Тамблагъы кюнню китапханасы

Белгилисича, Къабарты-Малкъар къырал университет "Приоритет-2030" деген стратегиялы программагъа къатышхан вузладан бириди. Аны бла байламлы вузну айнытырча аслам иш этиледи, ол  санда тамблагъы кюнню китапханасы да къуралырча мадар изленеди. Биз аны таматасы Гериланы  Аймани бла тюбешип, ишини юсюнден эм  къаллай тюрлениуле этилгенлерин  да билгенбиз.

– Къабарты-Малкъар къырал университет «Приоритет-2030» деген стратегиялы программагъа къатышады, сиз, китапхананы татамасыча,  ол жангылыкъладан нени сакълайсыз?

- Университетни айнытырча жангы онгла изленириклерин билгенибизде, бек къууннганбыз. Китапхана да бир жанында къалмазлыгъын ангылагъанбыз. Ол себепден биринчи кюнледе окъуна   проектге тири къатышыргъа сюйгенибизни  билдиргенбиз. Нек дегенде китапхана  аллай  программагъа къатышмай амал жокъду.  Аны чеклеринде  биз билим бериу жаны бла  юч  къыйматлы программаны бардырыргъа болушабыз.

Китапхана жангы излемлеге артыкъ келишмегени себепли,  цифралы амал тири хайырланырча   эм биринчи китапхананы сайтын тюрлендиргенбиз. Бу башламчылыгъыбызны проректор да жаратханды. Аны магъанасы  "бир терезени" амалы бла окъуучула  эм илму бла кюрешгенле     керек литератураны терк табарча мадар этилгенди. 

Жууукъ заманда университетни бир информация системасы бла байламлыкъ къуралырча мадар этилликди.   Ол санда  LMS Moodle программагъа кёре, билим бериуде  дистанциялы технологияланы эм тюзюнлей сервислени хайырланырча онг тапдырыллыкъды. 

–Биринчи кезиуде окъуна университетге билеклик этерге итиннгенигиз, сёзсюз, уллу къошумчулукъ болгъанды. Федерал программалагъа, миллет проектлеге къатышхан университетеледе коллегаларыгъыз да ишни созмай къолгъа алырча  къаллай эсгертиуле берирге сюесиз? Аны бла бирге  бу жаны бла башламчылыкъланы вузну таматалары къабыл кёрюрча ишни къаллай къураргъа тийишлиди?

- Тюлениулеге  не заманда хазыр болургъа керекди. Сёз ючюн, мен проректорла бла тири байламлыкъ жюрютеме, жангычылыкъланы юсюнден билирге итинеме. Болушургъа сюйгенибизни, билеклик этерге хазырлыгъыбызны, къолубуздан не келгенин да  билдиреме.  Саулай алып айтханда, тирирек болургъа керекди. 

Жарсыугъа, бирде китапхана  бир жанында къалыучуду. Башха бёлюмле уа вузгъа  магъаналыкъларын чертирге кюрешедиле. Кёпле китапхананы кишиге да къатышмай, тынч,  ишин бардыргъан  бёлюмгеча къараргъа юйреннгендиле.  Къысхасын айтханда, баш борчубуз китап берген бла   чекленип къалгъан сунадыла.   Ол себепден бизге  билим бериу, илму жаны бла  да  магъаналыгъыбызны билдирирге тюшеди. Тынгылап турмай, ректоратха тюрлю-тюрлю башламчылыкъланы юсюнден билдире турургъа тийишлиди.

Бизни ректорубуз  Юрий Альтудов бу жаны бла не заманда да  ачыкъды.  Бирде аны кесине айталмасакъ да,  бизге башчылыкъ этген проректор  Вадим  Лесев бла жууукъ  байламлыкъда ишлейбиз. Ол бизни  жарсыуубузну, борчубузну, оюмубузну да иги биледи. Не  заманда да, къыйматлы проектлерибизге эс бурмай къоймайды эм къолундан келгенича болушургъа  хазырды.

Къыйматлы проектлени къалай тюрлю хазырласа игиди,  деген сорууну юсюнден айтханда уа, эм биринчи вузну таматаларына аны магъаналыгъын ангылатыргъа керекди. Аны тынгылы ачыкълай билирге,  эсеплери бла шагъырей этерге тийишлиди. Хар тюрлю башламчылыкъ бла ректоратха барыргъа жарамайды. Аны вузгъа  хайырлыгъын иги ойларгъа борчлуду.  

– Китапхана бирси бёлюмле бла  байламлыкъда къалай ишлейди. Аны магъаналыгъа  санаймысыз, огъесе кесигиз  аллыгъызгъа ишлесегизми  тапды?

- Кёбюсюнде, башха  бёлюмлеча, тынч, кеси кючюбюз бла  борчубузну толтурабыз. Алай бирси бёлюмле бла байламлыкъ жюрютмей ишлерге онг жокъду. Бютюнда билим бериу жаны бла. Ала жаш адамланы игирек биледиле, тюрлениуле бла игирек шагъырейдиле. Ол себепден  кафедрала бла кенгешмей неда аладан заказ болмай,  жангы литература алмайбыз.

Бютюнда арт эки жылда билим бериу бёлюмле бла тири байламлыкъда ишлейбиз, маданият-жарыкъландырыу жаны бла тюбешиуле, билимни ёсдюрген оюнла, квестле, вебинарла, билим-илму дискуссияла эм башха акцияла да  бардырабыз.

 Аны  бизнича тынгылы, сейир киши да эталмазлыгъын университетде иги биледиле. Ол себепден  коллегаларыбызны тилеклерин толтурабыз, ыразы этмей къоймайбыз. Биз багъасыз "хазнаны" сакълагъанлабыз. Бюгюнлюкде къолубузда юч мингден артыкъ издание барды. Аланы тийишли халда хайырланырча да уллу сынам алгъанбыз.   

– Арт жыллада   студентле китапхананы  тири хайырланамыдыла?

- Бир  кезиуде, хар нени да Интернетде табарыкъ сунуп,  китапханагъа  студентле аз     жюрюгендиле.   Кертисин айтханда, ол шарт къоркъутхан окъуна этгенди. Энди бизни тюзюнлей борчубуз кишиге керек болмаймы къаллыкъды,  деген соруу туудургъанды. Болсада арт заманда окъуучуланы санына иги кесек къошула барады. Аны баш сылтауларындан бири уа жаш адамланы арасында окъургъа сюйгенле кёп болуп башлагъандыла.

Бу жаны бла бизни да къошумчулугъубуз уллуду. Студентле китапханагъа тартынырча къолубуздан келгенни аямайбыз.  Окъуучугъа тап болурча иги болум къурагъанбыз.   Бюгюнлюкде,  орта эсеп бла алып айтхада, бизге кюннге   600 адам келеди. Бирде ол 1,5 мингнге да  жетеди. Ишчи кюнюбюзню ахырында окъуна   бирле  къошакъ  заман тилейдиле. Шабат кюнде  келирге сюйгенле да  бардыла. Бютюнда тыш къыраллы студентле окъургъа бек тартынадыла. Аллайлагъа энчи зона къурагъанбыз, анда сегиз сагъат чакълы бирни окъургъа жарайды.

Аны бла бирге хар заманда ресурсларыбызны юсюнден социал сетьледе, сайтыбызда  билдиргенлей турабыз эм  буклетле да  юлешебиз.    Студентле бла  преподавательле  электрон китапханагъа да  бек бюсюрейдиле. Аны дерслени кезиуюнде окъуна  хайырланадыла. Арт заманда анга сурам ёсе баргъанын да кёребиз.  Бюгюнлюкде жаш адамла бегирек жангы ресурслагъа тартынадыла. Нек дегенде ала бла ишлерге тапды эм тынчды. Ол себепден быллай системаланы къурагъанлагъа, аланы игилендирип кюрешгенлеге да энчи  ыразылыгъымы билдирирге сюеме.

– Сизни китапхана  студентле бла   преподавательлеге илму-излем жаны бла къалай болушады?  Бу жаны бла къошакъ халда   не зат  сингдирирге боллукъ эди?

- Бюгюнлюкде  университетде илму-излем жаны бла  150-ге  жууукъ  направление барды.  Анга кёре аланы айнытырча къаллай излем болгъанын, программаланы жангыртылгъанларын да эсге алып,  дайым тийишли ресурсла бла жалчытырча мадар этебиз. 

Бусагъатда илму жаны бла  волонтёрство тири айный барады,  анга студентлени санындан да тири къатышадыла. Аланы кёбюсю грантлагъа тийишли боладыла. Ол себепден аланы излемлерин толтурурча кюрешебиз эм жангычылыкъ бла шагъырей этебиз.

 Къошакъ халда окъуучуларыбызны излемлерин толтурурча бир  системаны сингдирирге боллукъ эди. Сёз ючюн, илму бла кюрешген "энчи кабинетде" сурамын билдирсе, аны темасына кёре бир жангы зат, ол санда илму статья  табылса,  къысха заманда   болушурча онг табыллыкъды.  

Бусагъатда  электрон  китапхананы системасында «1С:Библиотека. ПРОФ.» платформада хар жумуш да автомат халда бардырылады, ол санда "Рассылкалада".

– Келир заманны юсюнден айтханда, къалай  технологияла бла   инструментлени сингдирирге сюезиз? 

- Келир замманда  RFID, NFC-технологияланы, жалгъан акъылны сингдирирге  сюебиз. Аллай амал китапхананы  бюгюнню бла  тамблагъы кюнню  излемлерине  келиширча этерикди. Ол мени уллу муратларымдан бириди. 

Саулай алып айтханда, китапхананы ишин игилендирирча    иги кесек цифралы ресурс барды.   Ол санда энчи бир китапханада хайырланырчалары да кёпдю.  Бу жаны бла иш дайым игилендирилгенлей турады.  Кесибиз эталмагъан зат болса, программаланы къурагъанлагъа  айтып болушдурабыз.