Жашаууну магъанасы – жигер урунууЖашау дегенинг сейир затды. Бир заманлада кесинги энчи оюмунг, артыкъ малынг болгъаны ючюн азап сынаргъа тюшген жылла да болгъандыла тарыхда. Мусукланы Махайны юйюрюню къадары да алайыракъ эди. Хабазчы жаш Табакъсоуланы Иссаны къызы Абидат бла юйюр къурап жашап башлайды. Махай къошдан элге кийимлерин алышындыргъа анда-мында бир тюшгенди. Ол кеси 400 къой, 20 ийнек, бир он ат тутханды. 1942 жылда уллу юйюрню атасын жалгъан дау бла тутадыла. Кёп да бармай ол Нальчикде тюрмеде ёледи. Махайны сабийлери, туудукълары, учхунлары бла да шагъырей болгъаным ючюн уллу юйюр бла аны бир адамыны, Гузийланы Буслийматны, юсю бла шагъырей этейик. Юйюрде сегиз сабий болгъанды – алты къыз бла эки жаш. Къурайшат мындан кёчгюнчю Къошукъланы Азрет бла бир юйюр къурагъанлай, эри урушха кетип, анда жигитча жан береди. Кёчгюнчюлюкде уллу юйюр Къыргъызстанны Иссы-Кёл областыны Къутургъа элине тюшедиле. Юйюрде бек гитче – ючжыллыкъ Борис– тифден ауруп, кёп да бармай ол элде ауушады. Буслиймат орус школда билим алып башлайды. Биринчи устазы Елена Владимировнаны (тукъумун эсине тюшюралмайды) бу огъурлу ана бюгюн да уллу хурмет бла атын сагъынады. Буслимат окъууун тынч бардыргъанлыкъгъа, жангыз къарындашы Жамал, тёртюнчю классны бошагъанлай, колхозну сабанчы бригадасында ишлеп башлайды. Буслиймат да окъууундан бош заманда эгечи Лейлягъа болушады. Лейля шах-шах гюлле ёсдюрген бригадада ишлей эди. Ол гюлледен опиумну жыйгъанда,Буслийматча сабий къызланы болушханлары бек магъаналы эди. Къызла кеслери ёсдюрген картофларын Фрунзеге элтип сатып, хайыр тюшюре башлагъанларыда уа, базарлыкъларын бошамасала, ол шахарда жашагъан ТабакъсоуланыБайкаланы юйлеринде къала тургъандыла. Кёчгюнчюлюкде жууукъланы бир бирлерине болушханларыны хайырындан кёпле жан сакълагъандыла. - Эгечлерим, жангыз къарындашым да жигер ишлегенлери себепли жашауубуз да игиге айлана башлагъан эди, дейди Буслиймат, ол кюнлени эсине тюшюре, заман саргъалтхан суратлагъа да къарай. - Район арада школну бошар амал бар эди. Физкультураны дерсинде спорт кёнчекле кийип барыргъа керегин билгенден сора 7-чи классдан сора окъуууму бардырмай къояма. Ол кезиуде таулу къызла бек ёхтемле болгъанбыз. Алай бла къыз кийим тикген жерде ишге тохтайды. Аны уста болгъанын кёрюп, таматасы районну прокуроруна кёнчек тигерге буюрады. Ол а Буслиймат тикген кёнчекни асыры жаратхандан юсюнден тешерге сюймегенди. Жашла аскерден, адамларын излеп да Къыргъызстаннга келе башлайдыла. Алай бла эгечледен бири Халимат офицер жаш Таппасханланы Амашха эрге чыгъады. Хадижат а Кючмезланы Хаким бла бир юйюр къурайды. Хаким аны бла эгеч бла къарындашдан туугъан Мызыланы Таукъанны, ол бир тапсыз жерге тюшген эди да, аны андан алып келип, тамата къайын къызы Къурайшатны анга береди. Зухура Сотталаны Таукъаннга эрге чыгъады. Лейля уа Уяналаны Хызыр бла къадарын байламлы этеди. Жамал да Чеченланы Тамара бла бир юйюр къурап жашагъанды. Буслиймат а туугъан элине къайтханлай, ишлерге, билим алыргъа да итинип, шахаргъа кетер умут этеди. Хабаздан биринчилени санында Нальчикге жол ачхан 19-жыллыкъ Буслиймат болгъанды. Къырал чачылгъынчы тери-галантерия фабрика эм алгъа кийимле тикген жер болгъанды. Мусукланы къызы анда тигиучю болуп тургъанды. Юч жылны ичинде аны сураты сыйлы ишчилени къангасындан кетмегенди. Ол кезиуде аны таматасы Башийланы Магомет аны ишин къоймазын тилеген эди. Алай тюкенчи болургъа сюйген къыз башха ызны сайлайды. Алай бла «Чюйют колонкада» тюкенде сатыу-алыу этерге алты айны ичинде юйренип, артда Ленин атлы проспектде «Къумачла» тюкенде ишлеп тургъанды. 1961 жылда Гузийланы Юсюп бла бир юйюр къурайды. Юйюрге юч жаш-Магомет, Алий, Хасан къошуладыла. Шёндю «Дея» сатыу-алыу комплекс болгъан тийреде 62-чи номерли тюкенни излеп да табалмазгъа боллукъду. Озгъан ёмюрде уа аны кёпле таныгъандыла. Буслиймат а артда ол тюкенде да кёп жылланы заведующий болгъанды, «Урунууну ветераны» атха тийишли болуп, пенсиягъа да алай кетеди. - Шёндю иги тёрелерибиз къала баргъанларына жарсыйма,-дейди Буслиймат, почтальон келтирген газетлени бир жанына сала. - Газетде полицияны полковнигин Геграланы Маратны Ингуш Республикада саугъалагъанларыны юсюнден билдириуню окъугъанма да, къууаннган, жилягъан да этгенме. Иги жашды деп, халкъ да махтайды. Жаш адамларыбызны жетишимлерине ёхтемленеме. Аллай билдириулери болгъан газетлени жыйып турама. Бусагъатда да Буслиймат кеси бир ишни къолуна алса, аны ахырына жетдиргинчи тынчаймайды. Озгъан жыл ол жашагъан тийреге асфальт салдырыугъа себеплик этгенди. Къоншулары, эркелетип, анга тётя Маша, дейдиле. Арбазда кеси орнатдыргъан шинтиклеге олтурургъа чыкъса, ала, аны сыйын кёрюп, намыс этедиле, ийнакълайдыла. Суратда: (солдан онгнга) Гузийланы Буслиймат, Сотталаны Зухура, Кючмезланы Хадижат, Уяналаны Лейля, Мусукланы Мария.
Поделиться:
Читать также:
12.02.2025 - 16:04 →
Къойчулукъну айнытыуну юсюнден сёлешиннгенди
12.02.2025 - 15:56 →
Бизде къыз къачырыуну энчиликлери
12.02.2025 - 12:53 →
Узун жашауну бир къауум амаллары
11.02.2025 - 09:00 →
Эс бурдурурча – къоркъуулу сурат
11.02.2025 - 08:49 →
Кечеледен биринде къыйын ауруула тюшюрюледиле
|