Ахшылыгъ а ахшылыкъ бла къайтадыБу хапарын айтырыкъ иш урушну аллында жыллада тау эллерибизден биринде болгъанды. Махмут деген абадан киши элден узакъ болмай гатлешде бир гебен бичен ишлейди. Гебен дегенде да – эки атлы арбагъа иги жюк болурча. Мал кирмезча, тёгерегине чалман этип, иги бегитгенди. Аллай бир бичен уллу малгъа бир айгъа иги эркин жетеди. Махмутну андан сора да бар эди бичени. Аны ол юйюне жыяды. Гатлешде гебен а анда къалгъанды. Къышда маллагъа юйде бичен жетмесе, келтирирме деп къойгъанды. Ол жыл къыш эртте келип къалды. Терен къар жауду. Иги сууукъла да болдула. Эл башында бара тургъан арбаны чыкъар-чукъур тауушу эл аягъында эшитиледи. Сууукъну кётюралмай, бир-бир терекле окъуна атыладыла. Алай эте, къышны эки айы ётдю. Махмут а тышында къалгъан биченин келтирир акъылгъа кирди. Кюн бираз бошлагъанда, ёгюз арбасын да жегип, гатлешге тебирейди. Элден чыгъып, гебени болгъан жанына бурулса, аллында арба ызла кёреди. «Тейри, менден сора да бар кёреме бу сууукъда юйюнде олтурмагъан бир тынгысыз. Баям, отун алыргъа келгенледенди ким эсе да»,-дейди кеси кесине. Алай бираз баргъандан сора да, агъачдан балта таууш чыкъмайды. Энди бичени болгъан жерге кёп къалмагъанды. Къараса, арба ыз ары бурулады. Не эсе да бу тюз боюнлу тюйюлдю, дейди да, Махмут ёгюзлени алайда къоюп, андан ары жаяу барады. Талагъа жетгенлей, терек артына бугъуп, гебен таба къарайды. Алайда уа бир эр киши аны биченин арбагъа жюклей турады. Адам иш кёрюр деп, ашыкъмай жюклейди, мышмырын бузмай. Махмут къарап жашны таныйды. Ол а, жаш болгъанлыкъгъа, элде намысы-сыйы жюрюген Жамал. «Тоба, астофируллах! Бу иги жаш нек урлай болур мени биченими? Тилесе да берлик эдим мен аны анга. Баям, ол менден да амалсыз болур. Мен анга кёрюнюп, жашны уялтмайым»,-деп, Махмут бурулуп юйюне кетеди. Иш а былай болгъанды. Кертиси бла да, Жамалны бичени тауусула тура эди. Юйде уа малла бардыла. Къышны уа сууукъ айы – алда. Жабалакъ жаууучу кюнле уа алыкъа узакъда. Бир ингирде Жамал элде маданият юйге барады. Анда кеси тенглери Юсюпге бла Хакимге жолугъады. Бичен жарсыуун да алагъа айтады. Была уа - чамны, лакъырданы сюйгенле. Бир бирге кёз къысадыла да, Юсюп былай дейди: - Гатлешде сюеген гебеними юйге келтирмегенме. Тюзюн айтханда, бичен жыяр жерим окъуна жокъду. Бар, элт юйюнге, башынга жарат. Хакъынг да керекмейди. Бу сууукъ ингирде эки шуёхунга да бир аракъы шеша алсанг, ичибизни жылытыр эдик. Ол бир гебен арабызда неди? Халалынг болсун,-дейди. Жамал къайдан билсин жашла масхара этгенлерин. Шеша да алды, сыйлагъан да этди. Экинчи кюн а биченни юйюне келтирди. Эл ичинде адамла бир бирлерине тюбей турадыла. Махмут бла Жамал да жолугъадыла. Жамал Махмутха бек жарыкъ сёлешип кетеди. Ол да жашдан биченни юсюнден хапар сормайды. Ахыры къалай бошаллыкъ эсе бир кёрейик деп къойду. Кюнле да ётдюле. Жазны келе тургъаныны белгиси уллу хапулары бла жерни агъарта, жабалакъ да жауду. Ызы бла уа - жауунла. Ала да къарны, бузну жуууп, черекге къуйдула. Андан сора кюн тийди. Жап-жашил кырдык ёсдю. Бичен жетмей, элде мал ёлмей, жазгъа чыкъдыла. Хар зат тап бара эди. Абаданла ара мюлкде ишлейдиле, сабийле мектепге жюрюйдюле. Жарсыугъа, уллу уруш башланды. Эр кишилени асламысы ары кетдиле. Жашла ючюсю да. Махмут а элде къалды. Колхозда ишлейди: мал да кютеди, ийнек да сауады, кече къалауурлукъ да этеди. Бираздан а кёчгюнчюлюк башланды. Махмут андан да сау-саламат юйюне жыйышды. Жашла да уруш азабын, кёчгюнчюлюк къыйынлыкъланы да сынап, ала да сау-саламат эллерине къайтдыла. Юч жаш да, кезиуден-кезиуге бирлерини юйюнде жыйылып, урушну, озгъан жашау жолларыны юслеринден хапарлаша турадыла. Бир жол, бичен хазырлау къыстау баргъан кезиуде Юсюп бла Хаким Жамалгъа берген гебенлерин эсге тюшюрдюле. Ол Махмутну бичени болгъанын да айтдыла. Жамал жашлагъа ачыуланнган да этди, алай озгъан жылланы артхамы къайтараллыкъса?! Ол аны бла къалады. Кюнлени биринде уа Махмутну юйюне уллу бичен жюгю бла машина келди. Андан биз башында сагъыннган жашла тюшдюле. Бири башындан атып, экиси уа биченни ариу тап къаладыла. Юйню иеси: -Жашла, бу этгенигиз неди? – деп соргъанында, ала ишни болушун айтдыла. Акъсакъал да кеси жанындан ол кюн талагъа барып, Жамалны бичен жюклей тургъанын кёрюп кетгенин айтханда, Жамал отну мыдыхыча къызарды. Бирси жашла уа Махмутха кёп ариу алгъышла айтдыла, кечгинлик тиледиле. Махмут биченин алгъан жашны ким болгъанын билип, анга къайгъы ачмады. Ол угъай да, аны юсюнден бир жерде сагъынмады. Жамал да, ишни къалай болгъанын билгенден сора, ахшылыкъны ахшылыкъ бла къайтарды.
Поделиться:
Читать также:
12.02.2025 - 16:04 →
Къойчулукъну айнытыуну юсюнден сёлешиннгенди
12.02.2025 - 15:56 →
Бизде къыз къачырыуну энчиликлери
12.02.2025 - 12:53 →
Узун жашауну бир къауум амаллары
11.02.2025 - 09:00 →
Эс бурдурурча – къоркъуулу сурат
11.02.2025 - 08:49 →
Кечеледен биринде къыйын ауруула тюшюрюледиле
|