Туменланы Альберт: Америкада ахырына жетдирмей къойгъан жумушларым бардыла

Былтырны ахырында белгили спортчубуз Туменланы Альберт «АСА лигада бек иги тутушуучу» деген атха тийишли кёрюлгени белгили болгъанды. Альберт тутушну къатыш тюрлюлеринде 28 тюбешиу бардырып, аладан 24-сюнде хорлагъанды, ол санда 15-син нокаут бла бошагъанды. Ол Россейни аскер къол тутушдан чемпионуду, Америкада UFC клубда жетишимле кёргюзтгенди, АСА лигада юч тюбешиу бардырып, барысында да кючлю болгъанды.

Бюгюнлюкде уа ол Америкагъа къайтыргъа муратлыды. Социальный сетьледе ол аны юсюнден: «Америкада ахырына жетдирмей къойгъан жумушларым бардыла. Анда жашлагъа не ючюн хорлатханымы кёргюзтюрге сюеме…»,-деп жазгъанды.

- Альберт, АСА лигада бири бири ызындан хорламла болдургъандан сора шёндюгю халин къалайды?

- Аламат.  Мени жаланда бир муратым барды – битеу тюбешиуледе, эришиуледе алчы болургъа, хорларгъа.  

- Сен  Къазахстанда Беслан Ушуковну  экинчи раундну аллында  жыкъгъанса. Быллай терк хорлам болдурургъа алгъадандамы белгилегенсе?   

- Тюбешиу къалай барлыгъын билир онг жокъду. Алай хазырланнган кезиуде тюйюшню биринчи, неда экинчи раундда бошарыкъма деп келген эди кёлюме. Болсада тюйюшню сау беш раундну бардырыргъа хазыр болгъанма.

Биринчи раундда сюйген комбинацияланы толтуралгъанма, экинчисинде уа Беслан сунмай тургъанлай, жангылычында тутханма. Тюбешиуге дери тренерим бла Ушуковну тутушуу сынауун тинтгенбиз, кючлю жерлерин, кемчиликлерин да сюзгенбиз.   

 Боксда «лаки панч» деген сёз барды – ингилиз тилден «удачный удар» деп кёчюрюледи. Башхача айтханда, тутушну кезиуюнде эки жаны да сунмай тургъанлай, нокаутха жиберген уруу. Алай лаки панч кеси аллына болмайды,  башха спортчуну нокаутха иер ючюн хазырланыргъа, техникангы, кючюнгю игилендирирге керексе.

- Бир кезиуде экспертле сен тутушууда артыкъ кючлю болмагъанынгы айта эдиле. Бюгюнлюкде уа техникангда жангычылыкъла бармыдыла?

- Кертиди, стойкада мен кючлюрекме, алай бюгюнлюкде тутушургъа, партерге кёчерге къоркъмайма.   Америкада тутушну къатыш тюрлюлерине хазырлагъан Аmerican Тop Team клубда тренерле бла партерде ишлерге юйреннгенбиз.  

- Беслан Ушуков бла тутушдан сора чемпиону бел бауун Къазахстанны халкъына кёчгюнчюлюкню жылларында таулу халкъгъа этген болушлукълары ючюн саугъагъа бергенсе. Бу иш кёплени къууандыргъанды, кёллендиргенди. Быллай акъыл къалай келгенди санга?

- Кертисин айтханда, гитчелигимде кёчгюнчюлюк, репрессия не болгъанын артыкъ ангыламагъанма, эс бёлмегенме. Халкъыбыз бир жолоучулукъгъа барып къайтхан сунуучу эдим. Алай артда кёчгюнчюлюкню азабын сынагъанланы хапарларына тынгылай, халкъыбыз   киши жеринде къаллай къыйынлыкъла, зорлукъ кёргенин ангылагъанма.

Репрессиягъа уа тиширыула, сабийле, абаданда тюшгендиле, эр кишиле ол кезиуде ата журтубузну душмандан къоруулагъандыла. Ма быллай болумда къазахлыла бла къыргъызлыла кавказ миллетлеге къарындашлыкъ этгендиле, къара ётмекни бирге юлешип жашагъандыла.

Бир жол а Къазахстанны биринчи президенти Нурсултан Назарбаевни интервьюсуна тынгылагъанма. Ол а аланы юйюрлеринде эки отоудан биринде таулу кёчгюнчюле жашагъанларын, ала бла ётмекни эки этип ашагъанларын айтхан эди. Ол хапар жюрегиме алай терен сингнгенди, кёлюм да бек толгъанды. Ма андан сора сюйгенме къазахлыланы бла къыргъызлыланы таулу миллетни атындан саугъаларгъа.

Билемисиз, Къазахстанда не затха бюсюрегенме артыкъда? Анда кавказлы миллетлени келечилерини къазахлыла бла тенг эркинликлери, онглары бардыла, алагъа тышындан келгенлегеча къарамайдыла.   

- Альберт, чемпион къалай ёседи?

- Хорлар ючюн кёп ишлерге, къарыуунгу, кесинги аямай жараула бардырыргъа керексе. Мени жашауумда жетишимле, чырмаула да болгъандыла. UFC-де хорлатхандан сора, не букъдурлугъу барды, бек сыннган эдим. Жашауумда ол кезиу къыйынладан бириди. Мен спорт бла 6 жылымдан бери кюрешеме. Андан бери спортха кёп къарыууму, заманымы, фахмуму, саулугъуму салгъанма. Битеу бу сынауладан сора уа спортдан кетер чекге жетгенме.

Алай  бир кесек кесиме келгенимде, бы сынаула манга Аллахуталадан келгенлерин ангылагъанма. UFC-де хорлатханым  мени бютюнда къадалып жараула этерге, ишлерге кёллендиргенди. Мен тау эллерибизден бири Бабугентде туугъанма, спорт бла да анда кюрешип башлагъанма. Ол кезиуде, бюгюн да уллу жетишимлени спорту бла кюреширча уллу онгла болмагъандыла. Биз бюгюн нёгерлерим бла жараула бардыргъан зал профессионал клубланы къатына да жетмейди. Алай адам къадалып ишлесе,    салгъан муратларына жетиширге битеу къарыуун салса, анга зал, энчи тренажерла да керекмейдиле.  

Хар тюйюш да жашауунгу, спортда жеринги тюрлендирирге боллукъду. Спорт низамлылыкъны, сабырлыкъны, жигерликни, ишге тырмашыуну излейди.  Чемпионну жашырынлыгъы ма ол затладады: аллынга уллу муратла салып, алагъа жетишир ючюн къолунгдан келгенни этиу.

- Атанг Хусейни сени жашауунгда магъанасын барыбыз да билебиз: ол сени тренерингди, юйретиучюнгдю. Алай анга а къалай къарайды тюйюшлеринге?

- Айтханымча, мен гитчелигимден да кюрешеме тюйюшле бла. Анам алагъа бир кесек юйреннген да болур. Алай сермешлеге тюзюнлей эфирде  бир заманда да къарамайды.

Болсада анам хар заманда да кёл этдиреди. Бирде тюйюшню аллында телефон бла сёлешип, жашым, билемисе, аллай иги тюш кёргенме, сен бюгюн хорларыкъса деп, болушургъа кюрешеди. Сёзсюз, аталарыбыз, аналарыбыз хар атламыбыз ючюн къайгъырадыла, жетишимлерибизге бизден да бек къууанадыла. Аны ата-аналыкъ насыпны сынамагъаннга ангылагъан къыйынды.

- Къытдыргъан къыйынмыды?

 - Мен UFC-де беш тутушда хорлап, эм магъаналы тюбешиуде къытдыргъан этгенме. Угъай, бюгюн сокъуранмайма алай болгъанына. Нек хоратханымы да билеме. Тутушну аллында неден эсе да ууланып, халым осал эди. Алай тренерим бла UFC-ни врачларына барып, саулугъуму юсюнден айтыргъа билимибиз, сынауубуз да жетмегендиле. Врачла не дарман берир эдиле, неда тюйюшню башха кюннге кёчюрюр эдиле, энди аны юсюнден айтыр кереклиси да болмаз.

Алай бюгюн мен къарыулума, дуния башында эм кючлю  10 тутушчусу санына киреме. Америкада жарауланы кезиуюнде спортну къатыш тюрлюсю бла кюрешген сынаулу спортчула бла жараула бардыргъанма, мен аладан биринден да къарыусуз тюйюлме.  Аны айтханым,  жыл саным, саулугъум спортну бу тюрлюсю бла кюреширге онг бередиле, хорламла энтта алдадыла, Аллах айтса.

- Къадалып ишлерге керекди дегенсе. Алай солуусуз къарыуунг бир затха да жетерик тюйюлдю…

- Мен тенгизге барыргъа, таулада солургъа да сюеме. Алай, билемисе, кёп заманны жарауланы бардырмай турсам, къыйналып, тюнгюлюп башлайма. Жукъ да этмесем, кёлюм окъуна аман болады.

Мен спорт бла 6 жылымдан бери кюрешеме. Андан бери жараулагъа бармай къалгъанма, неда кеч болгъанма деп билмейме. Спорт, айтханымча, низамлыкъны сюеди. Жукъ да этмей, телевизор аллында диванда жатып, не эсе да сакълап тургъан адамланы бир заманда да ангыламагъанма.

- Бир 20 жылгъа алгъа къарасакъ, Туменланы Альберт къаллай боллукъду?

- Алай узакъны юсюнден айталмайма, алай жууукъ беш жылны ичинде уа спорт бла кюреширигим баямды, Аллах аллай онг, саулукъ да берсе. Тутушууну къатыш тюрлюлери бла бийик даражада 35 жылгъа дери кюреширге жарайды.   

- Насып. Аны къалай ангылайса?

- Биринчиден, манга Аллахуталагъа жюрегим, акъылым бла ийнаныргъа, анга табыныргъа онгум болгъаны эм уллу насыпды.  Дагъыда сюйген ишинг бла кюрешалсанг,  салгъан муратларынга жетишалсанг ол да насыпды. Атанг, ананг сау-саламат болсала, сени жетишимлеринг бла ёхтемленселе, къууансала, сабийле саулукълу болсала – ма ол да насыпды. Алтын, багъалы юй, машинала, банкда счётла тюйюлдюле насып, ма бу мен санагъан затла бередиле адамгъа рахматлыкъ, тынчлыкъ да.

- Жашауунгда башчылыкъгъа алгъан, бюсюреген айтыу бармыды?

- Залда атам быллай сёзлени басмалагъанды: «Сен хар кюн да бир гитче хорламны болдурмасанг, уллу жетишимге бир заманда да жетишаллыкъ тюйюлсе». Ол бек акъыллы, оюмлу сёзледиле, аланы къуру спортда угъай, жашауда да хайырланыргъа боллукъду. Адам хар кюн да бир гитче хорлам болдурургъа, тюненеден эсе иги болургъа, ёсерге, айныргъа борчлуду.