Сабийни жашаугъа кёз къарамы да устаздан башланады, аны окъургъа кёллендирген да олду

Устазлыкъ кёп башха усталыкъладан жууаплы да, къыйын да болгъанына угъай дерик чыкъмаз. Нек дегенде сабийни жашаугъа кёз къарамы да ма андан башланады, аны окъургъа кёллендирген да олду. Ол хунер а бек керекди. Дагъыда тёзюмлюгю, жюрек халаллыгъы болмагъан бир да  сайламасын бу жумушну. Аны  мен айтмайма, педагогланы кеслеринден эшитгенме.

Чегем шахарны биринчи номерли  орта школунда малкъар тилден бла литературадан окъутхан Цораланы Орусбийни къызы Гузеланы Асиятны ол ышанлары бардыла. Аны сабырлыгъы, хар сабийни да дерсге эсин бура билгенине, окъуучуланы кичисине,  уллусуна да анача къайгъыргъанына сукъланырчады, дейдиле аны ишчи нёгерлери, ата-анала да.

Мен Асиятны таныгъанлы иги кесек заман болады. Биз аны бла бир ненча кере тюбешип, къауум жумуш бла бирге жолгъа  чыгъаргъа тюшгенинде, аслам иги ышанларын кёрдюм. Ол не ууакъ затха да уллу кёллюлюк этмейди, тенгине, жууугъуна, къатындагъы хар адамгъа да эс тапдырыргъа, болушургъа хазырды.

-Эрге баргъанымда, алыкъа университетде окъуй тура эдим. Къайын анам, биринчи кюнден окъуна да манга тюз да  къызынача  иги болуп, хар затха юйретгенди. Бир бирни терк  ангылайбыз.   Ол бир да болмагъанча оюмлу тиширыуду. Аллайлагъа эр киши акъылы барды, дейдиле.

Баш ием  жангыз жашларыды да, аны атасы, анасы бла да бирге турабыз. Туудукъларынг да ала ёсдюргендиле. Бюгюнлюкде ала бийик билим алып бирер жерде жетишимли ишлей эселе, анда аланы къыйынлары бек уллуду. Бийик билим да алып, усталыгъыма кёре  кёп жылланы ишлеп келгеним да аланы  хайырынданды,-дейди Асият.

Къызны устазланы юйюрлерине тюшгени бла да насыбы тутханды. Къайын  атасы математикадан окъутуп Огъары Жемтала элни орта школунда иги кесек заманны ишлегенди. Ол Росснй Федерацияны сыйлы устазыды. Сабийлери да бийик билимли болурларын сюйгенди. Бусагъатда ала хар бири да, ишлеп,  кеси  къыйынлары бла жашау этедиле.

Алты жыл мындан алгъа   Кямал бла Загира бир юйюр къурап жашагъанлы элли жыл толганын къууанчлы белгилегендиле. Тюзюн   айтханда, ол байрамны алагъа сабийлери къурагъан эдиле.  Аланы тойларына жууукълары, тенглери да келген эдиле. Алай а ала туудукълары тёгереклерине жыйылып аланы къубултханларына неден да бек къууана эдиле, ала бла ёхтемленнгенлерин жашыралмай окъуна.

 Энтта да Асиятха къайтайыкъ. Ол баш иеси Аслан бла бир къош болуп жашагъанлы отуз алты жыл болады. Чегемде школда ишлегенли уа андан да кёп. Ол заманны ичинде ол кесин чынтты устаз болгъанын кёргюзталгъанды. Анга уа республиканы Башчысыны, КъМР-ни Жарыкъландырыу, илму бериу эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла  министерствосуну, районну, школну кёп сыйлы грамоталары, белгилери, саугъалары шагъатлыкъ этедиле.

Алай Асият а манга «Ана тилим-жаным-тиним» деген республикалы конкурсда сабийлерими жетишимли болгъанларындан уллу саугъа  жокъду, дейди. «Сиз анга сейир этерге да болурсуз, алай Чегем  шахарда асламында къабартылыла жашайдыла, малкъарлы юйюрле, сабийле да кёп тюйюлдюле. Аланы асламысы орус, къабарты тилде уста сёлешедиле. Мен а ала ана тиллерин, тау адетлени иги билирча, намысха, адеп- къылыкъгъа юйренирча этиуню кесими баш магъаналы борчума санайма»,- дейди устаз.

-Малкъар тилден бла литературадан дерслерине къабартылы, оруслу сабийле да бек сюйюп жюрюйдюле. Мен оюм этгенден, ол аны уллу усталыгъыны хайырынданды. Аны бла бирге уа ол, билимим, сынауум да жетишеди деп, бир жерде тохтап турмайды. Тюрлю-тюрлю курслагъа, окъуулагъа да бек  сюйюп барады. Андан сора да, бусагъатда усталыкъны юйден чыкъмай ёсдюрюр онг да барды. Мен Интернетни юсюнден айтама. Аны да уста хайырланады. Сабийлени  этнокультура жаны бла юйретиуде педагогика иш сынауун башхалагъа къызгъанмай кюрешгени ючюн КъМР-ни Жарыкъландырыу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла  министерствосуну дипломуна тийишли болгъанды.

Аны методика жаны бла усталыгъын да чертип айтырчады. Ол хунерли устазды. Дагъыда окъуучуларыны ата-аналары аны намысын бек кёредиле. Сабийле къалай бек сюйгенлерин а айтмай окъуна къояйым. Ол дерслерин  оюн халда бардырады. Окъуучулары олимпиадалагъа, конкурслагъа къатышып, биринчи жерлеге чыгъадыла. Школну атын асламында ала айтдырадыла. –Бизде быллай педагог ишлегенине биз бек къууанабыз,-дейди школну директору Марита Бекулова.

Бирле усталыкъларын гитчеликден сайлайдыла. Асият да не заманда да следователь  болургъа сюйгенди. Ол школну бошагъан заманда республикада бийик окъуу юйде юридический факультет алыкъа ачылмагъан эди. Тышына барып окъургъа уа атасы, анасы да ыразы тюйюл эдиле. Алай бла ол,  сюйген устазы Баллиланы Фатимат Ибакъовнача, сабийлени окъутууну сайлап, КъМКъУ-ну филология факультетине кирген эди.

-Алай этгениме сокъуранмайма. Жаш адамла бла ишлесенг, алача жаш боласа,-дейди Асият.

Аны муратын а жашы Алан, къызы Танзиля толтургъандыла. Жаш юристди, къыз а КъМКъУ-ну  юридический факультетин жетишимли бошагъанды. Мадина уа, Ростовда медицина  институтну бошап, бусагъатда республикада больницаладан биринде ишлейди.

Устазны кесини энчи окъутуу амаллары да бардыла. Аладан бири буду: бир окъуучугъа да «эки» белгини салмайды. «Сабийни кёлюн  дерсден  къачырсанг, аны артха къайтарыргъа бек къыйын болуучуду. Аны учундурургъа, сейирсиндирирге керекди»,- дейди устаз.  Эшитгенден эсе, кёрген затлары бегирек къаладыла эслеринде деп, ол малкъар тилден бла литературадан кабинетин анга кёре жарашдырады, ремонтну да ёз ахчасына этген эди. Битеу  керекли методика  пособияланы да кеси жыйышдыргъанды. «Школда окъуу кабинетле жетишмегенлери бла байламлы, малкъар тилни бла литератураны кабинетинде башха устазла да дерслерин бардырадыла да, хар затны  сюйгенимча эталмайма,-деп жарсыйды Асият.

-Асият Орусбиевнаны дерслерин бек сюебиз. Аны бла тюрлю-тюрлю тюбешиулеге да барабыз, школда да аланы кесибиз да къурайбыз. Устазыбызны хайырындан малкъар тилде жазгъан  поэтлдени, жазыучуланы да таныгъанбыз. Ана тилде къысха сахна оюнла да салабыз. Алагъа къабартылыла, оруслула, малкъарлыла да къатышадыла.

Барыбыз да тауча сёлешебиз. Ол а бек хычыуун кёрюнеди. Мында жашагъан малкъарлыла къабартыча сёлеше биледиле, биз а  тау тилни билмейбиз, устазыбыз бизни анга юйретеди. Ол бизни жашауубузда жарарыгъына бир тюрлю ишегим жокъду,- дейди Милана Кунижева.

-Бусагъатда жай солуу кезиудю. Биз а устазыбыз Асият Орусбиевнагъа, аны дерслерине да бек тансыкъ болгъанбыз,-дейдиле мектепчиле бир бирлерине  ал  бермей.

Бир жол  а устаз сабийлери бла Къарачай-Черкес Рсепубликада бардырылгъан «Ата журтум, ана тилим» деген конкурсха къатышханды.  Анда ала республиканы Халкъ Жыйылыууну сыйлы грамотасына да тийишли болгъандыла.

Асият алыкъа жашды, алай а  сабийлени окъутууда, юйретиуде уллу сынау жыйышдыргъанды. Ма аны ючюн  келедиле кёп устазла андан юйренирге, юлгю алыргъа да. Ол а  билимин, жюрек халаллыгъын да кишиден къызгъанмайды.

Холаланы Марзият.
Поделиться: