Мени шуёхум

Хапар

Бир иги шуёхум барды, аты Залкъуфду. Энди халкъда аллай атлары болгъанла дагъыда табылырла. Аланы мен танымайма. Бу Залкъуф а мени керти шуёхумду, жыл саны да юч жыйырмадан атлагъанды.

Кесиме ушаш чачын кюмюш бояу ала тебирегенди. Алай болгъанлыкъгъа чам, лакъырда да эте турады. Элде ныгъышда болсун неда адамла жыйылгъан башха жерде Залкъуф сагъынылмай бир да къалмаз. Мен да аны эки къысха иши бла шагъырей этейим.

Алгъаракълада Залкъуфну къаршы жууугъу Хаким шахарда фатар алады. Аны эшитип, мени шуёхум, аны алгъышлай, жолгъа чыгъады. Кеч кюз арты кюнледен бири эди. ууакъ жауунчукъ себелейди. Кюнню жылыуу кетип, къышны сууукъ хауасы буруннга ура тебирегенди.

Залкъуф, халжаргъа кирип, къочхарларындан бирин сайлап, гитче машинасыны багажнигине салады. Юйге кирип, ауузланып чыгъайым деп, тюз да ол такъыйкъада байбийчеси салгъан стакан чайдан уртлайды. Ол а ‒исси. Ауузун кюйдюреди. Стакан чайны стол юсюнде салып, жумушуна кетеди. Азмы-кёпмю келди, кюн ортагъа жетди шахаргъа. Аны эм ариу орамларыны кёп къатлы юйлеринден бирини, ючюнчю этажында алгъанды фатар Хаким.

Машинаны да юйюню къатында къоюп, Залкъуф ары кётюрюледи.  Фатарны иелери къонакъгъа бет жарыкълы тюбедиле.

Хаким, юйдегиси да: «Аш отоугъа ёт, биз да бусагъат жетейик», ‒ дейдиле. Залкъуф аш отоугъа киргенлей: «Ассалам алейкум. Мен сени юйде къоюп кетген эдим, сен а менден алгъа келип тура кёреме да», ‒ деген тауушу чыгъады.

Юйню иелери бир бирге къарап: «Биз кёрмей ары ким киргенди», ‒ деп барсала, столну юсюнде стакан чай бар эди да, Залкъуф аны бла хапар айта.

Залкъуфну юйдегиси Азиза уа билгичди. Элде адамла алай айтадыла. Таш салады. Малы, ахчасы неда бир багъалы заты тас болуп табалмагъан келир анга, жарсыуун айтыр.

Ол а аланы жарсыуларына кёре таш салыр, ишни болумун ангылатыр. Ахчасы тас болгъан келсе, тогъуз жаухар ташны алыр. Экисине эки тюрлю белги этер. Сора эки къолу бла ууучунда ары-бери къатышдырыр да, онг ууучуна алып, тапчан неда ундурукъ юсюне жаяр. Ташладан тюшгенлерине кёре ахчаны букъдурулуп болгъанын неда урланнганын айтыр.

Бирде уа ташланы орунуна бурчакъланы хайырланыр. Къалай эсе да Азизаны хапары элден да тышына жайылгъанды. Бир кюн бир тиширыу келеди былагъа. Аты Фатимат. Жангыз кеси жашайды. Мюлкю болуп жаланда бир ийнеги барды. Анга да артыкъ эс буруп къарамайды. Эрттенликде саууп, эл аягъына къууалап къояды.

Бирси тиширыулача, ингир ала чыгъып къарагъан къылыгъы жокъду. Мал а маллыгъын этеди. Узагъыракъда отларгъа тюшсе, ызына къайта турмай, анда къалады да къалады.

Бир жол ийнек юйюне келмей ыйыкъ тургъанды. Фатиматны жюрегине къоркъуу тюшеди. Келеди Азизаны юйюне, билгичге таш таш салдырыргъа. Ол а къоншулагъа кетип, юйде уа Залкъуф кеси.

Залкъуф, аурууунгу алайым, Азиза эгечим юйдемиди? Ийнегим эрттеден бери юйге келмей турады. Таш салдырлыкъ эдим. Адам не жаныуар зараны жетген болурму. Бу жолча тышында кёп къалмагъан эди.

Залкъуф тиширыугъа тынгылады. Ичинден а: «Мал юйюнге келирин сюе эсенг, арада барып къарай турургъа да кереди», ‒ деди.

Аны да эшитдире турмады. Болсада башына масхара акъыл келди да, былай деди:

‒ Фатимат, Азизаны сакълар кереклиси жокъду. Андан эсе мен уста таш салама. Тюзюн айтханда, аны да мен юйретгенме таш салыргъа. Келчи, бир къарайыкъ, ташла не айтырыкъ эселе да.

Сора Залкъуф стол юсюнде акъ табакъда тогъуз жаухар ташны алып, ууучунда ары-бери къатышдыра кетип, стол юсюне жаяды. Ташладан бири кенгирек тюшеди. Къалгъанлары уа бир жерге жыйыладыла.

Юйню иеси алагъа къарай кетди да, тиширыугъа былай сорду:

‒ Сен ийнекни къайры къыстагъанса?

‒ Эл аягъында тёбен отлаугъа.

‒ Ийнекни кёрмегенли ненча кюн болады?

‒ Алтынчы кюню барады.

‒ Бу энчи тургъан ташны кёремисе? Ма ол сени ийнегингди. Ыстауатдан айырылып, кетип барады. Бусагъатлай барып, юйюнге сюрюп келмесенг, жокъ боллукъду, бусагъатлай бар.

‒ Аллах бирди. Ары барып келейим, ‒ дейди да Фатимат, олсагъатлай малын излей чыгъады. Къоншу жашчыкъны да нёгер этип кесине. Аны бла барып, ийнегин табып келди.

Экинчи кюн элде хапар жайылды. Азизадан да Залкъуф жюз кере иги таш салады, деп.

Андан бери нёгерлери Залкъуфну кёрселе: « Алан, бюгече малым келмей къалгъанды, бир таш салсанг эди», ‒ деп, безирей турадыла.