«Жюрегим сабийлеге ачыкъды»

Сайлагъан усталыгъына ыразы болуп, кюн сайын ишге сюйюп баргъандан уллу насып болмаз. Ол заманда адам арыгъанын да сезмейди. Эрикген да этмей, жангыдан  кюч ала урунады. Тырныауузну 3-чю номерли орта школуну математикадан устазы Батырбекланы Сейитни къызы Гуданаланы Сакинат аллай аламат устазладан бириди.

«Хар сабийни жюрегинде кёрюнмеген къылла бардыла. Алагъа билген, жууаш, сюйген къол бла тийсенг, аламат ариу макъам тёгюледи»,-дегенди орус адабиятны классиги Максим Горький. Мени бюгюннгю жигитим ол къылланы аламат макъамгъа бургъан устазды. Хар сабийге жанын, жюрек жылыуун бере биледи. Кёп сабийни кеси аллына уллу,  огъурлу жолгъа ашыргъанды ол. Аны себепли  аланы асламысы, бюгюнлюкде жетишимлиле болуп, тынгылы жерледе ишлейдиле.

Жашауунда неден да багъалыгъа адамлыкъ ышанланы санайды ол. «Хар зат да келгенича кетген да этеди, алай жаланда адамлыкъ,  аны жарлы, бай, саулукълу, онгсуз заманында да, эм багъалы болгъанлай къалады»,-дейди мени ушакъ нёгерим. Бир коллективде ол жыйырма жети жылны  ишлеп келеди. Тенглерини арасында даражасы жюрюйдю, сабийле бла байламлыгъы уа, болмагъанча аламатды.

Устазлыкъ анга генетика жаны бла берилгенди деяллыкъбыз. Нек дегенде, Сакинатны ана жанындан жууукъларыны арасында устазла  кёпдюле. Ата жанындан жууукълары уа инженер-техника жаны бла специалистле болгъандыла. Экиге айланнган эгечлерини араларында экономистле, илму бла кюрешгенле да бардыла.  Сакинат да  билимге бийик даража берген, билимни эм кереклиге санагъан юйюрде ёсгенди. Аны иги окъумазгъа, билимли болмазгъа да эркинлиги болмагъанды. Андан сора да,  сабийлигинден окъуна  сейири тарихле бла къаты байламлы эди.

- Математика, илмуланы патчахыды, дейдиле. Жашауда тёгерегибизде бола тургъан затла, болумла барысы да математика, физика бла къаты байламлыдыла. Энди уа химияны да ары къошалабыз.  Къууандыргъан шартладан бри, ёсюп келген жаш тёлюню арасында «гений» сабийле болгъанларыды. Задачаланы бла примерлени менден эсе алгъаракъ санай билгенлерин эслейме.  Бирлери уа  дерсни асыры сюйгенден, мен теманы ангылата тургъанда, кёзлерини жарыгъанларын шарт кёре эдим. Энди дерсде задачаны мен толусунлай жазып ангылатыргъа борчлума да, жаза турсам, саулай да ол къадар жазыуну эсебин  бир айтымгъа сыйындыра билген сабийлерим да болгъандыла. Къайсы устаз да аллындагъы окъуучуланы алай жюреклерине жеталып, билим бералгъанын кёрсе, мураты толгъаннга санай болур!» - дейди Сакинат Сейитовна.

КъМКъУ-ну физика-математика бёлюмюнде окъуй тургъанлай,  4-чю курсун бошагъандан сора, заочно бёлюмюне кёчюп, мында 1-чи номерли школда юйретиучю болуп ишлеп тургъанды. Окъууну бошап, дипломун къолуна алгъандан сора уа   жашауун сайлагъан усталыгъы бла байлагъанды. Харкюнлюк жашауунда илму бла байламлы оюмланы, ачыкълауланы да тинтирге, окъургъа бек сюеди. Алай бла, аны оюмуна кёре,  бизни къыралда, саулай дунияда да, физика, химия  илмулада ахшы атламла этилип, ала терен тинтиледиле. Математика да бир да артха къалмайды. Кёп болмай, Къытайда бардырылгъан тинтиулеге кёре  математикадан сынауланы бизни къыралны окъуучулары бек аламат ётгенлерин ёхтемленип айтады.

Дерсинги, ишинги не ючюн алай сюесе, деген сорууума: «Ыспас эте билген окъуучуларым ючюн»,- деп жууаплайды. Къуру Тырныауузда угъай, Нальчикде окъуна бара тургъанлай, аны окъуучулары, эртте школну бошагъанла окъуна танып, келип, ыспас этип, жетишимлерини юсюнден айтханлары, Сакинат Сейитовнагъа тюз усталыкъ сайлап, жашауун зырафына ашырмагъанына шагъатлыкъ этеди.

Бусагъатдагъы сабийле бла ишлеген алай тынч болмаз дегенимде уа, ол манга былай жууап бергенди: «Мен сабийлени барын да бирча сюеме. Аланы хар биринде да инсанны эслерге  итинеме айырмалы, орта неда осал окъугъанына да къарамай. Аланы жашау болумлары, кёз къарамлары да манга сейирди. Окъуучула да манга бек тартыладыла. Сабий ол бир уллу дунияды. Мен аны ариу этер ючюн, сёз бла, акъыл бла да билгенимча болушлукъ этип, кесине ийнандырып, ышандырып, жашаугъа атландырыргъа сюеме. Хар иги окъугъан аламат адам болуп бармайды жашауунда. Неда осал окъугъан сабийде болгъан адамлыкъ шартла  кёп абаданлада жокъдула. Жюрегими алагъа ачыкъ болгъанын эслеп, жууукъдула манга. Бири менден насийхат сакълайды, бири жюрекден келген жылы сёзле. Аланы заманында эслеп, къатларында табылама».

Сакинат Сейитовна бу окъуу жылда 11-чи классын аллай огъурлу жолгъа хазырларыкъды. Ала бла бир жылдан айырыллыгъы ючюн, эндиден окъуна мудахланып башлагъанды. Сабийлени аталарын  бла аналарын  ол бек махтайды. Не ишде, сагъышда, жумушда да биринчиле болуп, жанында сюелгенлерине, билеклик этгенлерин  белгилейди.

 Не къадар сабыр, тёзюмлю болса да, хар нени да жюреги бла ётдюреди ол. Окъуучулары бла бирге жарсый, къууана да биледи.

-   Ишлеген жеримде таматаларыма ыразылыгъым бек уллуду. Къайсы устаз да аны ишине тийишли эс бурулса, таматалары биргесине къууансала, аны алгъа барыргъа кёллендирселе, бютюнда итинип ишлерикди.  Алай аламат кюч табып ишлейме ишчи нёгерлеримден бла таматаларымдан. Сени болумунгу ангылап,  жарсыуунга  да жапсарып, къууандырып ашыра билген таматаларыбыз барды школубузда, -деп, къууанады мени жигитим.

Юйюр жашауунда ол  керекли жерде жумушакъ, бирде къаты бола да келеди. Баш иеси Зейтун бла бирге бир жаш ёсдюргендиле. Тахир бусагъатда «Гипсолит» деген чекленнген жууаплылыгъы болгъан биригиуде  ишлейди.

Ахшы умутлары бардыла мени бюгюннгю жигитими. Ол хар жылдан, къайры да болсун, жолоучулукъгъа атланып, жангы жашау халланы, адетлени да кёрюрге сюеди. Алай, кеси жаш тёлюбюзню уа акъыллыла болуп ёсерлерин, адетлерибизни  бла тёрелерибизни учузландырмай, тышындан келген  желледе аланы  тас этмей сакъларын тилейди.

Тырныауузну 3-чю номерли мектебини таматасы Хутуйланы Любовь Шарафиевна Сакинатны юсюнден былай айтады:

- Мени къолума ишге жаш къызчыкълай келген эди. Андан бери 27 жыл болду.   Аны бек тынгылы жерге  эрге да кесим берген эдим. Хрметим къачан да кесини дерсин терен билген устазларыма бек бийик болгъанды. Сакинатны да  математиканы тынгылы  билгенине  кесим шагъатма, дагъыда анга шагъатлыкъ этген республикалы, район даражада берилген саугъаладыла. Бийик категориялы, жумушакъ жюрекли, къаты низамлы дерсин, сюе, сюйдюре да билген устазды. Сабий ауруп, бир ненча теманы ётдюрсе, аны дерследен сора къоюп, теманы жангыдан ангылатып, алай ашырады. Къуру кабинетдеги дерслери бла къутулуп къалмай, сабийлени экскурсиялагъа да элтеди.

Дерследен сора да,  аны бир кере окъуна ачыуланып кёрмегенме. Сабийни даражасын тюшюргенди деб а, амалы да жокъду эшитирге. Иги кесек заманны ол школда юйретиу жаны бла таматаны орунбасары болуп тургъанды. Нюрюн, чырайын, жюрек жылыуун да сабийлеге кёп саугъалагъанды. Школну бошагъандан сора да сабийле келип, сюйген устазларын жокълайдыла. Манга уа  ол бек магъаналы кёрюмдюдю.

Урунуу китапчыгъында 37 махтау белги барды. Аланы даражалары бийикди. Мен къайтарып айтып тургъанча да бола болур, алай, Сакинат Сейитовна къолумда ишлегени бла ёхтемленеме.