Аламгъа чыкъгъан биринчи спутник

Совет Союз,  башха къыралланы арасында эм биринчи болуп, 1957 жылда 4 октябрьде аламгъа спутник чыгъаргъанды. Адам улу космосха атлам этгенини тарыхы ма ол шартдан башланады.

Бу спутник кюмюш бетли жылтырауукъ темирден ишленнген уллу топ кибик аллай эди: кенглиги кёп къалмай 60 сантиметр, ауурлугъу уа 83 килограммдан артыкъ болгъан. Аны Р-7 ракета бир минг километр бийикликге чыгъаргъанды.

Аламда спутник 92 кюн тургъанды, ол кезиуде жерни тёгерегинде 1440 кере айланнганды. Космосха чыкъгъан сагъатдан башлап, юч ыйыкъны ол жер таба радиосигнал жиберип тургъанды. Аны уа жер башында къалайда болса да эшитирге боллукъ эди.

Сейир шартла: аппаратны он килограммы кюмюшден эди, ол кеси да бир сагъатха 28565 километр къызыулукъ бла уча эди.

Григорийни орузламасы

Римлиле 1582 жылда 4 октябрьде Григорий XIII рим бабасны оноуу бла аны атын жюрютген орузламагъа кёчгендиле. Ары дери уа ала Юлий Цезарь къурагъан орузлама бла жашап болгъандыла. Аны ючюн а хар 128 жылдан сора бир кюн халат чыгъа эди. Аны жерине къайтарып, тюзетиу кийирип турмазча, Григорий атлы орузлама кийирилгенди. 1582 жылда 4 октябрьде жукъларгъа жатхан римлиле уа экинчи кюн 14 октябрьде уяннгандыла.

Совет Союз а анга 1918 жылда 24 январьда кёчгенди. Алгъын орузлама бла онюч кюн башхалыкъ да ма аны ючюн чыкъгъанды.

Буруннгулу китапхана

1946 жылда 4 октябрьде Каирде Копт музейге Наг-Хаммади деген буруннгулу китапханадан манускрипт келеди. Аны уа аллында жылда Египетде Луксор шахардан арлакъ барып, биреу жерни чагалай тургъанда, къызыл къошунда папирус къысымны ичинде тапханды. Аладан бирин андан христианлы бабас сатып алып, элтип музейге бергенди. Французлу египтолог Жан Дорес а аны тинтип, ол Жангы Заветни тёртюнчю ёмюрде басмаланнган кесеги болгъанын тохташдыргъанды.