Жаш тёлюню юйюрленирге кёллендириу нек къалгъанды?

Аллах адам улуна: «Сен мадар этсенг, мен къадар этерме», - деген айтыу миллетни ауузунда бурун заманладан бери жюрюйдю. Бу сёзле адам улуну эсин заманнга кёре бийлегенлей турадыла. Алай, жашау баргъан къадарда, адамны дуниялыкъ къазауаты, къуллукъ, байлыкъ бола, «мадар», «къадар» деген ангыламла заманнга чюйре келгеннге ушайдыла. Бу затланы юслеринден бизге кесини оюмун алим Локияланы Жаухар билдиреди. 

«Бюгюнлюкде, ана тилин сакълауну, тарыхын билиуню баш борчха санагъанла, миллетни тамбласына къайгъыргъанла да аз тюйюлдюле. Шукур, бардыла «миллетим» деген адамларыбыз.

Алай миллетни тилин жюрютюрюкле, сакъларыкъла, аны тамбласын базыныулу, ышаннгылы этерикле кимле боллукъларыны юсюнден а оюмларгъа уа, къалай эсе да, ашыкъмайбыз. Миллет азайып барса, аны тилин, адетин, тарыхын кимле сакъларыкъларын, жюрютюрюклерин эсеплерге унутабыз.

Сабийлерибиз бла ёз тилде сёлеширге эринебиз, жетип тургъан жашларыбызны, къызларыбызны юйдегили этдирмей, заманларын созабыз, тойларыбызны тау арбазладан чыгъарып, сахна оюнлагъа, тилкъау кинолагъа ушата барабыз. Сора, жерибизде жашаргъа сюйген, тилибизде сёлеширге тенгсиннген сабийле ёсдюралмасакъ, аланы заманында юй-кюн болургъа юйреталмасакъ, миллетни тамбласын ким сакълар? Кимге керек болурла жазылгъан китапларыбыз, жырланнган жырларыбыз, миллет маданиятыбыз, бай адабиятыбыз, ёмюрлени теренинден келген тарыхыбыз…

Бюгюнлюкде тау эллерибизни энчи алып айтханда, толу юйюрде ёсген сабийлени саны азая баргъаны даулашсызды. Андан да жарсыулу уа - юйюр жашау къурамай, жыл санлары экижыйырмагъа жетишип тургъан жашланы, къызланы кёплюгю.

Аны алайлыгъын тамам оюмлагъанла арабызда аздыла. Аны керти сылтауун, амал излерге ашыкъгъанларыбыз а жокъну орунундадыла.

Бизни ата-бабаларыбыз тукъумда, къоншу-тийреде жыл санлары жете башлагъан жашны, къызны да заманында юйдегили болургъа кереклисин айтып, жетип келген жаш тёлюню юйюр жашаугъа кёллендиргендиле. Ол заманда ата-ана, къоншу-тийре, жууукъ-тенг айтхан сёзню сыйы ёлчемсиз болгъанды.

Ёсюп келген тёлюню окъургъа, бийик билим алыргъа битеу кючюбюзню да салып кёллендиребиз, алай, аланы заманында юйдегили этерге, юйюр жашауну сакълай билирге юйреталмайбыз. Аз алгъаракъда болумну юсюнден айтханда, миллетде юйюрню чачылыуу уллу къайгъылы ишге санала эди.  Аны жарсыулу жумушха санап, жууукъ-тенг да жыйылып, юйюрню сакълау амалланы излегендиле.  Бюгюнлюкде, ол ишге жарсыулу жумушхача угъай, заманны бир «модасынача» къарап башлагъандыла.

Баям: «Оноу амалтын беш эл тюп болду» дегенча, оноу этилир амалтын, айырма жашларыбыз, къызларыбыз заманларын оздуруп олтурадыла. Жарсыугъа, аланы тюз акъылгъа жыяргъа не заман, не акъыл, не жууукъ-тенг да табылмай барады.

Бирде ата-анагъа жашынга къатын алмай нек тураса, деп сорсала: «Оу кюнюм, хазыр тюйюлбюз. Юйню ремонт этерге, тизгин жыяргъа, тойгъа ахча тийишдирирге керекбиз», - дейдиле.

Айхай да, битеу жумушланы тындырып, тойгъа бир-эки миллион жыйышдырып, хар затны тамам этгинчи, жашларыбызны бла къызларыбызны заманлары иги да озуп кетедиле.

Сора акъыллары, кёз къарамлары тынгылы тохташып, ишлери, ахчалары да болгъан адамла, юйюр жашауну къураудан ангылаулары иги да акъсагъанларын ангылап, артха туракълайдыла, бир-бирде уа жан тынчлыкъларын бир затха да алышыргъа излемей тохтайдыла. 

Бусагъатда халкъыбызны баш жарсыуларындан бирине миллетибизни жаш тёлюсюн заманында юйдегили этиуню санайма. Бу ишге эллени башчылары, иймамлары, тукъум таматала аслам эс бурургъа борчлудула. Ала бирлешип эс бурсала, тау тойлада ёлчемсиз къоранчла этдирмей, адет-тёреге келишген хыйсапда  жаш тёлюге эс тапдыра билселе, бу хал бир кесек тюрленирине ийнанырчады».