Акъылданмы шашхандыла огъесе эслерин тасмы этгендиле

Озгъан ыйыкъда россейлиле тарых бла байламлы эки магъаналы кюнню – 27 январьда Ленинград къуршоудан эркин этилгенли 81 жыл толгъанын эмда 1943 жылда 2 февральда Экинчи дуния урушну баргъаныны тамыры бла тюрлендирген Сталинград ючюн къазауатда хорламны – белгилегендиле. Аллай шартланы унутмай, аланы магъаналарын ёсюп келген тёлюге билдириу а абадан къауумну борчуду, мени оюмума кёре.  

Жарсыугъа, урушну тарыхын башхача жазаргъа кюрешгенле да бардыла бюгюнлюкде, къоншу тыш къыраллада. Совет аскерчиле урушну ахыр жылында кюнчыгъыш Европаны къыралларыны гитлерчи фашистледен эркин этгенде, Хорламны маршалы Георгий Жуков 1945 жылда Берлинни алгъанда, Константин Рокоссовскийге  былай айтханды: «Биз быланы фашизмден азатладыкъ, алай ала бизге аны бир заманда да кечерик тюйюлдюле».  Жуковну айтхан сёзлерини кертиликлерин бюгюнлюкде кёзюбюз бла кёре турабыз. Ол аланы не ючюн айтханын ангылатыр кереклиси да болмаз… 

Арт кезиуде запад къыралланы политиклерини бир къауумуну акъылдан  шаша баргъанлары, не да этип, Россейге къажау сюелирге хазыр болгъанлары эм русофобия бла бютюн терен «ауругъанлары» сейирсиндирген да этмейди. Къысхасы, Евросоюзгъа кирген къыралланы башчыларына асламысында билимсизле, кеслерин даражалы халда жюрюте билмегенле келгендиле деригим келеди. Ала арт 80 жылны болгъан тарых шартларын ахырда унутхандыла, билген да этмейдиле, башларында гендер политиканы бардырыудан бла глобализациядан эм къайда да Россейни терслерге кюрешгенден башха къайгъылары жокъ сунама.  

Бу кюнледе Чехия Республиканы сенатору Мирослава Немцова запад политиклени ыразы этерге итине, шёндюгюлю неофашистлеге жакъ басханын букъдурмай, россейлилеге Ленинградны къуршоудан эркин этген кюнню белгилетмей, анда жашагъанлагъа энтта да аллай кюн сынатыргъа керек эди, деп жазгъанды Х социал сетьни бетинде. Артда не зат айтханын ангылагъанындан сора, жазгъанларын терк окъуна къырып кетергенди. 

Жарсыугъа, Немцовача сагъыш этген политикле кёпдюле, артыкъда Прибалтиканы республикаларында. Андагъыла тюз ниетли адамланы башларын хайран этер муратда Россей бизге бир кесекден чабыууллукъ этерикди, деген ётюрюк хапарланы жайгъанлай турадыла. Бек сейири уа, бу кюнледе Швециягъа «энди боллукъ урушда» ёллюк аскерчилерибизни асыраргъа жер хазыр этигиз, деп тилегендиле. Аллай юлгюлени дагъыда келтирирге боллукъду. Жарсыугъа, русофобия бла «ауругъанла» кёпдюле бюгюнлюкде. Атларын иги бла айтдыралмагъан политикле, не да этип, бизге эс буругъуз дегенча, жалгъан хапарланы жаяргъа кюрешедиле.

Санкт-Петербургну губернатору Александр Беглов, Ленинградны блокадасын энди анда жашагъанлагъа къайтарыргъа керекди деген  чехли сенаторгъа чамлана, аны Нюрнбергде болгъан трибуналда олтургъан фашистлеге  тенг этгенди. «Мирослава Немцова Ленинградда терсликлери болмай миллиондан аслам ёлген инсанны унутуп, энтта да халкъгъа аллай къыйынлыкъла сынатыргъа чакъыргъанды. Сенатор кесини ич ниетлерин,  шёндюгю неофашистлени ызлары бла барыргъа сюйгенин жашырмагъанды, жарсыугъа», – дегенди Беглов.

 Андан сора: «Биз билмейбиз, чехли политикни ата-бабалары урушну кезиуюнде къайда болгъанларын, алай ол, Ленинградда къуршоуну заманында  ёлгенлени унутуп, адамланы чамландырырча сёзлени жазгъанды.  Фашистле, 900 кюнню бла кечени шахарны къуршоугъа алып, ары от ачып тургъандыла. Гитлерни оноууна кёре, уллу шахарны жер башындан къурутургъа керек эдиле, битеу анда болгъан адамла бла бирге архитектура тамашалыкъны да», – деп билдиргенди Жангылыкъла агентствогъа ол.

Ачыкъ болгъан билдириулеге кёре, Экинчи дуния урушну кезиуюнде Чехословакияны ара шахары Праганы фашистледен азатлаугъа къатыша, Къызыл аскерни 12 мингден аслам солдаты жан бергендиле. Жарсыугъа, бюгюнлюкде Чехияны жамауаты Немцованы айтханларын эшитмегенча этип турады, Къызыл аскерчиле ара шахарларын гитлерчиледен азатлагъанда къалай къууаннганларын унутуп.  

Дагъыда тарых шартлагъа кёре, урушну кезиуюнде Чехословакияны заводлары Гитлерни аскерин танкла, аскер автомашинала, иги кесек юс кийимле, артыкъда чурукъла бла, жалчытып тургъандыла.
«Россейлиле чехли сенаторну Ленинград блокаданы жангыдан сынаргъа кереклиси бла байламлы этген чакъырыуун бир заманда да унутмазгъа керекдиле», - деп жазгъанды РФ-ни Къоркъуусузлукъ советини таматасыны орунбасары Дмитрий Медведев кесини телеграм-каналында.  

«Биз аллай шартланы унутмазгъа керекбиз. Ол сёзлени айтхан адамны эси жокъду, 1968 жылда Прагада болгъан къанлы ишлени да унутханды ол, жангы Прага революцияны сакълай болур ансы», - деп къошханды Медведев. Дагъыда ол бу кюнледе Санкт-Петербургда болгъанын, блокаданы кезиуюнде ёлгенлени эсгериуге къатышханын, аллай сёзлени айтыргъа тюз акъыллы адамны башына къалай келгенин ангылаялмагъанын да чертгенди.   
Эсигизге салайыкъ, Ленинград къуршоуда 1941 жылда 8 сентябрьден 1944 жылда 27 январьгъа дери тургъанды. Шахаргъа аш-азыкъ жаланда Ладожское кёлню юсю бла ташылгъанды.  Къуршоуну кезиуюнде бир миллиондан аслам мамыр адам ёлгенди.