«Сабийлени низамгъа юйретиуню эм магъаналыгъа санайма»

Билдиргенибизча, декабрь айда Москвада джиу-джитсуну АВС JJ тюрлюсюнден эм грэпплингден дунияны чемпионаты ётгенди. Андан 95 килограмм ауурлукъда эришген Таппасханланы Мухтарны жашы Ислам   «алтынла» алып, эки кере да  чемпион болгъанды.  Ол эришиулеге тюрлю-тюрлю къыралладан 400 спортчу къатышханларын эсге алсакъ,  Исламны жетишими болмагъанча бийикди.  Бюгюн ол редакцияны къонагъыды.

– Кеси ауурлугъумда манга 7 тюбешиу бардырыргъа тюшген эди. Аланы  кавказлыла бла ётдюргенме. Аны айтханым, спортну бу тюрлюсюнде биз, Кавказны энчи командасын къурап, дунияда бек кючлюле бла демлеширге эмда аланы онгларгъа боллукъбуз. Спортчуларыбыз башхаладан болмагъанча къарыулуладыла, - деп белгилейди гёжеф.

Исламны спортха 7 жылында берген эдиле. Биринчи атламларын ол эркин тутушууда этгенди. Артда аскер къол тюйюш эм футбол бла да кюрешеди. Болсада тутушуугъа къайтып, жашауун аны бла байлайды. Аушигерни орта школун бошагъандан сора, жаш Краснодарда Физкультураны, спортну эм туризмни Къобан къырал институтуна киреди.

–  Узакъгъа кетип юйренмегеним себепли биринчи заманлада бек къыйын эди. Аш-суу этип кесинги жалчытыудан башлап, башха жумушлагъа дери да жууаплы кёзден къараргъа, жашаугъа юйренирге тюшгенди, - деп эсгереди Ислам.     

Таппасхан улу окъуу юйню бошап келгенли бир жыл болады. Андан бери ол тренерлик иш бла кюрешеди.

–  Сабийле бла ишлеуден уллу зауукълукъ табама. Тренерлеринг салгъан къыйынны, билиминги да башхалагъа берир онгум болгъанын бек аламатха санайма. Бешжыллыкъладан башлап алама. Нек дегенде сабий не къадар эртте чыныкъса, ол къадар игиди. Кесими баш борчума уа сабийлени низамлы болургъа юйретиуню санайма. Ол шартны магъаналылыгъын кесимде да сынагъанма. Аны себепли, залгъа келген жашчыкъланы биринчиден тутушургъа угъай, низамлыла болургъа чакъырама. Ансыз бир иш да къуралмайды, къалай-алай десенг да, – деп чертеди ушакъ нёгерим.

Эркин тутушуудан грэпплиннге ётерге уа мени жигитим юч жыл мындан алгъа таукел болгъанды. Ол жыл окъуна, кеси да билмей тургъанлай,  Россейни чемпионатына къатышыргъа эркинлик алады. Ма андан сора жаш спортну энчи бу тюрлюсю бла къыстау кюрешип башлайды.

– Ол чемпионат Каспийск шахарда ётген эди. Анда болгъан сейир хал жюрегиме кирип, жангы жетишимле болдурургъа кёллендиргенди. Менича жаш адамгъа уа не зат керекди андан сора? - дейди Ислам Мухтарович. 

Ол эришиуден сора хорлатыргъа да тюшгенди, алай ол спортну бу эки тюрлюсюню жорукълары бирге келишмегенлери  эмда жаш алагъа ахырына дери иги тюшюнмегени бла байламлы эди. Ахыр чемпионатда Ислам 92 килограмм ауурлукъда эришгенди. Ары дери ол, къайсы ауурлукъда тохтаргъа билмей, кёп заманын тас этгенин айтады. Болсада энчи да бу ауурлукъда сакълай эди аны жетишим. Былтыр Россейни чемпионатында жерлешибиз «доммакъ» алады, Россейни кубогуну ахыр кесегинде уа «кюмюш» къоллу болады. Алай бла  дунияны чемпионатына сайлауладан ётеди, тренери Рустам Юнусну, жууукъларын бла тенглерин, анга къуруда болушлукъ этип тургъан жашланы да къууандырып.

– Элли жашла манга болушханлай турадыла. Ала кёпдюле. Барысына да ыразылыгъымы газетигизни юсю бла билдирирге сюеме. Дагъыда КъМР-де Грэпплингни федерациясыны вице-президенти Руслан Шухастановха ыспас этерге сюеме. Барысы да ийнанып, кёллендиргенлей турадыла, - дейди ушакъ нёгерим.

Исламны оюмуна кёре, бир тюрлю жетишимге жетип, атын айтдырыргъа итиннген спортчу, кёп затладан кесин тыйып, жарау этиуню низам халда бардырып турургъа тийишлиди. «Сабийлени къатларында газлары болгъан  татлы суусап сууланы алгъан окъуна этмейме.  Алагъа ол затланы хайырларындан эсе, хаталары кёп болгъаныны юсюнден айта эсенг,  кесинг да юлгю кёргюзт. Эр кишини сёзю бла иши бирге келиширге керекдиле», - деп чертеди ол.

Айтханыбызча, Таппасхан улу дунияны чемпионатында кеси кючлерин кёргюзтюрге 400 спортчу келген эди. Аны ауурлугъунда уа онтёрт гёжеф бар эдиле. «Абсолюткада» уа ауурлугъу 75 килограммдан аслам хар спортчугъа да онг бериледи.  Ислам а, 92 килограммдан тышында, анда да дунияны чемпиону болады. Алай бла бу даражалы эришиуню эки алтын майдалы Къабарты-Малкъаргъа келгендиле.

Кеси ауурлугъунда Ислам 6 дагъыстанлы эм бир чеченли бла сермешгенди. Хорламгъа уа «алтыннга» итиниулюгю келтиргенди.

– Тынч эди деп айтсам, ётюрюк боллукъду. Быллай магъаналы эришиулени алларында юйде  жарау этип тургъанлыкъгъа, хорламгъа жол къыйын эди. Не десенг да, быллай даражалы эришиуге ким болса да тюшмейди. Финалгъа бир жетгенде уа, битеу къалгъан къарыуунгу жыйышдырып, хар не да жаланда кесинги къолунгда болгъанын ангылайса. «Алтынны» ычхындырыргъа уа киши да сюймейди, - дейди чемпион.

Кесини жашауун ол спортдан кери кёралмайды. Хар кюн сайын жарау этиу, белгили спортчуларыбыз бла тюбешиуле, сабийлени юйретиу – битеу бу затладыла аны кёлюн кётюрген, жангы жетишимлеге учундургъан да.

Солуу заманы болса, Ислам аны къыйматлы ётдюрюрге сюеди. Дагъыда этден азыкъла жарашдырыргъа да аман тюйюлдю. Болсада хычинлени уа неден да бек сюеди. Алай, кеси ауурлугъундан таймаз ючюн а, хар нени да марда бла ашаргъа кереклисин унутмайды.

Жангы жыл бла бирге спортда да хар неда жангыдан башланнганы себепли, мени бюгюннгю жигитим да кезиулю эришиулеге хазырланыуун тохтатмай, жарауларын къыстау бардырады.