Ажашхан насып

Ариужан бла Махти тау эллерибизни биринде туууп ёсгендиле. Къоншу орамлада жашагъанлары себепли, сабийликден да бир бирлерин иги биле эдиле. Жетген къыз бла жаш болгъанларында уа  школну ахыр классларында аланы аралырында сюймеклик тууады.

80-чи жылланы ахыры. Махти Ариужандан эки классха тамата окъуй эди. Жаш школну бошайды деп, къызны ичинде жаны жокъду: ол не окъуугъа неда аскер борчун толтурургъа кетерикди.

 - Жарсырча зат жокъду. Окъургъа кирсем, хар ыйыкъдан элге келе турлукъма. Ол кезиуде не киногъа барырбыз клубда, неда школгъа келирме  тюберге, - деп жапсарады ол къызны.

 - Билемисе, кёзден кетген, кёлден да кетер деп, адамла бошдан айта болмазла… Мен анга къоркъама. Дагъыда Нальчикде омакъ къызла да кёп…

  - Да манга жаланда сен керексе. Школну бошагъанынглай, мен сени къачырлыкъма. Бир юйюрлю боллугъубузгъа аз да ишекли тюйюлме. Сен угъай деп къоймасанг, -деп, Махти сюйгенине соруулу къарады.

Ариужан насыпдан толу кёк кёзлерин букъдура, бир жанына бурду къарамын. 

Ахыр къонгуроу, андан сора экзаменле… Аланы да жетишимли берип, жаш Нальчикге агрономгъа окъургъа кирирге кетеди. Алай институтха киралмай, артха элге къайтады.

Кюз артында уа жашха аскерге чакъырыу къагъыт келеди. Ол анга бек жарысыды. Нек дегенде Ариужандан эки жылгъа айырыла эди. Аны кёрмей турлугъу башындан кетмей, кюн сайын къыйнай эди Махтини.

Анга жолгъа чыгъаргъа эки-юч кюн къалып тургъанлай, ата-анасы къурманлыкъ этерге сюйгенлерин айтадыла. Ары башха къызла бла Ариужанны да тамата эгечи бла бирге чакъырадыла. Жашны юйюрю аны бек жарата эди. Аны себепли келгенине да бек къууанадыла. Аланы сюймекликлерине сукъланмагъан хазна адам жокъ эди элде.

Ариужан бийик, ариу къыз эди. Аны кёк кёзлери кёп жашны тынч жукъларгъа къоймаучу эдиле. Аны сюйгенинден къалай айырыргъа билмегенледен бири уа Асхат болгъанды. Махтини аскерге кетгенине да ол кимден да бек къууаннган эди. Энди жокъ къызны эсин анга бурдурургъа тыйгъыч боллукъ кюч элде.

Асхат конторда экономист болуп ишлей эди. Жыл саны отуздан атлагъанлыкъгъа, алыкъын юйюрлю уа болмагъан жаш, Ариужанны кёз аллындан тайдырмазгъа кюреше эди. Школну директору тамата эгечи  болгъаны себепли, ол ары терк -терк жюрюй эди. Алай аны сылтауун а кёпле билмей эдиле. Ол санда Ариужан да.

…Къурманлыкъдан биринчиле болуп къыз эгечи бла кетерге тебирейдиле. Сора ала арбаздан чыкъгъанлай, Махти ызларындан жетеди. Эгечин юйюне терк ашырып, ала орамны энишге тынч-тынч атлай тебиредиле. Кюз арты сууукъ тюйюл эди быйыл. Аны себепли, таза хауада солуй, ала черекни жагъасына чыкъдыла.     

- Сен мени сакъларыкъмыса?- деп сорду жаш.

- Ол не сорууду?- деп ачыуланып эсгертди Ариужан.

Сюйгенинден аллай соруу аны жанын къыйнай эди.

- Кечерсе. Жаланда билирге сюеме. Сени сакълап турлугъунг манга  къуллугъуму толтурууду энчи себеп боллукъду. Жюрегим насыпдан толу болгъанлай ётюп кетерикдиле аскерчи жылларым.

- Хау, сакъларыгъыма ишексиз бол. Сен къайтыргъа школну да бошарыкъма. Андан сора къадарыбызны бир этербиз, - деди Ариужан.

Юч кюнден Махтини аскерге алдыла. Саулугъу иги болгъаны себепли, жаш тенгизде кемеде къуллукъ этериклени къауумуна тюшеди. Ол жангылыкъ Ариужанны бек жарсытхан эди. Нек дегенде тенгизчиле башхаладан артыкъ бир жыл къуллукъ этгендиле… Андан отпускагъа да хазна жибермей эдиле.

Эки жаш адам да письмоланы терк-терк жазгъандыла. Алай ала да Махтиге кёпге созулуп жете эдиле. Андан жууапланы уа Ариужан неден да бек ашыгъып сакълай эди.  

Эки жыл алай бла озады. Асхат а умутун юзмей, къызны ызындан болургъа таукелленеди. Ол школну бошап, окъуугъа кирирге хазырлана айланнган заманда, къызны аллын тыйып, къайсы усталыкъны сайларгъа сюйгенин сорду.

- Артыкъ башхалыгъы болмагъаны себепли, анамы айтханына тынгылап, сатыу-алыу техникумгъа барыргъа деп турама, - деди ол.

- Да бек тап усталыкъны сайлагъанса. Окъуу бла байламлы сорууунг болса, болушурма, уялмай сора тур, - деди Асхат.

Ариужан бир тюрлю тыйгъычсыз окъуугъа киреди. Студент жашау да башланады. Шахарны орамларында ол Асхатха терк-терк тюбей тебирейди. Жаш аны бла ушакъла бардырыргъа сюйгени анга ачыу тие эди. Онг болгъан къадарда андан къачып, бугъуп тебирейди. Ушакъла бла тюбешиуле аны сезиминде ол сюйгенин унутхан этгенча кёрюне эдиле. Алай Махтини сыфаты аны эсинден бир такъыйкъагъа да кетмей эди.

Шабат кюнню ингиринде Ариужан юйге барыргъа эл автобусха минеди. Олтуруп тургъанынлай, ары  къоншу тиширыу да ашыгъып жетеди. Къыз туруп, анга жерин береди.

- Сау бол, къызым. Асхат келечилени санга билмей жибермегенди, - деди ол.

- Не дейсиз, Феруза? Не келечиле хапар айтасыз. Ажашдырасыз, баям, мени биреу бла, - деди къыз.

- Угъай-угъай. Тюнене келген эдиле сизге. Сен биле болмазса алыкъын, - деди тиширыу.

Элге жол ол кюнча бир да узун бир заманда да кёрюнмеген эди Ариужаннга. Къызны аякълары тутмай, къарыусуз болду. Автобус юй алларында тохтагъанда, ол арбазгъа ашыгъып кирди. Аны сыфатын кёрген анасы къоркъгъан окъуна этди.

- Бетинг былай нек тюрленипди? Ауругъанынгмы барды? - деп сорду ол къызындан.

- Феруза айтхан хапар неди? Келечиле не себепден кегендиле? - деди ол.

- Да ала уа сени тилей келгендиле Асхатха. Ала айтханнга кёре, сиз аны бла шахарда кёрюше турасыз…

- Анам, ол ётюрюкдю. Жаланда жолда тюбесек сёлешиучюбюз. Мени аны бла байламлы бир тюрлю муратым жокъду, боллукъ да тюйюлдю, - деп чорт кесди къыз.

Андан ары ушакъда ол анасына анга бармазлыгъын толу билдирди. Ол да сёзню андан ары бардырмазгъа деп ант этди.

Асхат а Ариужан анга барыргъа сюймегенин билгенден сора, бираз тынчайды. Алай ахыр умутун а юзмей эди…

Ариужан экинчи курсха да ётюп, сюйгенине тюберге хазырлана эди. Махти келирге бир ай чакълы къалгъанды. Ол кюнню къыз бек ашыгъып сакълай эди. Бютюнда арт жарым жылда андан жаланда бир къагъыт алгъанды.

Алай бла, бир сууукъ ноябрь кюн такси бла келди жаш. Биргесине да бир тиширыу…

«Махти къатын алып келгенди, эшитгенмисиз?» - деген хапар элге олсагъатлай жайылды.

Баргъанын келир номерде окъургъа боллукъсуз.