къыйынлыкъдан да сакълап, бу дуниядан аны ыразылыгъын табып кетгенлени арасына кийирсин.

Къыяма кюнню сынауу. Бу кюнде адамланы уллу къыйынлыкъла сакълайдыла. Ол кюн тёзмезча къызыу боллукъду. Хар ким да жашауун къалай ётдюргенине, гюняхларыны ауурлугъуна кёре  сыналлыкъды. Адам атасын, анасын, сабийин да унутурукъду, кесини къадары ючюн жарсыугъа кирликди.

«Къулакъны сынсытхан таууш эшитилсе, муслийман къарындашын, анасын, атасын, юйдегисин, жашларын да унутурукъду. Хар адамны да кесини жарсыулары артыгъы бла боллукъдула», - деп айтылады бу кюнню юсюнден Сыйлы Китапда (33:37).

Файгъамбарны жакълыгъын излеу. Мухаммад, Аллахны саламы анга болсун, былай билдиргенди: «Аллахутала манга сайлау этерге эркинлик бергенди: жамауатны жартысын Жаннетге ашырыргъа, неда жакъчылыкъ этерге. Мен экинчисин сайлагъанма».

Энтта башха хадис: «Мен Уллу Аллахны атындан: «Энди уа ыразымыса, Мухаммад?» - деп соргъунчу жамауатны жакъларыкъма. «Мени Аллахым! Энди ыразыма», - деген кезиуге дери».
 Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, бизни сакъларыгъына ышаныулукъ жюреклеге ырахматлыкъ береди.

Дуниясын алышхан адам ючюн саула этген ахшылыкъла. Адам ауушхандан сора, жууукълары анга атап этген ахшы ишле ючюн хайыр аллыгъы белгилиди: садакъа берселе, ораза тутсала, хаж къылсала. Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, хадисинде былай айтады: «Ёлген адам ючюн, ол ораза тутаргъа борчлу болгъан эсе, жууукъларындан бири тутсун». Алимле хар кюн да факъырагъа аш-суу берирге боллугъун да айтадыла.

Аллахуталаны халаллыгъы, кечиую. Къыяма кюн бир тюрлю сылтаусуз бизни Жаратхан гюняхларыбызны кечериги муслийманлагъа артыкъда уллу саугъады. Аллахуталаны халаллыгъы, ахшылыгъы уллуду, аны ючюн умут юзерге, тюнгюлюрге жарамайды. Сыйлы Къуранда былай айтылады: «Аллахуталаны халаллыгъындан ким умут юзеди, ажашханладан сора?» (15:56).

Тикаланы Фатима жазып алгъанды.
Поделиться: